Bogusław Dunaj - Gramatyka współczesnego języka polskiego. Cz.1 Fonetyka i fonologia.pdf

(20680 KB) Pobierz
Bogusław Dunaj
Gramatyka współczesnego
języka polskiego
Część 1.
Fonetyka i fonologia
Wydawnictwa Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Tarnowie
Tarnów 2015
Gramatyka współczesnego języka polskiego
Publikacja ukazała się nakładem Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Tarnowie
Recenzent
prof. dr hab. Janina Labocha
© Copyright by Autor 6 Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Tarnowie
Tarnów 2015
Spis treści
1. Fonetyka
wawa e c ri E 7
Alfabet fonetyczny. ...22 ++: +-0e:ea eos aa
Wprowadzenie
|
....--------- 9
1. Fonetyka, zakres, kierunki badań, podstawowe pojęcia
00011103 9
1.1. Segment dźwiękowy i głoska. ....---4:4:e:0es
m
ewew iii r0E 10
1.2. Kierunki badań...---..+«2++e se uoue aaa on
zeta tic ++ 10
1.3. Metody badań fonetycznych. ...-.--seeee see eee
w ok EEEE Ó 08 12
2. Narządy MOWY... ss sss osa ow owa wa omen kawę
et t0 00? 13
2.1. Aparat oddechowy ....--sessa eee aaa ect
14
2.2. Aparat fonacyjny. «. «- + «+«4a s: suse na wowonananaai di eREE
tei i 0 16
2.3. Aparat artykulacyjny. ..-.----seaeseeeeeana rear
3.
16
Klasyfikacja głosek języka polskiego....------::::33::333333
ce tic 02 I
3.1. Samogloski - spółgłoski... uses eee eae era
112 17
3.2. Spółgłoski właściwe ......---:eee eee are e erect
19
3.3. Spółgłoski sonorne (półotwarte)... ..---------33:::3333:333
OG 20
3:4, SANOŻIOSKI 000 00 ooo mni JOE KAJ A
113 23
4. Opis głosek języka polskiego ...--------:sseeees eee
0 24
4.1. Spółgłoski właściwe (obstruenty).......-:4:2-::4suuas400
26
4.2. Spółgłoski sonorne (półotwarte). ...-------::244::33433333
p 28
423. SBMOIOSKI waza moza ROA KODOWA
28
Dystrybucja polskich głosek .....--:-4eeeeeee eee tet 003
e0 0 + 29
5.4. Typydystrybucji... :-seesssoseos cor wora
+ 31
5.2, SamogiOski ..... 2.2.2 se od 406 06 Koj w oda AGA
ISBN 978-83-941202-2-1
Projekt okładki
Michał Nawrocki
Skład, druk i oprawa
ZUPW „Skrypt” Sp.z. o. o. w Tarnowie,ul. Do Huty 15, 33-100 Tarnów
5.
32
5.3. Spółgłoski właściwe........s:::eea saa ccc
5.3.1. Spółgłoski bezdźwięczne - dźwięczne twarde ........-.- 32
4
Bogusław Dunaj
WSA SA GORGE Bessa Ga aA A 4 33
5.3.3. Spółgłoski postpalatalne ............................ 33
5.3.4. Spółgłoski spalatalizowane .......................... 34
5.4. Spólgloski sonorne....................oaaaaaaaaaiL LL] 34
5.4.1. Spółgłoski dźwięczne - bezdźwięczne ................. 35
5.4.2. Spółgloski palatalne i spalatalizowane ................. 36
5.4.3. Spółgłoski [n], [p]. [5]. (0 alg OZGA dno 36
6.
Wariantywność fonetyczna ..........-.-.uuaaaaaaaaiiiLLLLL 37
6.1. Czynniki różnicujące wymowę .............--...i..L1... 37
6.2. Przekształcenia dźwiękowej postaci wyrazów................ 39
6.2.1. Spółgłoski. ..........eeuuaoaaoaoaaaaaaaaaaaaiLLIL] 40
6.2.1.1. Zmiany ilościowe. ......................--.111... 40
6.2.1.1.1. Zanik spółgłosek w grupach spółgłoskowych ....... 40
6.2.1.1.1.1. Grupy nagłosowe .......................... 40
6.2.1.1.1.2. Grupy śródgłosowe ......................., 41
6.2.1.1.1.3. Grupy wyglosowe ......................... 42
6.2.1.1.2. Zanik spółgłosek pomiędzy samogłoskami ......... 44
6.2.1.2. Zmiany jakościowe. ...............aaaaaaaiiiiiLL] 46
Gramatyka współczesnegojęzyka polskiego
622, SAMOBIOŚKI sa zai aa GOO LSK Akana BZ
6;2,2:1. Zmiafiy IIOŚCIOWE: nowosc siwa bono 04 00 aa» 52
6:2.2.2. Zmiany jakOŚCIOWE. wss swiecie 0 owi ode nor 0 + 53
6.3. Socjalne uwarunkowania wariantywności fonetycznej ......... 53
63.14Czymiki SyUiCjNE aa O SOK OE A 53
6.3.2. Zróżnicowanie regionalne Wymowy ....-222222244212222 54
7...
Wymowaia pISMKO| woo sw wwztowniw siewcy wale ak Hidan e dozze arie 56
11.dNpy-pisMA was oczko KOASP ORAWA ki IAA 56
72,Alabel polski... o-szma4ar zzz ec ania z asi ok 56
7.3. Relacje pomiędzyliterami i głoskami .......-.....2121111:11 57
1.4. Podstawowetypy liter... .--+.aw ae awa a as Sasi GA LAG 03 58
7.4.1. Litery samogłoskowe 2422 ras so 0a esi GOO 58
741.1. Funkcjeliter ąlĘ +. +++ 4003 iS świad GEO Ł 58
TAŻ. Funkcje lifery'i ... 14-444 4005 % 063 0 EEE 59
14.2. Litery spółgłoskowe. ...... «2 «ass 46 oowi Se djs A 60
8.
FProzodiateaccomanszc ts stiGAŃ PECO GOO OOO WGA 64
8.1. Gechy:prozodyczńe; ... 1 «sid GS GGSGYÓW OSG NOK 64
82. Sylaba (zsłoska)| a aa woa6s 6 06Sk GA GPS 09 DGPS BOW 65
6.2.1.2.1. Upodobnienie artykulacji poprzedzających
BOOKER» STORA GG AL aaa owa 46
6.2.1.2.1.1. Upodobnienia pod względem
miejsca artykulacji. ................2...... 46
spółgłosek do następujących po nich innych
B3SĄKGEŃE: + a GiG0 GAR A OWCE SW OOOO OO APO 67
$4; IGCZRSsz200 0000 EDWIN 46 GSAGG EK APA EWA 70
8:5: IMIODACJA pasa Wo WSA 0 OO SC0 04 AA A AA A AAA
73
;
LOWE 13
a
6.2.1.2.1.2. Upodobnienia pod względem sposobu
(i ewentualnie miejsca) artykulacji ............ 48
6.2.1.2.2. Rozsunięcie AMtYKUJACYJNE szwy aANG SAS rase 49
6.2.1.2.3. Międzywyrazowe upodobnienia
pod względem dźwięczności.................... 49
11. Fonologia
2.
3,
4.
1. Przedmiot fonologii. ........---eeeeaaaaa aaa aaa aaa c cii 74
Podstawowejednostki: cecha dystynktywna, fonem .............. 74
WAMIRIY fODEMÓW <awas gowa 00 BOBA 0 A a w 76
Kryteria wyodrębniania fonemów. ........----eeuaeeaa ae aae21 78
6.2.1.2.4. Zmianyartykulacji spółgłosek
w otoczeniu samogłosek ....................... 52
5. Opis fonemów ......-uue aaa aaa aaa aaa aaa ah 78
6
Bogusław Dunaj
Gramatyka współczesnegojęzyka polskiego
Alfabet fonetyczny
zloska
a
a
b
b”
ć
©
5.1. Fonemy samogłoskowe
5.2. Fonemy sonorne
zapis
fonetyczny
[arka]
[iaźa]
[baba]
[b'ić]
[cena]
[rac'ia]
zapis
ortograficzny
arka
Jadzia
baba
bić
cena
racja
gloska
u
u
m
m*
m
n
h zapis
fonetyczny
[ńusu]
[vousy]
[mova]
[m'igać]
[algorytm]
[novy]
zapis
ortograficzny
niósł
wąsy
mowa
migać
algorytm
nowy
ć
6
e
[ćos]
[Carny]
[Eile]
cios
czarny
Chile
n
n
ń
[xafn]
[ronćka]
[ńebo]
hafn
rączka
baśń
ręka
bąki
piosnka
|pierwiosnki
owoc
ciocia
niebo
d
d
d
3
$
ź
ź
9.
Różne koncepcje opisu fonologicznego
Wykaz cytowanych prac
ż
e
[dar]
[d'iler]
|dżazga]
[3von]
Izis]*
[5ik]
[Bokei]
[in]
dar
diler
drzazga
dzwon
dziś
dzik
dżokej
[ekran]
[śćć]
dżin
sieć
ń
7
5
y
5
o
ó
ekran
fala
figura
góra
ginąć
p
r
[baśń]
[repka]
[bogki]
[p iospka]
[p'ierv'iospki]
|ovoc]
[6óća]
p
r
r
s
s
[pas]
[pisać]
[rover]
pas
pisać
rower
6
©
r
[fala]
[figura]
[gura]
I$inońć]
[r'iposta]
[metr]
[serce]
[pas ia]
riposta
metr
serce
pasja
8
5
x
x
y
Y
i
,
[xata]
liny]
[ńeyże]
chata
Chiny
niechże
Bohdan
iskra
ś
5
ś
t
t
[Satka]
[Sal]
[Śiva]
[taras]
[t30n]
siatka
szal
Sziwa
taras
[boydan]
[iskra]
[Beyv'ieza]
[iama]
[paiski]
[kot]
[Kivać]
[lato]
[Vipa]
[myśl]
wszechwiedza
jama
pański
kot
kiwać
lato
lipa
myśl
|
u
ii
v
v
y
z
z
[plast'ik]
[ustrui]
[iuśić]
[vaga]
[v'ino]
[ryba]
[zero]
[az'ia]
plastik
trzon
i
i
k
k
I
r
!
ustrój
judzić
waga
wino
ryba
zero
Azja
I
u
u
[łapa]
[uafka]
[w 'ikent]
łapa
ławka
weekend
ź
ż
ż
[żarno]
[żaba]
[Źigolo]
ziarno
żaba
żigolo
* w wymowie kresowej

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin