Niepokalanek pospolity, czyli pieprz mnichów (niepokalanek pieprzowy) -.pdf

(488 KB) Pobierz
Strona archiwlana
Fitoterapia
Niepokalanek pospolity, czyli pieprz mnichów (niepokalanek pieprzowy)
-
Vitex agnus castus
/Chaste Tree, Mönchspfeffer/
(Verbenaceae)
Henryk Różański
Niepokalanek pospolity - Vitex agnus castus
źródło obrazka:
http://www.gudjons.com/index2.htm
Surowiec
Niepokalanek występuje w Południowej Europie i w zachodniej Azji. W wielu krajach jest uprawiany (jako roślina ozdobna -
krzew i lecznicza).
Do celów leczniczych zbierane jest ziele i owoc niepokalanka -
Herba et Fructus Agni casti
(seu
Herba et Fructus Viticis).
Z
surowców sporządzane są nalewka, ekstrakt i napar.
Skład chemiczny
Niepokolanaek zawiera glikozydy irydoidowe (agnozyd - 0,6%, eurostozyd - 0,07%, aukubinę - 0,3%), flawonoidy (kastycynę,
witeksyna, orientyna, kempferol), alkaloidy (witycyna), olejek eteryczny - ok. 1,5% (sabinen - 22%, 1,8-cyneol - 20%, alfa-
pinen - 6%, beta-pinen, linalol, mircen, kariofilen), seskwiterpeny, beta-sitosterol, beta-sitosterol-3-O-glikozyd, kwas kawowy,
kwas hydroksybenzoesowy, diterpeny (witeksylakton = vitexilactone, 6ß,7ß-diacetoxy-13-hydroxy-labda-8, 14-diene,
rotundifuran; badania nad diterpenami: Ursula Dold, Institute of Pharmacy, University of Basel, Szwajcaria).
Działanie farmakologiczne
Moczopędne, napotne, przeciwgorączkowe, rozkurczowe, regulujace układ dokrewny, antylaktogenne, antyandrogenne (?),
odkażające, uspokajające, przeciwdepresyjne, żółciopędne. Hamuje wydzielanie prolaktyny (hormon laktogenny, laktotropina).
Pobudza receptory dopaminoergiczne, zwiększa produkcje estrogenów (?). Pobudza i wzmaga czynność ciałka żółtego, hamuje
wydzielanie folikulostymuliny FSH, lecz pobudza czyności lutropiny LH przysadkowej. Przywraca prawidłową równowagę
hormonalną: progesteron-estrogeny. Zapobiega zmianom zwłóknieniowym piersi. Zapobiega i leczy endometriozę (zapalenie błony
śluzowej macicy). Znosi zespół napięcia przedmiesiączkowego. Stabilizuje cykl menstruacyjny. Usuwa przykre objawy przekwitania
związane z zaburzeniami hormonalnymi na osi: podwzgórze-przysadka-jajnik oraz niedoborem progesteronu. Antagonista
amfetaminy. Łącznie z wyciągami kozłkowymi (walerianowymi) działa silniej przeciwbólowo i silniej uspokajająco niż każde z
osobna. Obniża stężenie cholesterolu we krwi.
Badania prowadzone na Uniwersytecie w Bazylei dowodzą, że ekstrakty z niepokalanka wzbudzają apoptozę komórek
nabłonkowych, hamują proliferację nabłonków i mają właściwości cytotoksyczne. Działają tak między innymi na gruczoł krokowy.
Działanie antyandrogenne i estrogenne niepokalanka jest sprawą kontrowersyjną. Zależy od wypadkowej działania poszczególnych
składników czynnych rośliny i ich stosunków ilościowych. Jest także uzależnione od stosunków ilościowych hormonów tropowych i
płciowych u pacjenta.
Prolaktyna hamuje wytwarzanie estrogenów. Zatem inhibicyjne (hamujące) działanie niepokalanka na wydzielanie prolaktyny
pozwala na zwiększone uwalnianie i działanie estrogenów. Prolaktyna u kobiet i mężczyzn ogranicza działanie alfa-redukatazy
testosteronu i hamuje przekształacanie testosteronu w dihydrotestosteron DHT. Zatem nadmierne dawki niepokalanka mogą działać
androgennie, a nie antyandrogennie, bowiem zmniejszają aktywność prolaktyny i jej hamujący wpływ na działanie 5-alfa-reduktazy
testosteronowej.
Z drugiej jednak strony nadmiar prolaktyny powoduje zmniejszone uwalnianie gonadotropin, co powoduje zanik miesiączki u kobiet i
impotencję (niemoc płciową) u mężczyzn. Zatem podanie wówczas niepokalanka będzie działać leczniczo.
Należy też pamiętać, że niepokalanek pobudza wytwarzanie progesteronu, który nasila trądzik.
Jeżeli niepokalanek zahamuje działanie i uwalanianie folikulostymuliny FSH, wówczas wystąpi inhibicyjny (hamujący) wpływ na
syntezę estrogenów w komórkach ziarnistych jajników; ponadto zajdzie inaktywacja (unieczynnienie) aromatazy przekształcającej
androgeny w estrogeny. Wtedy niewątpliwie będziemy mieli efekt androgenny po zastosowaniu niepokalanka.
U mężczyzn niepokalanek poprzez hamowanie hormonu FSH może zatrzymywać spermatogenezę i syntezę białka wiążącego
androgeny ABP, co wpływa negatywnie na proces wytwarzania plemników i płodność mężczyzny.
Istnieje jeszcze inny ważny punkt odziaływania niepokalanka: LH (lutropina). Niepokalanek pobudza wydzielanie LH, przez co
działa stymulująco na owulację, wytwarzanie ciałka żółtego i syntezę progesteronu. U mężczyzn LH zwiększa wytwarzanie i
uwalnianie testosteronu w komórkach Leydiga jąder. U kobiet lutropina LH zwiększa wydzielanie androstendionu i testosteronu w
komórkach tekalnych pęcherzyków jajnikowych.
W rzeczywistości jednak nie wiemy, czy w ustroju kobiety nastąpi aktywacja aromatazy i przekształcenie androstendionu i
testosteronu w estrogeny (estron, estradiol), czy też nastąpi uwolnienie androgenów wprost do krwi bez ich przemiany (efekt
androgenny). W pierwszym przypadku uzyskamy efekt przeciwtrądzikowy (estrogenny) i zanik objawów trądziku. W drugim
przypadku nastąpi pogorszenie objawów trądzikowych.
Zatem przeciwtrądzikowe działanie niepokalanka nie jest pewne i zależy od wielu czynników endogennych i egzogennych.
Wskazania
Zespoł napięcia przedmiesiączkowego. Bolesne, nieregularne miesiączkowanie. Niepłodność spowodowana niewydolnoscią ciałka
żółtego i niedoborem progesteronu. Mlekotok. Poronienia związane z endometriozą. Zwłóknienia piersi. Mlekotok. Zaburzenia
hormonalne na osi - podwzgórze-przysadka-jajniki. Hiperprolaktynemia (nadmiar prolaktyny). Objawy związane z okresem
przekwitania (menopauzy). Trądzik nasilający się podczas miesiączki, w tym różowaty. Leczenie innych rodzajów trądzików
niepokalankiem nie jest uzasadnione.
Niepokalanek
źródło obrazka:
http://www.gesundheitsweg.ch
Przeciwwskazania
Nowotwory piersi. Niedobór prolaktyny. Uczulenie na preparat. Niedokrwistość.
Liście niepokalanka
źródło obrazka:
http://www.biosurvey.ou.edu
Preparaty i dawkowanie
1. Ekstrakt płynny z niepokalanka
- Extractum Agnus castus:
1 część zmielonego świezego lub suchego surowca zalać 1 częścią
alkoholu 40-45%, wytrawiać 7 dni; przefiltrować. Zażywać 1 ml 4 razy dziennie lub 2 ml 2 razy dziennie.
2. Ekstrakt suchy z niepokalanka:
250-280-300 mg 2-3 razy dziennie.
3. Nalewka z niepokalanka -
Tinctura Viticis
(Agnus
castus):
1 część rozdrobnionego suchego lub świeżego surowca zalać 3
częściami alkoholu 40-45%; wytrawiać 7 dni; przefiltrować. Zażywać 3 ml co 6 godzin lub 5-6 ml 2 razy dziennie.
4. Napar Infusum -
Agnus castus
- 1 łyżka surowca na 1 szklankę wrzącej wody; parzyć 20 minut; przecedzić. Pić 2 razy dziennie
po 1/2 szklanki.
5. Evana (Boehringer Ingelheim) - tabl. powl.
- 1 tabletka 2 razy dziennie.
6.
C
haste Tree Berry (Vitex Agnus Castus Berry) 4:1 Extract plus Ground Berry - kapsułki:
1-2 kapsułki 1 raz dziennie.
Inne nowoczesne preparaty:
Femaprim - kapsułki, Vitex - kapsułki, PMS Formula a woman’s formula - kaspułki, Three Capsules
of FemActin contains - kapsułki.
Subvene - opakowanie 60 ml -
jest to krem zawierający wyciąg z niepokalanka. Przeznaczony jest do pielęgnacji skóry u osób z
zaburzeniami hormonalnymi (progesteron-estrogeny). Dostępny w sklepach on-line.
Niepokalanek pospolity
źródło obrazka:
http://www.systbot.unizh.ch
Fitoterapia
Dokument i receptury chronione prawami autorskimi!
Poznań 2004

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin