Wędrówki.pdf

(9226 KB) Pobierz
TPK-przewodnik-2016_wedrowki-TPK.qxd 2016-11-11 11:01 Strona 1
WÊDRÓWKI
PO
TRÓJMIEJSKIM PARKU KRAJOBRAZOWYM
przewodnik
TPK-przewodnik-2016_wedrowki-TPK.qxd 2016-11-11 11:01 Strona 2
WĘDRÓWKI
PO
TRÓJMIEJSKIM PARKU KRAJOBRAZOWYM
przewodnik
Tekst:
Zarząd Trójmiejskiego Parku Krajobrazowego
Zdjęcia:
D.O. Dariusz Ożarowski, D.P. - Dariusz Podbereski, B.K. - Bohdan
Kowalewski, A.K. - Agnieszka Kowalewska
Opracowanie kartograficzne i graficzne:
Wydawnictwo Eko-Kapio
Os. XX-lecia 11/1, 83-300 Kartuzy tel. 502 052 556
e-mail: artur.sikorski@op.pl, www.ekokapio.pl, www.facebook.com/Wydawnictwo-Eko-Kapio
KARTUZY 2016
Zarz¹d Trójmiejskiego Parku Krajobrazowego
80-308 Gdañsk, ul. Polanki 51
Gdañsk 2016
TPK-przewodnik-2016_wedrowki-TPK.qxd 2016-11-11 11:01 Strona 4
WSTĘP
Turystyka i rekreacja po terenach leśnych Trójmiejskiego Parku Krajobrazowego znajduje coraz więcej
zwolenników. Ruch turystyczny w Parku jest także wynikiem pewnego rodzaju mody na turystykę
kwalifikowaną zarówno codzienną jak i weekendową, szczególnie pieszą i rowerową, narciarstwo
biegowe, konną, turystykę przyrodniczą specjalistyczną np. fotograficzne safari.
Najwłaściwszymi formami turystyki, mającymi największe szanse rozwoju w przyszłości są formy turystyki
o orientacji ekologicznej, polegające na świadomym korzystaniu z zasobów przyrody, podparte wiedzą
z zakresu ochrony przyrody, znajomością procesów w niej zachodzących oraz racjonalnym korzystaniu
z jej zasobów. Chcąc zachęcić do poznawania przyrody Trójmiejskiego Parku Krajobrazowego
przygotowaliśmy 5 tras wędrówek przyrodniczych, tym razem po północnym kompleksie TPK. Jest to
odpowiedź na coraz większe zainteresowanie mieszkańców Rumi, Redy, Wejherowa i Szemudu przyrodą
terenów leśnych wchodzącymi w skład północnego kompleksu Parku.
Wędrując po Trójmiejskim Parku Krajobrazowym można korzystać ze znakowanych szlaków turystyki pieszej
oraz innych szlaków turystyki kwalifikowanej. Turystom pragnącym spędzić czas bardziej aktywnie
polecamy ścieżki rowerowe. Najdłuższa z nich Wejherowo – Gdynia − Gdańsk prowadzi przez
najciekawsze pod względem przyrodniczym i kulturowym obszary Parku. Ze względu na długość ścieżki
zaplanowano możliwość wcześniejszych zjazdów do Redy, Rumi, Gdyni, tak by bez pośpiechu można
było pokonać trasę w ciągu dwóch lub trzech kolejnych wypraw rowerowych. W czasie wycieczek warto
skorzystać z folderów i map Parku dostępnych w siedzibie TPK oraz księgarniach.
Zapraszamy na trasy wędrówek i zachęcamy do poznawania przyrody Trójmiejskiego Parku Krajobrazowego.
TRÓJMIEJSKI PARK KRAJOBRAZOWY
Trójmiejski Park Krajobrazowy (TPK) jest jednym z najstarszych parków krajobrazowych w Polsce, utworzony
w 1979 roku na powierzchni 19 930 ha (otulina 16 542 ha). Celem utworzenia Parku była ochrona
porośniętej lasem północno-wschodniej części wysoczyzny morenowej Pojezierza Kaszubskiego i jej
strefy krawędziowej rozciągającej się od Wejherowa po Gdańsk.
W zachodniej, wysoczyznowej części TPK przeważają połacie falistej moreny dennej, z lokalnymi
spiętrzeniami czołowomorenowymi. W licznych zagłębieniach terenu znajdują się torfowiska oraz
kilkanaście niedużych jezior, np. Wyspowo, Borowo, Pałsznik, Wygoda, Bieszkowickie, Zawiat,
Okuniewko, Długie - niektóre o cechach skąpożywnych jezior pierwotnych powstałych tuż po ustąpieniu
zlodowacenia. Cechy polodowcowe krajobrazu podkreśla też obecność licznych głazów narzutowych.
W części wschodniej i północno-wschodniej Parku dominuje krajobraz strefy rozcięć erozyjnych krawędzi
wysoczyzny, którego cechą charakterystyczną jest gęsta sieć różnej wielkości dolin, często wielokrotnie
rozgałęzionych. Większe doliny mają wyraźnie płaskie dno, deniwelacje terenu sięgają miejscami ponad
80 m, a nachylenie zboczy przekracza często 40 stopni. Ten typ rzeźby terenu, wytworzony w warunkach
istnienia wiecznej zmarzliny przez wody spływające z ustępującego lądolodu oraz pochodzące
z wytapiania brył martwego lodu, należy do wyjątkowych w skali całego Niżu Europejskiego. Dnem wielu
dolin płyną potoki, których większość ma swoje źródła na terenie Parku, np. Cedron, Zagórska Struga,
Cisówka, Kacza, Swelinia, Potok Oliwski i Strzyża.
Około 90% powierzchni TPK zajmują lasy, co w połączeniu z charakterystyczną rzeźbą terenu decyduje
o niepowtarzalnym krajobrazie Parku. Pod względem botanicznej klasyfikacji największy udział
powierzchniowy w Parku mają zbiorowiska kwaśnej buczyny niżowej, mniejszy − żyzna buczyna niżowa
i lasy bukowo-dębowe. Niewielkie z reguły i rozproszone fragmenty terenu zajmują grądy, łęgi, bory ba-
gienne i brzeziny bagienne. Szczególnie cennymi elementami środowiska w TPK są skąpożywne jeziora
z florą lobeliową, torfowiska wysokie, wilgotne łąki, wysięki z roślinnością młak, ziołorośli i źródlisk, zaś ze
zbiorowisk leśnych − podgórski łęg jesionowy. Do wartościowych obiektów należą też pomaturalne łąki
kośne w dolinach, przyczyniające się do wzbogacenia krajobrazu i flory Parku.
W ramach konserwatorskiej ochrony przyrody na terenie Parku utworzono: 10 rezerwatów przyrody: „Lasy
w Dolinie Strzyży”, „Wąwóz Huzarów”, „Źródliska w Dolinie Ewy”, „Zajęcze Wzgórze”, „Łęg nad Swelinią”,
„Kacze Łęgi”, „Cisowa”, „Pełcznica”, „Lewice” i „Gałęźna Góra” oraz 171 pomników przyrody (105 drzew
i 66 głazów).
Na południowym krańcu TPK i jego otuliny powołany został na powierzchni 381 ha zespół przyrodniczo-
krajobrazowy „Dolina Strzyży”. Na obszarze Parku utworzono również 12 użytków ekologicznych,
zaś w otulinie kolejne 8. Tą formą ochrony objęto, między innymi, dużą kolonię lęgową mewy śmieszki
w rejonie wsi Bojano.
W granicach Parku wyznaczono trzy specjalne obszary ochrony siedlisk NATURA 2000: Biała (PLH 220016),
Pełcznica (PLH 220020) oraz Bezlist koło Gniewowa (PLH 220102) o łącznej powierzchni około
720 hektarów.
Z turystycznym pozdrowieniem
pracownicy Trójmiejskiego Parku Krajobrazowego
2
3
TPK-przewodnik-2016_wedrowki-TPK.qxd 2016-11-11 11:01 Strona 6
WĘDRÓWKA NR 1
Wejherowo – rezerwat „Gałęźna Góra” – Wejherowo
Wejherowo (młyn na Cedronie) – Cedron – pomnik Teodora Bolduana – rezerwat „Gałęźna Góra” –
Grodzisko na Gałęźnej Górze – Wejherowo (ul. Marynarki Wojennej)
Długość trasy: 4,5 km
Czas przejścia: około 2,5 h
Początek ścieżki znajduje się przy
starym młynie na potoku Cedron.
Ruszamy spod
kapliczki
stojącej
w bezpośrednim sąsiedztwie młyna.
Została ona ustawiona przez miesz-
kańców młyna jako dziękczynienie za
szczęśliwy powrót z zawieruchy
wojennej.
Pierwszy odcinek naszej ścieżki
liczący około 1,7 km biegnie wraz
z czerwonym szlakiem turystycznym
PTTK oraz czarnym szlakiem nordic
walking.
Wędrujemy wzdłuż potoku
Cedron,
który bierze swój początek z jeziora
Wyspowo koło Nowego Dworu
Wejherowskiego. Potok ten nazy-
wany był kiedyś rzeką Białą. Nazwa
potoku została zmieniona dla upa-
miętnienia potoku Cedron z Ziemi
Świętej, płynącego w dolinie po-
między
wzgórzem
świątynnym
w Jerozolimie a Góra Oliwną. Według
podań nazwę tę nadał potokowi
założyciel Wejherowa – Jakub Wejher
w okresie tworzenia Kalwarii
Wejherowskiej.
Kapliczka przy młynie na Cedronie
D.O.
Po lewej (wschodniej) stronie ścieżki
rozciągają się
drzewostany mie-
szane,
znajdujące się już w granicach
Trójmiejskiego Parku Krajobrazo-
wego. Spośród gatunków drzew
D.O.
Naturalne korytu Cedronu
iglastych możemy tu zobaczyć sosny
zwyczajne i nieliczne modrzewie europejskie, gatunki liściaste reprezentowane są przez buki zwyczajne i dęby
bezszypułkowe. Po prawej (zachodniej) stronie wzdłuż potoku rozwinął się tak zwany
łęg olszowy,
czyli drzewostan
zbudowany niemalże wyłącznie przez olchę czarną.
Między naszą ścieżką a potokiem napotykamy na niewielkie płaty zarastających siedlisk łąkowych. Możemy tu
podziwiać przepięknie kwitnącą od czerwca do sierpnia
wierzbówkę kosmatą
oraz ostrożenia warzywnego,
krwawnicę pospolitą, jasnotę plamistą i poziewnika pstrego. Na roślinności łąkowej przesiadują często rożne gatun-
ki motyli i trzmieli. Jednymi z najczęściej tu spotykanych gatunków motyli są bielinek bytomkowiec oraz rusałka
osetnik; spośród trzmieli widujemy tu trzmiela ziemnego i trzmiela kamiennika.
4
5
TPK-przewodnik-2016_wedrowki-TPK.qxd 2016-11-11 11:01 Strona 8
Zbliżamy się do miejsca, w którym możemy podziwiać
naturalny charakter koryta Cedronu.
Stańmy na chwilę i
popatrzmy, jak meandruje potok, którego nurt zatacza szerokie łuki. Wzdłuż brzegów koryta dostrzec można olchy
czarne, rosnące w charakterystycznych kępach.
Docieramy do infrastruktury Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji w Gdyni – jest to jedna ze studni
głębinowych ujmujących i przekazujących wodę do Stacji Uzdatniania Wody „Cedron”, położonej przy ulicy Mary-
narki Wojennej w Wejherowie. Ujmowana woda, pochodząca z utworów czwartorzędowych i trzecio-rzędowych,
charakteryzuje się stabilnym składem fizykochemicznym i jest bezpieczna bakteriologicznie.
Cicha wędrówka wzdłuż Cedronu może zaowocować obserwacją jednego z najmniejszych przedstawicieli świata
ptaków w Europie –
strzyżyka.
Trudno jest go wypatrzeć – zazwyczaj przemyka gdzieś niziutko przy ziemi.
Jednakże trochę cierpliwości i ciszy, a powinno nam się udać dostrzec małą brązową kulkę z zadartym ogonkiem.
Strzyżyki możemy obserwować na naszej ścieżce przez cały rok.
Wiosną i latem będą to ptaki, które gniazdują na tym obszarze –
większość z nich jesienią odleci do Europy Zachodniej. Tylko
nieliczne podejmą ryzyko zimowania – do nich dołączą również
ptaki z północy i wschodu, które również spróbują przetrwać u
nas zimę.
Zimą zaś może nam się udać dostrzec
pluszcza
– wyjątkowy
gatunek o wyjątkowych przystosowaniach. Głównym składnikiem
diety pluszczy są drobne bezkręgowce (skorupiaki, pajęczaki i
owady). W czasie żerowania ptak nurkuje na dno potoku i często
przemieszcza się w poszukiwaniu pokarmu, biegając po dnie.
Niesamowite są przystosowania morfologiczne, anatomiczne i
fizjologiczne ptaków tego gatunku do specyficznego trybu życia,
jaki prowadzą. Nurkowanie ułatwiają pluszczowi opływowy kształt
ciała oraz upierzenie, które ptak natłuszcza specjalną olejową
wydzieliną gruczołu kuprowego, rozprowadzaną za pomocą
dzioba, wzmacniając w ten sposób nieprzemakalność piór. Ptak
przemieszcza się pod wodą, pomagając sobie intensywną pracą
skrzydeł i chwytaniem kamyczków stopami, uzbrojonymi w ostre
pazurki. Potrafi efektywnie wyszukiwać bezkręgowce, odwracając
dziobem drobne kamyki w potoku, oraz całkiem sprawnie pływać
pod prąd. Nozdrza podczas nurkowania zamykane są za pomocą
specjalnych płatków skóry, co chroni je przed zalaniem wodą. Oczy
zabezpieczają przezroczyste błony (tak zwana migotka albo trze-
cia powieka). Krew pluszczy jest
bogata w hemoglobinę, czyli białko
odpowiedzialne za wiązanie tlenu, co
umożliwia im dłuższe pozostawanie
pod wodą. Łatwiejszemu nurkowaniu
sprzyja również porównywalnie
cięższy niż u innych ptaków układ kost-
ny. Obserwowane nad Cedronem
pluszcze to osobniki pochodzące z
południowej Skandynawii, które
spędzają zimę, między innymi w
północnej Polsce.
Podczas
dalszej
wędrówki
skoncentrujmy uwagę na zboczu po
lewej (wschodniej) stronie naszej
ścieżki. Na pniu stojącej blisko ścieżki
olchy czarnej uważne oko dostrzeże wspinający się po nim pęd ciekawego gatunku flory –
bluszcza pospolitego.
Gatunek ten ma formę pnącza, czyli rośliny charakteryzującej się długą i wiotką łodygą, która wymaga podpory, by
mogła się wspinać do góry, do światła. Jest to jedyne pnącze w naszej florze o zimozielonych liściach, stanowiąc tym
samym ciekawy aspekt w krajobrazie zimowego, pozbawionego liści lasu.
Spójrzmy również na drzewostan po wschodniej stronie ścieżki – uważne oko dostrzeże wzrost udziału drzew liściastych
w drzewostanie, w tym głównie buka pospolitego. Przy drodze wypatrzymy również pojedyncze graby pospolite.
Zbliżamy się do śródleśnej polany, na której znajduje się samotne wybudowanie. Czas na chwilę odpoczynku –
skorzystajmy ze znajdującej się na stoku wiaty. Warto tu przysiąść i rozejrzeć się wokół. Może uda się nam
wypatrzeć gniazdującą w pobliżu
pliszkę siwą.
Jest to gatunek blisko związany z człowiekiem – swoje gniazda
umieszcza często w szczelinach murów, pod dachami lub mostami.
Opuszczamy czerwony szlak PTTK i
ruszamy drogą na zachód w stronę
rezerwatu „Gałęźna Góra”. Przecho-
dzimy przez Potok Cedron. Spójrzmy
na dobrze wykształ-cony wzdłuż
strumienia
łęg olszowy
– kępy olch
czarnych wyrastają wzdłuż brzegów
koryta Cedronu i jego bocz-nych
dopływów. Na poboczu drogi, przy
mostku kwitną
nawłocie późne.
Jest
to jeden z gatunków flory określany
mianem gatunku inwazyjnego, czyli
gatunku występującego poza granicą
swojego natu-ralnego zasięgu i
wykazującego w nowym siedlisku
silną ekspansywność. Tym samym
gatunki inwazyjne konkurują z
Nawłoć późna – gatunek inwazyjny
gatunkami rodzimymi i mogą doprowadzić do ich eliminacji.
D.O.
Ostrożnie wychodzimy na szosę z Wejherowa do Szemudu. Zachowując dużą ostrożność przemieszczamy się
lewym poboczem około 100 metrów na południe, przekraczamy szosę i wchodzimy w ścieżkę prowadzącą do
rezerwatu. Mijamy tablicę z informacją o rezerwacie i szlaban.
Po lewej (południowej) stronie naszej ścieżki, na zboczach wzgórz w niewielkich wąwozach znajdują się
źródliska,
czyli
samoczynne wypływy wody podziemnej na powierzchnię Ziemi. Towarzyszą one nam przez kilkadziesiąt metrów – woda
ze źródlisk spływa na dno sąsiadującego ze ścieżką wąwozu. Dostrzeżemy tu ślady tak zwanego
tarzawiska dzików.
Jest
to miejsce, gdzie zwierzęta te zażywają
błotnych kąpieli, mających ogromne
znaczenie dla ich zdrowia. Podczas
tarzania się błoto oblepia ich skórę,
następnie wysycha i jest ścierane przez
dziki w czasie tak zwanego czochrania
się o pnie drzew – w ten sposób razem z
błotem usuwane są również pasożyty
skóry tych zwierząt.
Docieramy do
pomnika Teodora
Bolduana
– burmistrza Wejherowa
zamordowanego w tym miejscu przez
faszystów w 1939 roku. W pobliżu
pomnika znajduje się mała ławeczka –
przysiądźmy na chwilę i wspomnijmy
Pomnik burmistrza Bolduana
D.O.
Strzyżyk
D.O.
Pluszcz
A.G.
6
7

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin