Przewodnik do oznaczania roślin pospolitych Śląskiego Ogrodu Botanicznego. Cz. 3. Lato 2012rok.pdf

(3022 KB) Pobierz
Zes
z
yt
y
Edukac
o
Og
rodu
Bot
Przewodnik do oznaczania roślin pospolitych
Śląskiego Ogrodu Botanicznego
cześć trzecia
Lato
ni
8
a
czn
ego
ne
yj
Śląski
eg
Przewodnik do oznaczania roślin pospolitych
Śląskiego Ogrodu Botanicznego
część trzecia
Lato
Tekst: Anna Orlik
Zdjęcia: Anna Orlik i Maciej Zastępa
Prezentowana publikacja jest trzecią częścią „Przewodnika do
oznaczania roślin pospolitych Śląskiego Ogrodu Botanicz-
nego”. Przewodnik ten zawiera opisy i zdjęcia roślin, których
kwitnienie rozpoczyna się w maju lub czerwcu, a kończy naj-
później w październiku. Dodatkowo do tej części przewodnika
zostały włączone pospolite rośliny, których kwitnienie trwa od
lutego lub marca do października lub listopada Aby ułatwić
rozpoznawanie roślin, są one uporządkowane według koloru
kwiatów, te z kolei według symetrii promienistej lub grzbieci-
stej. Kwiaty o symetrii promienistej lub grzbiecistej uporząd-
kowane są według osiąganych rozmiarów: od najmniejszych do
największych. Na końcu zamieszczamy opis gatunku trawy, dla
którego nie określamy symetrii kwiatu.
Opisy roślin zawierają takie informacje jak: nazwa gatunkowa
w języku polskim i po łacinie, nazwa rodziny, do której roślina
należy, symetria kwiatów i ich kolor, cechy charakterystyczne,
opis ogólny uzupełniający opis morfologii, siedlisko, na którym
można spotkać roślinę, wartości liczb wskaźnikowych określa-
jących wymagania klimatyczne oraz charakterystykę edaficzną
podłoża, ewentualne granice występowania lub rozpowszech-
nienie w Polsce oraz zastosowania i ciekawostki dotyczące da-
nej rośliny. Wszystkie dane do opisu roślin zostały zaczerpnięte
z literatury i własnych obserwacji w terenie.
ISBN 978-83-933846-2-4
ISSN 2082-8616
Stokrotka zwyczajna
Bellis perennis
Nazwa gatunkowa:
Rodzina:
Złożone (Asteraceae)
Symetria kwiatów:
promienista
Kolor kwiatów:
biało-żółty
Cechy charakterystyczne:
Roślina wysoka
na 5‒15 cm. Liście są łopatkowate, w górnej
części karbowane, z jednym nerwem, zebrane
w różyczkę liściową. Kwiaty zebrane są w ko-
szyczek. Pędy kwiatowe z jednym szczytowo
ustawionym koszyczkiem. Kwiaty brzeżne są
białe, nibyjęzyczkowate, a kwiaty wewnętrzne
rurkowate, żółte.
Opis ogólny:
Roślina wieloletnia, o krótkim
kłączu. Liście na szerokim ogonku. Koszyczki
z okrywą półkolistą. Człony okrywy ułożone
są w dwóch szeregach. Kwiaty brzeżne są żeń-
skie, wewnętrzne obupłciowe. Owocem jest
spłaszczona niełupka, podłużnie odwrotnie
jajowata, pozbawiona puchu kielichowego.
Siedlisko:
trawniki, łąki, przydroża, rowy
Czas kwitnienia:
od lutego do listopada
Ekologiczne liczby wskaźnikowe:
Forma
życiowa
H
Ś
4
T
4–3
K
3
W
3–4
Ż
4
Kw
3–4
Gr
4
Rodzina:
Powojowate (Convolvulaceae)
Symetria kwiatów:
promienista
Kolor kwiatów:
biały, czasem różowawy
Cechy charakterystyczne:
Roślina długa
na 20‒100 cm. Łodyga pełzająca lub pnąca
się lewoskrętnie po sąsiednich roślinach. Li-
ście pojedyncze, u nasady strzałkowate. Koro-
na lejkowata, podłużnie sfałdowana.
Opis ogólny:
Roślina wieloletnia. Kłącze nit-
kowate. Kwiaty po jednym lub dwa wyrastają
z kątów liści, są duże, o średnicy ok. 1,5‒2,5
cm. Kielich aż do nasady pięciodzielny. Owo-
cem jest torebka z 4‒5 nasionami o ciemno-
brunatnym zabarwieniu. W słoneczne dni
kwiaty pachną migdałami.
Siedlisko:
pola, przydroża, płoty, miedze
Czas kwitnienia:
od czerwca do września
Ekologiczne liczby wskaźnikowe:
Forma
życiowa
G, H
Ś
5
T
4–5
K
3
W
2–3
Ż
3
Kw
3–5
Gr
4–5
Nazwa gatunkowa:
Powój polny
Convolvulus arvensis
Występowanie w Polsce:
Roślina pospolita
na obszarze całego kraju.
Zastosowania i ciekawostki:
Roślina zawiera
saponiny, olejek eteryczny, garbniki, substancje
goryczkowe oraz śluzy. Uznawana jest za lecz-
niczą i używana jako środek wzmacniający oraz
do kąpieli. Należy do jednych z najstarszych
roślin dekoracyjnych. Kwiaty są wytrzymałe
na mróz nawet do -15
0
C. Koszyczek kwiatowy
zamyka się w czasie złej pogody oraz na noc.
W ciągu dnia koszyczki ustawiają się w stro-
nę słońca. Kwiaty zapylane są przez muchy,
pszczoły, chrząszcze oraz motyle dzienne.
Występowanie w Polsce:
Występuje pospo-
licie na niżu i w niższych położeniach gór-
skich.
Zastosowania i ciekawostki:
Ziele i korzeń
powoju zawierają m.in. flawonoidy, kwas ka-
wowy, związki kumaryny, żywice i garbniki.
W lecznictwie był stosowany jako środek
przeczyszczający, antyseptyczny, obniżający
ciśnienie i rozkurczający. Powój polny uwa-
żany jest za roślinę miododajną. Zapylany jest
głównie przez owady, czasem następuje samo-
zapylenie.
5
Przytulia czepna
Galium aparine
Nazwa gatunkowa:
Rodzina:
Marzanowate (Rubiaceae)
Symetria kwiatów:
promienista
Kolor kwiatów:
biały
Cechy charakterystyczne:
Roślina długa
na 30‒120 cm. Łodyga czterokanciasta, sil-
nie zadzierżysta. Liście z ostrym ostrzem
na szczycie. Owoce zebrane po dwa, pokryte
silnie haczykowatymi szczecinkami.
Opis ogólny:
Roślina roczna. Kwiatostany
są dłuższe od liści i wyrastają z kątów liścio-
wych. Kwiaty o koronie z czterema płatkami.
Cała roślina pokryta jest licznymi szczecinka-
mi. Liście zebrane są w okółkach.
Siedlisko:
pola, zarośla, lasy, brzegi wód
Czas kwitnienia:
od maja do października
Ekologiczne liczby wskaźnikowe:
Forma
Ś
T
życiowa
T, H
5–4 4–3
K
3
W
4–3
Ż
4-5
Kw
4
Gr
2–5
Rodzina:
Różowate (Rosaceae)
Symetria kwiatów:
promienista
Kolor kwiatów:
biały
Cechy charakterystyczne:
Roślina wysoka
na 50‒200 cm. Łodyga wzniesiona, górą roz-
gałęziona. Liście przerywano-pierzaste. Listki
w dwóch do pięciu parach. Kwiatostan tworzą
kwiaty zebrane w duże podbaldachy. Kwiaty
są pięciokrotne.
Opis ogólny:
Roślina wieloletnia o grubym,
pełzającym kłączu. Listki podwójnie ząb-
kowane. Kwiaty są liczne, drobne i wonne.
Owoc jest jednonasienny, śrubowato skręcony
i niepękający.
Siedlisko:
zarośla, wilgotne łąki, lasy łęgowe,
brzegi wód
Czas kwitnienia:
od czerwca do sierpnia
Ekologiczne liczby wskaźnikowe:
Forma
życiowa
H
Ś
3
T
4–2
K
3
W
4–5
Ż
4
Kw
4
Gr
4–5
Nazwa gatunkowa:
Wiązówka błotna
Filipendula ulmaria
Występowanie w Polsce:
Bardzo pospolita
w całym kraju.
Zastosowania i ciekawostki:
Ziele przytulii
zawiera m.in. takie substancje jak asperulo-
zyd, kumarynę, czerwony barwnik (antrapur-
purynę), a także enzym powodujący zsiadanie
się mleka. W medycynie ludowej stosowano
ją przy takich chorobach jak padaczka, histe-
ria, czy inne schorzenia nerwowe. Herbatka
z ziela ma zastosowanie oczyszczające nerki,
wątrobę oraz trzustkę.
Występowanie w Polsce:
Roślina pospolita
na całym obszarze kraju.
Zastosowania i ciekawostki:
Roślina ta dzię-
ki zawartości flawonoidów, garbników i gli-
kozydu salicylowego stosowana była w lecz-
nictwie ludowym. Stosowano ją jako środek
przeciwkrwotoczny i przeciwbiegunkowy.
Możliwe jest też stosowanie jej jako leku
przeciwreumatycznego, przeciwgorączkowe-
go, ściągającego i moczopędnego. Z liści wią-
zówki można otrzymać żółtozielony barwnik
do farbowania tkanin.
7
Cieciorka pstra
Coronilla varia
Nazwa gatunkowa:
Rodzina:
Motylkowate (Fabaceae)
Symetria kwiatów:
grzbiecista
Kolor kwiatów:
biało-różowy
Cechy charakterystyczne:
Roślina wysoka
na 30‒120 cm. Łodyga wzniesiona lub roze-
słana. Liście złożone, nieparzysto pierzaste.
Kwiaty zebrane w 10‒20-kwiatowe główki
długoszypułkowe.
Opis ogólny:
Roślina wieloletnia. Łodyga jest
pusta w środku. Listki są podłużnie jajowate,
równowąskie lub eliptyczne. Kwiaty mają ża-
gielek różowy, skrzydełka zazwyczaj białe, łó-
deczkę bladoliliową, a na szczycie czerwoną.
Owocem jest wzniesiony strąk, poprzecznie
członowany, o czterokanciastych członach.
Siedlisko:
zarośla, przydroża, wzgórza
Czas kwitnienia:
od czerwca do września
Ekologiczne liczby wskaźnikowe:
Forma
życiowa
H
Ś
5
T
4–5
K
3
W
2
Ż
3
Kw
4–5
Gr
2–4
Rodzina:
Złożone (Asteraceae)
Symetria kwiatów:
promienista
Kolor kwiatów:
żółtozielony
Cechy charakterystyczne:
Roślina wysoka
na 5‒40 cm, zazwyczaj jednak niewysoka.
Kwiaty zebrane w półkoliste koszyczki są żół-
tozielone. Dno kwiatowe jest puste. Liście są
cienkie, nitkowate i silnie podzielone. Łodyga
jest silnie gałęzista i gęsto ulistniona. Rumia-
nek to roślina o silnym, charakterystycznym
zapachu.
Opis ogólny:
Roślina jednoroczna. Kwiatów
języczkowatych zazwyczaj brak. Kwiaty rur-
kowate są czteroząbkowe. Koszyczki krótko-
szypułkowe. Owocem jest niełupka z trzema
wyraźnymi żeberkami.
Siedlisko:
miejsca ruderalne, trawniki, przy-
droża
Czas kwitnienia:
od czerwca do sierpnia
Ekologiczne liczby wskaźnikowe:
Forma
życiowa
H, T
Ś
5
T
4–3
K
3
W
3
Ż
4
Kw
4
Gr
3–4
Nazwa gatunkowa:
Rumianek
bezpromieniowy
Chamomilla suaveolens
Występowanie w Polsce:
Pospolita w całym
kraju, aż po regiel górny.
Zastosowania i ciekawostki:
Ziele rośliny
zawiera koronilinę, saponiny trójterpenowe,
psoralen, stachozę oraz pochodne kumaryny.
W medycynie używana jest jako środek na-
sercowy i moczopędny. W większej ilości jest
trująca ze względu na obecność wielu gliko-
zydów. Obecnie cieciorka rozpowszechniła
się na wielu terenach, ponieważ jej nasiona
znajdują się w mieszankach wysiewanych
na skarpach.
Występowanie w Polsce:
Obecnie występuje
na całym obszarze naszego kraju.
Zastosowania i ciekawostki:
Ziele rumianku
bezpromieniowego zawiera olejki eteryczne,
nie zawiera jednak chamazulenu, który odpo-
wiada za lecznicze działanie rumianku pospo-
litego. Dawniej stosowany był jako lek prze-
ciwrobaczy i rozkurczający. Rumianek bez-
promieniowy nie jest rodzimym składnikiem
flory Polski, lecz antropofitem zadomowio-
nym. Roślina ta została zawleczona do Euro-
py przez Azję z terenu Ameryki Północnej.
9

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin