Jerzy J. Wiatr, Jacek Raciborski, Jerzy Bartkowski, Barbara Frątczak-Rudnicka, Jarosław Kilias - Demokracja polska 1989-2003.pdf

(20641 KB) Pobierz
DEMOKRACJA
POLSKA
1989-2003
Jerzy J. Wiatr
Jacek Raciborski
Jerzy Bartkowski
Barbara Frątczak-Rudnicka
Jarosław Kilias
Warszawa 2003
Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR
A
chola
Redakcja: Małgorzata Dziurdzik
Korekta: zespół
Projekt okładki: Katarzyna Juras
© Copyright by Wydawnictwo Naukowe Scholar 2003
Tytuł dotowany przez Ministerstwo
Edukach Narod
WODO Z HBLIBTĘKĄ >
ch
=. 2
iliSport
i,
ISBN: 83-7383-065-0
(
śe
-01 7
4
-
>. |Braków ter
= pz”
Wydawnictwo Naukowe „Schołar” Spółkaz o.o.
ul. Krakowskie Przedmieście 62, 00-322 Warszawa
tel./fax 828 93 91, 826 59 21
dział handlowy 635 74 04 w. 219
e-mail: infoQscholar.com.pl
www.scholar.com.pl
Wydanie pierwsze
Skład i łamanie: WN „Scholar” (Ewa Moczarska)
-— Druki oprawa: Tinta 8 Paper
SPIS TREŚCI
Polska droga do demokracji (Jerzy J. Wiatry „....aaaaa aaa.
1.1. Dziedzictwo historii ....uaaaaaaaaaaaaaaaaa nana za nana iac:
1.2. Mechanizm ustanowienia systemu komunistycznego ..........
1.3. Charakter systemu komunistycznego ......-uaa ana aaaaaza >
1.4. Budowanie systemu totalitarnego w Polsce i jego załamanie ....
Rozdział 1
1.5. Autorytarny reżim partyjno-biurokratyczny ...-.--uaaes-2--
1.6. Kryzys systemu i okres dwuwładzy ....ua aaa oaaaanaazana:
1.7. Rezim wojskowo-biurokratyczny .....-.-..... saaaaaa: aria
1.8. Mechanizm negocjowanych zmian ustrojowych ........--..-..
1.9. Koniecipoczątek .........-aaa212-1. paaaaazaaaiiih aaa.
13
15
19
23
25
32
37
54
Rozdział 2
|
Społeczno-ekonomiczny kontekst przemian (Jerzy Bartkowski) ......
2.1. Sytnacja społeczno-gospodarcza u progu transformacji ........
2.2. Bilans transformacji społeczno-gospodarczej
2.3. Społeczne zróżnicowanie pozytywów I negatywów
transformacji ..... aaaaaaazniaaza zania ana ra zza ia
2.4. Polska na tle innych krajów postkomunistycznych .........1...
2.5. Zakończenie ....eeuaaeaaaaaaa aaa aaa aan ia zana ni ih
Rozdział 3
System rządów w Polsce: między semiprezydencjalizmem
a systemem parlamentarno-gabinetowym (Jacek Raciborski) ........
ijego społeczna percepcja ....uuaaaaaaaaaaaaaazaaa aa naria ji
57
57
3.1. Dwa bistoryczne modele ......... aaaanaaazaaa nasza aa niach
SPIS TREŚCI
3.2. Polska 1989 — podstawowe wybory instytucjonalne
3.3. Elementy semiprezydencjałizmu w latach 1991-1993 ..........
3.4. Rządy koalicji SLD-PSL: kryzys i rozkwit instytucji
DpIeZydenta Lau aaaaa aa eaaaaaaa znana nana nna:
3.5. Lata 1997—2001: w kierunku systemu
...........
parłamentarno-gabinetowego .......ueuaaaaaa aaa aiiiiLa]
3.6. Po 2001 roku: rozchwiany system parlamentarno-gabinetowy ...
3.7. Podsumowanie ......uueaazaeaaaaaaanacii paaaaczanaiia
Rozdział 4
Pięć parlamentów IH Rzeczypospolitej (Jerzy J. Wiatr) .............
4.1. „Kontraktowy” parlament 1989-1991
..........aaaaaaaai-11
4.2. Krótki parlament 1991-1993 .......auaaaaa aaa anaaa aka wai
4.3. Centrolewicowy parlament 1993—1997 .......u.aaaa aaa nai12
4.4. Centroprawicowy parlament 1997-2001 .............--222212
4.5. Parlament zdominowany przez lewicę: od 2001 roku ..........
4.6. Podstawowe problemy funkcjonowania parlamentów
IU Rzeczypospolitej .......uuaaaaaezaaanaanana rka waaaiij
Rozdział 5
Rząd i administracja rządowa (Jacek Raciborski) .......asasaaasaa
5.1. Konstytucyjna rola Rady Ministrów ijej prezesa ..............
5.1.1. Rolapremiera .......aaaaaaana nana wana na aaa aaa aa
5.2. Stabilność gabinetów ......uuaaa aaa aaaaaaaaaaaaaananacaiai
5.3. Struktury - modele i personel .........uaaaa aaa aa aaa iii:
5.3.1. Punkt wyjścia: okres rządu Tadeusza Mazowieckiego
5.3.2. Zmiany w latach 1991-2001: między etatyzmem
amodelem rynkowym ..ueaueaeaaa nawe a aa zana ca:
5.3.3. Nowe elementy z okresu rządu Leszka Millera .........
5.4. Obywatel wobec administracji ......uaueaa aaa aaa e>
5.5. Opinia publiczna o rządach .........aea aaa aann11. paaaiaicj
Rozdział 6
Samorząd terytorialny (Jerzy Bartkowski) ...-..uaueaaaaaaaaaa nici
„ 6.2. Model samorządu lokalnego w Polsce .......uaaaauaaaaria:
6.3. Rola gmin, powiatów i województw w zaspokajaniu
potrzeb mieszkańców ....eauaaa zee zana nana nina naanacziw,
6.1. Reformy samorządowe 1990-2002 ......aaaeaaaaaaananawaia:
SPIS TREŚCI
6.5.
6.6.
6.7.
6.8.
6.4. Społeczności lokalne. Relacje władze lokalne-mieszkańcy
a...
a.
Potrzeby i kondycja społeczności lokalnych .............
*+t
r
+
+
„i.
at
>
Lokalne systemy polityczne. Struktura władzy iwpływu ..
Lokalne elity władzy —skład1 rekrutacja ...............
Zakończenie ........ paaacaaciic. pazia aaaia:
+...
.
«
159
161
162
170
175
Narodziny i przemiany systemu wielopartyjnego (Jerzy J. Wiatr)
71.
Początki systemu wielopartyjnego w Polsce ......-.......
Rozdział 7
„+.
.
»
...«.».»
7.2.
7.3.
1.4.
7.5.
Fragmentaryzacja systemu partyjnego ............. 2.
Nietrwała konsolidacja ................ aaa,PEEESE
Organizacyjne cechy parti politycznych .......2.-1.111.
System partyjny a podziały polityczne ..........21:41111.
7.5.1. Podziały społeczno-ekonomiczne ................
a
a
L
m
=
mz.
.
.
=.
s
*
r
a
+
a...
2
"w
7.5.2. Podziały na tle stosunków państwo-Kościół .......
7.5.3. Podziały wynikające ze stosunku do przeszłości
.....
ra.
iu
7.5.4. Możliwość innego podziału — konsekwencje wejścia
|...
177
179
181
185
187
189
191
195
198
205
do Unii Europejskiej .........aa aaa aaa aaa122
....
Rozdział 8
Wybory i wyborcy (Jacek Raciborski)
8.1.
Funkcje wyborów w systemach demokratycznych .......
8.2.
Absencja WybOTCZA LLeuaazae aaa aaa aaaaa aaa ii
8.3.
Partie iich programy wyborcze .......uuaa aaa zaaaaa2
8.4. Wybory parlamentarne lat 1991-2001: wyniki ...........
8.5.
Wybory prezydenckie ........-..44--.--. paaaaaaaia
8.6.
Determinanty preferencji wyborczych ......--.444111--
4
5
0
w
ta
o
Eh
b
0
BE
8
w
w
A
A
M
BB
„..-.
u
=
«
»
a
«„..
+.
.t
+.
+.
.*
»
8.6.1. Struktura społeczna a preferencje ..........-....
8.6.2. Czynnik regionalny ....e.eeaaaa aaa aaa aaa:
8.0.3, Postawy LLL. uaaaaaazaaanakaa aaa aaa zana:
8.7.
Czynniki instytucjonalne i sytuacyjne (kontekstowe)
w wyjaśnianiu zachowań wyborczych .....-..--.22-----
Rozdział 9
Organizacje pozarządowe i społeczeństwo obywatelskie
r.
r.
ah
Ra
A
m
>
PRE
NENENESEJ
207
207
209
213
221
223
225
226
229
230
238
+.
a
.
«a
(Barbara Frątczak-Rudnicka)
9.1.
Organizacje pozarządowe jako element społeczeństwa
mh
a
©
U
r
i
241
....%ż
obywatelskiego .....auuaaeaaaazana aa anacia: paaaaaaii
z4l
PRETEROUY
WOZIEŚTTTYEA
Zgłoś jeśli naruszono regulamin