Jacek Reginia-Zacharski - Wojna w świecie współczesnym.pdf

(6789 KB) Pobierz
Jacek Reginia-Zacharski – Uniwersytet Łódzki, Wydział Studiów Międzynarodowych
i Politologicznych, Instytut Studiów Politologicznych
Katedra Teorii Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa, 90-127 Łódź, ul. Składowa 41/43
RECENZENT
Jarosław Gryz
REDAKTOR WYDAWNICTWA UŁ
Ewa Siwińska
SKŁAD I ŁAMANIE
AGENT PR
OKŁADKĘ PROJEKTOWAŁA
Barbara Grzejszczak
© Copyright by Uniwersytet Łódzki, Łódź 2014
Wydane przez Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Wydanie I. W.06367.13.0.H
ISBN
(wersja drukowana)
978-83-7969-101-2
ISBN (ebook) 978-83-7969-199-9
Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
90-131 Łódź, ul. Lindleya 8
www.wydawnictwo.uni.lodz.pl
e-mail: ksiegarnia@uni.lodz.pl
tel. (42) 665 58 63, faks (42) 665 58 62
SPIS TREŚCI
Wykaz używanych skrótów……..…………………………………………………………….
Wstęp……………………………………………………………………………………………
CZĘŚĆ I. KOERCYJNE I KOOPERACYJNE KONCEPCJE KONFLIKTU W WY-
BRANYCH TEORIACH SPOŁECZNYCH…………………………………………………
Wprowadzenie…………………………………………………………………………………..
Rozdział I. Istota konfliktu w klasycznych i poklasycznych teoriach społecznych…………….
1.1. Klasyczne teorie konfliktu społecznego……………………………………….
1.2. Poklasyczne teorie konfliktu społecznego……………………………………..
1.3. Konflikt – władza – potęga…………………………………………………….
Rozdział II. Elementy konfliktu społecznego…………………………………………………..
2.1. Modele relacji społecznych i ich wpływ na charakter konfliktu……………….
2.2. Potrzeby, interesy, cele i stanowiska w konflikcie społecznym……………….
2.3. „System” i obszary konfliktu…………………………………………………..
2.4. Dynamika i etapowość zjawisk konfliktowych…………………………………
Rozdział III. Model „rozwiązywania konfliktów” w warunkach suwerenności decyzyjnej pod-
miotów konfliktu……………………………………………….…………………...
3.1. Transakcyjny (negocjacyjny) model konfliktu………………………………...
3.2. Transcendentne modele rozwiązywania konfliktów…………………………...
3.3. Konflikt i możliwości jego rozwiązywania w ujęciach systemowych…………
Rozdział IV. Przemoc w konflikcie……………………………………………………………..
4.1. Kategorie przemocy w relacjach społeczno-politycznych…………………….
4.2. Konflikt w świetle relacji zysków i strat (teoria wglądu)………………………
4.3. Polaryzacja stanowisk w konflikcie i dehumanizacja przeciwnika ……………
Konkluzje……………………………………………………………………………………….
7
9
27
29
35
36
40
46
51
51
56
63
69
81
81
86
95
103
103
109
115
121
CZĘŚĆ II. INTERPRETACJE WOJNY WE WSPÓŁCZESNEJ MYŚLI POLITYCZ-
NO-PRAWNEJ………………………………………………………………………………...
123
Wprowadzenie………………………………………………………………………………….
Rozdział V. Wojna i konflikt zbrojny – próby definiowania i klasyfikacji zjawisk…………….
5.1. Polityczne, eschatologiczne i katastroficzne wizje wojny……………………..
5.2. „Wąskie” oraz „szerokie” zakresy postrzegania zjawisk wojny i konfliktu
zbrojnego………………………………………………………………………
5.3. Definicje wojny i konfliktu zbrojnego przyjmowane przez ośrodki badań
ilościowo-jakościowych……………………………………………………….
5.4. Klasyfikacje wojen i konfliktów zbrojnych……………………………………
Rozdział VI. W cieniu realizmu – obrazy konfliktu zbrojnego w koncepcjach i teoriach czasów
zimnej wojny………………………………………………………………………..
6.1. Od „klasycznego realizmu” do dylematu bezpieczeństwa…………………….
6.2. Dylematy interpretacji i odpowiedzi…………………………………………...
6.3. Konflikty zbrojne w ujęciach realizmu strukturalnego………………………….
125
129
129
141
144
159
165
165
172
177
6
Rozdział VII. Wojna w koncepcjach stosunków międzynarodowych ostatniego ćwierćwiecza
7.1. Wokół debaty nad równowagą pomiędzy zdolnościami ofensywnymi i defen-
sywnymi………………………………………………………………………..
7.2. Neoliberalne poglądy na temat wojny jako deficytu współpracy i harmonii……
7.3. Wojna jako rodzaj „instytucji społecznej” w ujęciu konstruktywistycznym…..
7.4. Obszary (nie)bezpieczeństwa w koncepcjach kulturowo-cywilizacyjnych,
„końca” i fal ……………………………………………………………………
Rozdział VIII. Prawno-systemowe regulacje dotyczące użycia siły zbrojnej we współczesnych
stosunkach międzynarodowych…………………………………………………….
8.1. Regulacje dotyczące wojny i agresji w stosunkach międzynarodowych w la-
tach 1919–1991………………………………………………………………..
8.2. Wokół interwencji humanitarnej. Zmiany w podejściu ONZ do kwestii użycia
siły po roku 1991……………………………………………………………....
8.3. Odpowiedzialność za ochronę (R2P)…………………………………………..
Konkluzje ………………………………………………………………………………………
185
185
192
198
204
215
215
224
227
233
CZĘŚĆ III. WOJNA W „ŚWIECIE PODZIELONYM NA TROJE”……………………..
235
Wprowadzenie…………………………………………………………………………………..
Rozdział IX. Analiza trendów w wojnach i konfliktach zbrojnych ostatniego ćwierćwiecza….
9.1. Wojny międzypaństwowe i wojny wewnętrzne…………………………………
9.2. Intensywność wojen i konfliktów zbrojnych po roku 1945……………………..
9.3. Zmiany w rozmieszczeniu ognisk wojen i konfliktów zbrojnych po roku 1945
9.4. Charakter ofiar wojen i konfliktów zbrojnych…………………………………
Rozdział X. „Świat podzielony na troje”………………………………………………………..
10.1. Trójdzielność współczesnego ładu międzynarodowego……………………..
10.2. Strategie rywalizacyjne w kręgu ponowoczesnym…………………………….
10.3. Wojna i konflikt zbrojny w świecie nowoczesnym (industrialnym)…………...
10.4. Regionalne kompleksy bezpieczeństwa……………………………………….
10.5. Strategie przetrwania i walki w świecie przednowoczesnym (przedindustrialnym)
Rozdział XI. Wojny świata ponowoczesnego…………………………………………………...
11.1. Wojna i społeczeństwo w XX i XXI wieku…………………………………..
11.2. „Demokratyczny pokój” w świetle teorii selektoratu…………………………
11.3. 4GW i „wojny hybrydowe”…………………………………………………..
11.4. Praktyka wojen hybrydowych – od „operacji innych niż wojna” do „wojny
o serca i umysły” ……………………………………………………………..
Rozdział XII. Strategie walki i przetrwania w „świecie (nie)pokoju” i „świecie wojny”……...
12.1. Wojny nowoczesnego „świata (nie)pokoju”…………………………………...
12.2. Wojny o charakterze powstańczym (rebelie)…………………………………..
12.3. Kwestia statusu osób, biorących udział we współczesnych wojnach i konflik-
tach zbrojnych………………………………………………………………...
12.4. Charakterystyka wojen „trzeciego typu” w „strefie wojny” (świecie przed-
industrialnym)…………………………………………………………………
Konkluzje………………………………………………………………………………………..
Zakończenie…………………………………………………………………………………….
Bibliografia……………………………………………………………………………………..
Spis tabel i rysunków………………………………………………………………………….
Indeks osób…………………………………………………………………………………….
Od Redakcji
…………………………………………………………………………………...
237
241
241
245
247
249
255
255
260
263
266
271
279
280
285
294
305
323
324
332
341
345
355
363
373
411
415
427
Zgłoś jeśli naruszono regulamin