Swieżawski Sf. Dzieje filoz. europ. w XV T.5.pdf

(22871 KB) Pobierz
STEFAN
SWIEŻAWSKI
DZIEJE
FILOZOFII
EUROPEJSKIEJ
W
XV
WIEKU
TOM
V
WSZECHŚWIAT
WARSZAWA
1980
Dimittere...
sensum
et
sequi
rationem
est
debi-
litas
intellectus
(Porzucać
świadectwo
zmysłów
poddając
się
rozumowi,
to
prze­
jaw
niewydolności
intelektu)
Jan
z
Głogowa
Ego
quidem
non
dubito
iungi
posse
alas
ho-
mini
artificialiter
actas
(Zaiste,
nie
wątpię
u
to,
że
można
przyczepić
człowiekowi
przemyślnie
wykonane
skrzydła
do
latania)
Giouanni
da
Fontana
SPIS
TREŚCI
Przedmowa
do
tomu
V
.
...............................................................
11
15
I.
FILOZOFICZNA
REFLEKSJA
NAD
ŚWIATEM
DOSTRZEGALNYM
.
1.
2.
3.
4.
5.
II.
„Fizyka”
filozoficzna
i
naukowa:
ośrodki
—
nauczanie
—
twórczość
naukowo-
-piśmiennicza
.................... ........................................................................................
15
Filozofia
przyrody
zależna
od
różnych
wpływów
doktrynalnych
.
29
Filozofia
przyrody
i
rodzące
się
nauki
fizyko-matematyczne
.
.
40
Związki
fizyki
z
matematyką...................................................................................
53
Charakterystyka
ówczesnej
matematyki
—
Problem
nieskończonego
.
64
KRYSTALIZUJĄCY
SIĘ
OBRAZ
WSZECHŚWIATA
I
ZIEMI
.
74
1.
Astronomia:
jej
nauczanie
i
rozwój............................................................................
74
2.
Geocentryzm
i
jego
krytyka..........................
87
3.
Geocentryzm
—
struktura
wszechświata
....
93
4.
Geocentryzm
—
ciała
niebieskie
.
.
.
...
102
5.
Heliocentryzm;
geneza
teorii
Kopernika
i
niektóre
jej
aspekty
.
122
6.
Znaczenie
optyki
i
geografii
...
...
140
III.
ZAGADKA
MATERII
I
CZASOPRZESTRZENI
.
.
157
1
Ciała
—
cielesność..................................
2.
Przeobrażenia
w
pojmowaniu
materii
.
...
3.
Modyfikacje
w
rozumieniu
hylemorfizmu
....
4.
Przestrzeń
—
próżnia
.
5.
Miejsce
—
continuum
.
.
.
...
6.
Czas
—
przemijanie
i
trwanie........................................
7
Czas
obiektywny
i
subiektywny;
wymiemość
czasu
.
.
IV
157
164
.174
178
183
191
195
204
DOGŁĘBNE
SPOJRZENIE
W
STRUKTURĘ
BYTÓW
MATERIALNYCH
1
Elementy
—
ich
natura
i
układ
.
.
2.
Ciała
złożone
z
elementów:
mixta
—
ąuinta
esscntia
.
3.
Jakości
przysługujące
ciałom
.
....
4.
Reactio
—
reductio
.
...
5.
Jakość
—
ilość;
ilościowe
ujmowanie
jakości
.
.
6.
Latitudo
formarum;
intensio
—
remissio..........................
.
.
.
...
204
212
219
222
229
235
8
V
ROZWAŻANIA
NAD
RUCHEM
I
CIĄŻENIEM..............................................
246
1.
Ruch
—
jego
natura,
odmiany
i
właściwości
....
.
.
246
2.
Ruch
naturalny
—
spadanie
ciał
.
...
...
254
3.
Ruch
wymuszony
—
przyczynyruchu......................................................................
261
4.
Impetus....................................................................................................................
267
5.
Ciężar
—
masa.................................................................................
.
.
279
6.
Mechanika;
znaczenie
statyki.................................
287
VI.
ODSŁANIAJĄCE SIĘ BOGACTWO
DOSTRZEGALNEJ
RZECZYWISTO­
ŚCI
—
TAJEMNICA
ŻYCIA................................................
.
293
1
Medycyna:
jej
pozycja
z
uwagi
na
przyrodoznawstwo
...
.
.
293
2.
Medycyna:
orientacje
i
spory............................................................
303
3.
Medycyna:
wpływ
Awicenny
—
jatromatematyka.......................................
307
4.
Paracelsus....................................................................................................................314
5.
Problematyka
filozoficzna
uwikłana
w
tematyce
medycznej
.
325
6.
Nauki
przyrodnicze;
ich
znaczenie
i
status
metodologiczny................................
332
7.
Nauki
biologiczne......................................................................................................
340
8.
Alchemia
i
chemia......................................................................................................347
9.
Problematyka
filozoficzna
związana
z
naukami
przyrodniczymi
....
354
VII.
VERA
IMAGO
MUNDI..........................................................................
1.
359
Przeobrażenia
w
rozumieniu
natury;
natura
universalis
—
naturalistyczne
wyjaśnienie
rzeczywistości......................................................................................359
2.
Struktura
świata......................................................................................................370
3.
Wielkość
i
nieskończoność
wszechświata;
wielość
światów
.
376
4.
Natura
świata..........................................................................
...
381
5.
Zależność
świata
od
Boga;stwarzanie
—emanacja..................................................
388
6.
Odwieczność
świata
iproblem
jegokońca................................................................
395
7.
Doskonałość
świata......................................................................................................399
Wykaz
literatury.....................................................................................................................
403
Spis
ilustracji.................................................................................................
.
.
425
Skorowidz
imienny......................................................................................................................427
Skorowidz
rzeczowy
...
....
.
.
.
.
443
Errata
do
tomu
IV.................................................
.
.
.
.
459
PRZEDMOWA
DO
TOMU
V
Jak
w
tomie
poprzednim,
również
i
w
piątym
przedmiotem
zainteresowań
i
dociekań
jest
ta
sfera
refleksji
filozoficznej,
za
pośrednictwem
której
docierają
i
w
której
krystalizują
się
bodźce
najwydatniej
wpływające
na
kierunek
rozwoju
filozofii
i
na
jej
kształt
w
kolejnych
etapach
tego
rozwoju.
Bodźce
te
pojawiają
się
najczęściej
bądź
to
na
styku
myśli
filozoficznej
i
religijnej,
bądź
też
na
tych
odcinkach
twórczości
naukowej,
na
których
dokonywane
odkrycia
w
obrębie
otaczającego
nas
świata
zmuszają
do
wysiłku
intelektualnego,
zmierzającego
do
racjonalnego
ich
wyjaśnienia
i
wszechstronnego
uzasadnienia.
Tom
czwarty
po­
święciliśmy
rozważaniu
problematyki
filozoficznej
rozwijającej
się
w
obrębie
XV-wiecznej
teologii
naturalnej,
a
także
na
gruncie
teologii
innych
niż
filozo­
ficzna,
mistyki
i
różnych
dziedzin
pośrednich,
w
tomie
zaś
piątym
będziemy
tro­
pić
wszelkie
wątki
natury
filozoficznej
zarysowujące
się
w
obrębie
nauk
szczegó­
łowych,
mających
za
zadanie
poznawanie
od
różnych
stron
otaczającego
nas,
cielesnego
świata.
Jak
więc
w
tamtym
tomie
chodziło
nam
o
filozofię
Boga,
tak
tu
o
ówczesną
filozofię
przyrody.
W
związku
jednak
z
tak
określonym
tematem
ogólnym
piątego
tomu
tego
studium
nasuwa
się
kilka
uwag.
Najpierw
wypada
przypomnieć,
że
jednym
z
za­
łożeń
metodologicznych
dociekań
zawartych
w
tych
wszystkich
tomach
jest
wy­
tyczna,
zgodnie
z
którą
przedmiotem
naszych
badań
są
nie
tylko
teksty
i
wy­
powiedzi
wyraźnie
dotyczące
tematyki
filozoficznej,
lecz
również
takie,
które
tylko
pośrednio,
a
nieraz
i
w
sposób
ukryty
odnoszą
się
do
problemów,
które
jesteśmy
skłonni
zaliczyć
do
filozoficznych.
Reguła
ta,
zastosowana
do
problema­
tyki
typowej
dla
filozofii
przyrody,
zmusza
nas
do
żmudnego
poszukiwania
wąt­
ków
filozoficznych
na
rozległych
terenach
wielu
nauk
szczegółowych.
Stąd
ogrom
materiału
źródłowego,
który
utrudnia
i
hamuje
wysiłki
badawcze
historyka
filo­
zofii
na
tym
odcinku.
Materiał
ten
jest
w
wieku
XV
istotnie
wyjątkowo
bogaty,
gdyż
chodzi
tu
przecież
o
okres
szczególnej
dynamiki
wielu
nauk,
budzących
się
wówczas
do
życia.
Niektóre
z
nich
wtedy
właśnie
rozpoczynają
swój
cykl
roz­
wojowy,
którego
perspektywy
staną
się
z
biegiem
czasu
w
niejednym
wypadku
zawrotne
wprost
w
swoim
ogromie.
Dotyczy
to
zarówno
samych
tych
nauk,
jak
i
związanej
z
nimi
i
od
nich
zależnej
twórczości
technicznej.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin