Witold Doroszewski - O kulturę słowa. Wybór porad językowych.pdf

(14877 KB) Pobierz
KSIĄŻKA i WIEDZA
ZSHCS: PÓL WADA
Okładkę projektował
Stefan Rzepecki
Adriana Zdrójkowska
Redaktortechniczny
Krzysztof Krempa
Korektorzy:
Maria Włodarczyk
Agnieszka Szajkowska
Redaktor
© Copyright by Wydawaictwo „Książka i Wiedza”
Waraszyyy 1991
ISBN 83-05-12215-8
PRZEDMOWA
Książka Profesora Witolda Doroszewskiego pt. „O kulturę słowa” na stałe
weszła do kanonu lektur dotyczących zagadnień poprawności i kultury
współczesnego języka polskiego. Trzy tomy tej książki ukazały się nakładem
Państwowego Instytutu Wydawniczego w latach 1962, 1968, 1979 (tom trzeci
został wydany już po śmierci Autora). Tom I obejmował materiał zawarty
w wydanych wcześniej „Rozmowacho języku”, uzupełniony materiałem audycji
radiowych z lat 1954-1957, tom II zawierał radiowe pogadanki językowez lat
1958-1967, a w tomie III zostały zamieszczone teksty audycji radiowych
wygłoszone od lutego 1967 do stycznia 1976 roku. Profesor Witold Doroszewski
znany był milionom Polaków przede wszystkim jako najwyższy autorytet
w sprawach poprawności i kultury języka. W znacznej mierze ta popularność
wiązała się z cyklem pogadanek o języku, wygłaszanych w Polskim Radiu przez
bez mała czterdzieści lat pod wspólnym tytułem Radiowy poradnik językowy,
oraz z ich książkową konkretyzacją, tj. z kolejnymi tomami zbioru porad
językowych pt. „O kulturę słowa”. Fakty te, jak się wydaje, we właściwy sposób
motywują edycję niniejszego wyboru porad językowych Witolda Dorosze-
wskiego.
Publikacja ta — w zamierzeniu edytorów — powinna służyć przede.
wszystkim dwom celom: przypomnieniu części rozstrzygnięć normatywnych
znajdujących punkty odniesienia w dzisiejszej polszczyźnie oraz przypomnieniu
metody analizy faktów językowych(służącej tym rozstrzygnięciom), która — co
było charakterystyczne dla dociekań Profesora Doroszewskiego — wyprowa-
dzała wiedzę o współczesnej polszczyźnie z wiedzyo jej historii. Kulturę języka
traktował Witold Doroszewski jako składnik ogólnej kultury człowieka,
a działalność kulturalnojęzykową jako fragment złożonego procesu pedago-
gicznego, którego podmiotem jest społeczeństwo. Na ten wychowawczy aspekt
prac nad kulturą języka kładł Profesor Doroszewski wyraźny akcent, pisząc
o tym w sposób następujący: „Nie ulega wątpliwości, że w języku dzisiejszym
możemy dostrzec bardzo wiele faktów świadczących o niedbalstwie, a nawet
wręcz niechlujstwie i bezmyślności, mówiących i piszących po polsku. Ale tak
samo jak nie można by było wychowywaćdzieci, kładąc główny nacisk nato,
żeby budzić w nich odrazę do występku, a nie na to, żeby kształtowały się w nich
nawyki moralnego, uspołecznionego postępowania, nie można by było wywrzeć
istotnego wpływu na rozwój języka przez samo wytykanie błędów. Oczywiście,
gdy się widzi błąd, należy na niego zareagować, ale ani siebie jako reagującego
nie należy przeceniać, ani też nie należy wpadać w defetyzm, dlatego że się ma
często sposobność stwierdzania błędów”. Taka postawa językoznawcy wobec
zagadnień normatywnych również jest warta przypomnienia.
W niniejszym wyborze zamieszczono tylko część porad językowych zawar-
tych w trzech tomach zbioru pt. „O kulturę słowa”. Dla porównania wystarczy
wspomnieć, że w sumie obejmowały one ponad 140 arkuszy wydawniczych
tekstu, podczas gdy ten wybór mieści się na arkuszach 20. Selekcji materiału
dokonanoopierając się na kryteriach podporządkowanych wymienionym wyżej
celom, którym ta publikacja ma służyć. To z kolei określiło zasady układu
prezentowanych szkiców językowych. Zostały one zgrupowane w czterech
działach:
1. Zagadnienia ogólne;
II. Frazeologia, składnia,stylistyka;
III. Budowa, znaczenie i historia wyrazów;
IV. Odmiana, wymowa i pisownia.
Dwa pierwsze z nich odpowiadają działom występującym w kolejnych tomach
książki „O kulturę słowa”, na dwa pozostałe złożyły się teksty zamieszczone
pierwotnie w takich działach, jak Znaczenie wyrazów, Pochodzenie i historia
wyrazów, Słowotwórstwo, Odmiana, Wymowa, Pisownia, które w niniejszym
AŻ
wyborze można było zestawić w dwóch grupach ze względu na mniejszą ich
liczbę. W obrębie działów zachowano dotychczasowy układ alfabetyczny
tekstów. Przypisy występujące w pierwodrukach poszczególnych porad języko-
wych oznaczone są gwiazdką, a przypisy wprowadzone w trakcie opracowywa-
nia tego wyboru mają oznaczenia numeryczne. Po każdym szkicu w nawiasie
kwadratowym podano numer tomui strony pierwodruku. Nieliczne skrócenia
tekstu sygnalizują nawiasy okrągłe — (...). Umieszczony po zasadniczej części
książki Indeks form wyrazowch został zestawiony według zasad przyjętych
w pierwotnej edycji zbioru „O kulturę słowa”.
We Wstępie do „Słownika poprawnej polszczyzny” Witold Doroszewskipisał
m.in.: „Celem pracy wychowawczej w zakresie języka jest powiększanie spra-
wności w posługiwaniu się nim jako narzędziem myśli i działania. Od stopniatej
sprawnościw życiu naszym zależy bardzo wiele — zarówno w sposobie widzenia
świata, jak w stosunkach z ludźmi”.Mam nadzieję, że przypomnienie współ-
czesnemu Czytelnikowi części dórobku Profesora Witolda Doroszewskiego
w zakresie poradnictwa językowego również będzie służyć tej Jego idei.
Stanisław Dubisz
"wybie.WEW
>
SE
GR

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin