2. OPERA OMNIA Tom II Rozumienie objawienia i teologia historii według Bonawentury.pdf

(27485 KB) Pobierz
OPERA OMNIA Tom II
Rozumienie objawienia i teologia historii według Bonawentury
Spis treści
Benedykt XVI
Przedmowa .................................................................................................
O studiach Josepha Ratzingera nad Bonaw enturą..............................
Wykaz skrótów ...........................................................................................
C
A
1
23
31
zęść
R
ozum ien ie
o b ja w ie n ia i t e o l o g ia h is to rii
według
B
o n a w en t u r y
Objawienie i historia zbawienia
w nauce św. Bonawentury
* [tekst niepublikowanego dotąd m anuskryptu
złożonego w 1955 roku]
Przedmowa *[1955] ..................................................................................
§ 1. Wprowadzenie ..................................................................................
1. Problemy ....................................................................................
2. Metoda .........................................................................................
Sekcja I
Bonawentura scholastyk .................................................................
Dział 1
Pojęcie objawienia ............................................................................
45
47
47
58
63
68
Spis treści
Rozdział 1
Problem terminologiczny
Pojęcie i treść w rozumieniu objawienia
....................................
68
70
70
77
77
82
85
86
92
100
100
102
103
104
109
§ 2. Zakres znaczeniowy słowa „revelatio” ........................................
1. Granice znaczeniowe słowa „revelatio” ..............................
2. Wewnętrzna treść wyobrażenia „revelatio” ........................
a) Tradent objawienia .............................................................
b) Proces objawienia ...............................................................
3. Objawienie w historii ..............................................................
a) „Revelatio” jako samoodsłonięcie się Boga
w swoim Synu ......................................................................
b) Formy urzeczywistnienia objawienia w historii ...........
§ 3.
Manifestatio ......................................................................................
1. Własne noetyczne znaczenie „manifestatio” ......................
2. Metafizyczne tło twierdzeń noetycznych ..............................
a) „Manifestatio” w przyporządkowaniu
do „światła” i „słowa”
......................................................
b) „Manifestatio” w kontekście problemu
„theologia naturalis”
.....................................................
3. Podsumowanie ..........................................................................
Rozdział 2
Istota objawienia według nauki św. Bonawentury
§ 4.
...................
111
111
111
119
119
123
134
Mowa Boga ........................................................................................
1. Wewnątrztrynitarne
uzasadnienie wydarzeniaobjawienia .....................................
2. Proces objawiającej mowy Boga ............................................
a) Jedność czy dwoistość objawień? ....................................
b) Słowo i światło ......................................................................
Dodatek: Uwagi o problemieanalogii ..........................................
Wiara a historia
Początki teologii historii u Bonawentury ....................................
1. Jedność i zmienność wiary:
Relacja Starego i Nowego Testamentu ..................................
2. Przeniesienie problemu na obszar
Nowego Testamentu i jego historii .......................................
§ 5.
137
137
141
10
Spis treści
3. Schematy teologicznohistoryczne
w Komentarzu do Sentencji .....................................................
a) Duchowe oznaki w triadzie „natura - lex - gratia” . . . .
b) Duchowe oznaki określenia relacji Testam entów .........
§ 6. Wiara i Kościół
Relacja objawienia i Tradycji .........................................................
A. Dwie formy rozwoju wiary
zgodnie z dwoma źródłami „objawienia” ..............................
I. Rozwój wiary przez „revelatio” ...............................................
1. Historiozbawcza wykładnia sporu o Filioque
a pojęcie objawienia ..................................................................
a) Wersja Bonawentury .........................................................
b) Porównanie z Aleksandrem z Hales
i z Tomaszem z Akwinu .....................................................
c) Uzupełniająca uwaga terminologiczna
o „revelatio” ..........................................................................
d) Kontekst historyczny
Bonawenturowej teorii „revelatio” ..................................
2. Problem sporu o obrazy a pojęcie objawienia .....................
II. Rozwój wiary przez zewnętrzne słowo nauczania .............
1. Teologia jako „wyraz” wiary ...................................................
2. Logika językowa u Bonawentury
i jej znaczenie dla pojęcia objawienia ....................................
3. „Rozwój wiary” przez teologię ..............................................
B. Pojęcie „traditio” ........................................................................
1. Znaczenie słów „tradere” „traditio” i „traditiones” .........
,
2. Relacja Pisma i T ra d y cji..........................................................
§ 7. Wiara i doktryna:
charakter czynu w objawieniu .......................................................
1. Przyporządkowanie „doktryny”
całemu procesowi objawienia .................................................
a) Teksty św. Bonawentury .....................................................
b) Pojęcia pokrewne u innych scholastyków .....................
2. Charakter czynu w prawdzie
w pojęciu objawienia u Bonaw entury....................................
a) „Veritas” i „virtus”: charakter czynu w praw dzie...........
b) „Fides” i „virtus”: rzeczywisty charakter wiary .............
142
143
148
150
150
150
150
150
155
159
161
170
172
173
176
179
180
180
184
187
187
188
190
195
195
200
1
1
Spis treści
Dodatek: Pojęcie „doctrina” w teologii historii Bonawentury
Interpretacja
Coll, in Hex. 1 25-30
(Opera om nia
V, 333n.) ...........................................................
1. Chrystus jako centrum historii ...............................................
2. Rzeczywisty charakter historii: logika i historia .................
3. Logika i teologia ........................................................................
4. Jednorazowość i trwanie w historii.
Problem „doctrina” .................................................................
Dział 2
Ujęcie historii zbawienia
208
209
211
212
214
...............................................................
219
Rozdział 3
Relacja między historiozbawczym i metafizycznym sposobem
postrzegania w teologii św. Bonawentury ..................................
§ 8. „Natura” i „supernaturalis”:
analiza historyczno-terminologiczna ..........................................
A. Natura ...........................................................................................
1. Porządek teoretycznonaukowy ...............................................
a) „Nauka o naturze”
w przeciwieństwie do „nauki o duchu” .........................
b) „Naturalna” nauka w przeciwieństwie do teologii . . . .
2. Natura - duch i pokrewne pary przeciwstawne .................
a) Różne pary przeciwstawne tej grupy ..............................
b) „Natura” - „voluntas” .........................................................
3. Natura i łaska ..............................................................................
a) Prawo naturalne i prawo łaski ..........................................
b) Schematy pojęciowe ...........................................................
4. Podsumowanie ..........................................................................
Dodatek: Nauka Bonawentury o „desiderium naturale” .........
1. Źródła i treść Bonawenturiańskiej nauki o„desiderium” ..
a) Komponenty teologiczne:
Nauka o „acceptatio” i o „imago Dei” ..........................
b) Komponenty filozoficzne ...................................................
2. Metafizyka i historia zbawienia
w nauce Bonawentury o „desiderium” ..................................
B. „Supernaturalis” i pojęcia pokrewne ....................................
1. Teologiczne zastosowanie słów „super”„supra” itd............
,
a) Uszeregowanie według Dionizego ................................
b) Uszeregowanie według Augustyna ................................
222
222
223
223
223
224
226
227
234
238
238
243
249
254
256
256
258
261
263
265
265
267
12
Spis treści
2. „Supernaturalis” .......................................................................
3. Schematy pojęciowe ..................................................................
C. Podsumowanie .........................................................................
§ 9. Antropologia Bonawentury w konflikcie pomiędzy
metafizycznym i historiozbawczym
sposobem postrzegania .................................................................
1. Pojęcie „imago Dei” .................................................................
a) „Umbra - vestigium - imago”;
„vestigium - imago - similitudo” ..................................
b) Miejsce „imago” w duszy człowieka ................................
c) Porównanie z Tomaszem z Akwinu ................................
d) Bonawentura i Tomasz
w całości rozwoju nauki o „imago” ..............................
2. Podobieństwo do Boga przez łaskę ........................................
a) Pojęciowość ..........................................................................
b) Podobieństwo do Boga
jako dzieło Boga w człowieku ..........................................
c) Miejsce podobieństwa do Boga w człowieku ...............
Dodatek: Relacja historii zbawienia i metafizyki
w nauce o poznaniu Bonawentury ........................................
1. Idea obrazu Bożego jako klucz
do Bonawenturiańskiej nauki o oświeceniu .......................
2. „Naturalne” i „nadprzyrodzone”
oświecenie u Bonawentury ....................................................
Rozdział 4
Metodologiczna podstawa obydwu form myślenia
w pojęciu teologii u Bonawentury ..............................................
§ 10. Historyczne założenia
Bonawenturiańskiego pojęcia teologii ........................................
1. Zmiana znaczenia pojęcia „theologia”
w podziale nauk wczesnej scholastyki ..................................
1. Chrześcijaństwo jako prawdziwa filozofia ............................
2. Rozwój pojęcia teologii chrześcijańskiej ..............................
a) Teologia jako nauka praktyczna ......................................
b) Teologia jako filozofia nadprzyrodzona .........................
3. Stanowisko Hugona od św. Wiktora ......................................
II. Wpływy teoretycznonaukowe
spoza naukowej literatury podziału ......................................
268
275
275
278
279
279
281
284
287
290
290
292
300
306
306
314
328
329
329
330
333
335
337
340
344
13
Zgłoś jeśli naruszono regulamin