Komunikat przedłużanie prawa do świadczeń uzależnionych od niepełnosprawności 2 popr_.doc

Pani/Pan

- Dyrektor Wydziału Polityki Społecznej

- Dyrektor Wydziału ds. Koordynacji

Systemów Zabezpieczenia Społecznego

w Urzędach Wojewódzkich

- Wójt, Burmistrz lub Prezydent Miasta

W nawiązaniu do informacji z dnia 6 kwietnia 2020 r. przesłanej
przy użyciu Centralnej Aplikacji Statystycznej (CAS), dotyczącej obowiązującego stanu prawnego i konieczności jego stosowania, wynikającego z przepisów wprowadzonych ustawą
z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz. U. z 2020 r., poz. 374, z późn. zm.) oraz kolejnymi ustawami nowelizującymi, przypominam, że regulacje dotyczące między innymi:

1)        przedłużania prawa do świadczeń rodzinnych, zasiłków dla opiekunów oraz świadczeń z funduszu alimentacyjnego uzależnionych od niepełnosprawności na podstawie orzeczeń wydanych na czas określony na podstawie ustawy z dnia
27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych,

oraz

2)        przedłużania prawa do świadczeń wychowawczych, świadczeń rodzinnych oraz świadczeń z funduszu alimentacyjnego przyznanych cudzoziemcom, na podstawie odpowiednich kart pobytu/tytułów pobytowych wydanych na czas określony

są przepisami nadal obowiązującymi, do których przestrzegania oraz stosowania organy administracji publicznej są bezwzględnie zobowiązane.

W związku z powyższym, ponownie informuję:

Ad. 1. Przedłużanie prawa do świadczeń uzależnionych od niepełnosprawności na podstawie orzeczeń wydanych na czas określony na podstawie ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych

Zgodnie z art. 15h ust. 1 ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych
z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych, z przyczyn związanych z przeciwdziałaniem COVID-19, orzeczenie o niepełnosprawności albo orzeczenie o stopniu niepełnosprawności, wydane na czas określony na podstawie ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, którego ważność:

1)     upłynęła w terminie do 90 dni przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy
(tj. w okresie od 9 grudnia 2019 r. do 7 marca 2020 r.), pod warunkiem złożenia
w tym terminie kolejnego wniosku o wydanie orzeczenia, zachowuje ważność do upływu 60. dnia od dnia odwołania stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii, jednak nie dłużej niż do dnia wydania nowego orzeczenia
o niepełnosprawności albo orzeczenia o stopniu niepełnosprawności (niniejszy pkt wszedł w życie z mocą od 9 grudnia 2019 r.);

2)     upływa w terminie od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy (tj. od dnia 8 marca 2020 r.), zachowuje ważność do upływu 60. dnia od dnia odwołania stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii, jednak nie dłużej niż do dnia wydania nowego orzeczenia o niepełnosprawności albo orzeczenia o stopniu niepełnosprawności (niniejszy pkt wszedł w życie z mocą od 8 marca 2020 r.).

Wejście w życie ww. art. 15h ust. 1 pkt 1 i 2 oznacza, że okres ważności orzeczeń
o niepełnosprawności albo orzeczeń o stopniu niepełnosprawności, wydanych na czas określony na podstawie ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej
i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, po spełnieniu warunków wskazanych w tym przepisie, z mocy prawa uległ przedłużeniu na wskazany okres (bez znaczenia pozostaje fakt, iż były to np. orzeczenia o niepełnosprawności wydane na okres do ukończenia przez dziecko 16 r. życia).

Obowiązki organu właściwego (lub odpowiednio wojewody) w sprawach
o świadczenia rodzinne, zasiłek dla opiekuna oraz świadczenia z funduszu alimentacyjnego;

Przedłużenie z mocy prawa ww. orzeczeń oznacza obowiązek odpowiedniego przedłużenia przez organy właściwe (i odpowiednio wojewodów w sprawach koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego) z urzędu prawa do uzależnionych od niepełnosprawności: świadczeń rodzinnych, zasiłku dla opiekuna oraz świadczeń z funduszu alimentacyjnego.

Powyższe wynika z faktu, że opisana procedura nie jest przyznawaniem świadczeń na wniosek strony na podstawie kolejnego orzeczenia o niepełnosprawności/stopniu niepełnosprawności lecz szczególnym przedłużeniem prawa do przyznanych świadczeń na podstawie orzeczenia, które cały czas znajduje się w aktach sprawy, a które na mocy ww. szczególnego art. 15h ust. 1 pkt 1 i 2, z mocy prawa uległo przedłużeniu. Przedłużenie
to z urzędu ma obowiązek uwzględnić organ właściwy/wojewoda, który przyznał świadczenia uzależnione od niepełnosprawności.

Przedłużenie powinno odbyć się poprzez odpowiednią zmianę z urzędu wydanych decyzji (np. na podstawie odpowiednio art. 32 ust. 1-1b ustawy o świadczeniach rodzinnych lub art. 24 ust. 1-2 ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów).

Istotne jest jednak, że organ właściwy (lub wojewoda), działając z urzędu, nie ma wiedzy czy dana osoba, której orzeczenie, zgodnie z informacją właściwego w sprawach orzeczeń powiatowego centrum pomocy rodzinie uległo przedłużeniu, wciąż spełnia warunki ustawowe do otrzymywania świadczeń uzależnionych od niepełnosprawności w okresie przedłużonej ważności orzeczenia, a przede wszystkim czy dana osoba jest zainteresowana dalszym otrzymywaniem danego świadczenia/świadczeń. W związku z powyższym, zasadne wydaje się aby organ właściwy (wojewoda), po wszczęciu z urzędu postępowania w sprawie zmiany decyzji na dane świadczenie w oparciu o orzeczenie o przedłużonej ważności, skontaktował się ze stroną postępowania w celu potwierdzenia, że spełnia warunki do kontynuacji świadczenia i jest zainteresowana wydłużeniem okresu przyznania świadczenia. Biorąc pod uwagę nadzwyczajne okoliczności związane z obowiązującym w Polsce stanem epidemii w związku z zakażeniami wirusem SARS-CoV-2, zasadnym wydaje się kontakt zdalny (tj. np. telefoniczny, pocztą elektroniczną). Informację o przedłużeniu prawa do świadczenia na podstawie orzeczenia o przedłużonej ważności strona uzyskana także
w otrzymanej decyzji zmieniającej, zawierającej także niezbędne pouczenia m.in. o obowiązku informowania o zmianach mających wpływ na prawo do przyznanego świadczenia.

Istotne jest, że okres na który z mocy prawa zostają przedłużone orzeczenia na podstawie ww. szczególnego art. 15h ust. 1 pkt 1 i 2 jest specyficznie określony z uwagi na nadzwyczajne okoliczności jego wprowadzenia: przedłużone w tym trybie orzeczenie zachowuje ważność do upływu 60. dnia od dnia odwołania stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii, jednak nie dłużej niż do dnia wydania nowego orzeczenia o niepełnosprawności albo orzeczenia o stopniu niepełnosprawności – jest to więc wciąż orzeczenie wydane na czas określony. Oznacza to, że do tak wskazanej opisowo daty końcowej ważności orzeczenia organ właściwy (lub odpowiednio wojewoda) zobowiązany jest w drodze zmienionej decyzji administracyjnej przyznać świadczenie uzależnione od niepełnosprawności nie dłużej jednak niż do końca okresu zasiłkowego/świadczeniowego w przypadku świadczeń przyznawanych na okres zasiłkowy/świadczeniowy. Nie ma zatem żadnych podstaw prawnych do wydawania po upływie okresu na jaki ww. decyzje przedłużające zostały wydane (czyli np. po uzyskaniu przez stronę nowego orzeczenia o niepełnosprawności albo orzeczenia o stopniu niepełnosprawności), kolejnych, dodatkowych decyzji uchylających przedłużone wcześniej prawo do powyższych świadczeń.

Ponadto należy wskazać, że przez nowe orzeczenie wydane przez zespół do spraw orzekania o niepełnosprawności należy rozumieć orzeczenie ostateczne, czyli co do zasady orzeczenie, co do którego upłynął 14 dniowy termin do wniesienia odwołania
do wojewódzkiego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności albo orzeczenie,
w stosunku do którego osoba zrzekła się prawa do wniesienia odwołania. Także orzeczenia wydane przez wojewódzki zespół są orzeczeniami ostatecznymi – zgodnie z art. 16 kodeksu postępowania administracyjnego.

Do czasu zakończenia zainicjowanego przez stronę postępowania odwoławczego
i wydania orzeczenia ostatecznego przez wojewódzki zespół do spraw orzekania
o niepełnosprawności nie ulega zatem przerwaniu ważność orzeczenia przedłużonego na podstawie art. 15h ust. 1 ww. ustawy. 

W związku z powyższym, jeżeli strona złożyła odwołanie od orzeczenia powiatowego zespołu orzekania o niepełnosprawności, to organ właściwy ma obowiązek nadal wypłacać ww. świadczenia, do których prawo wcześniej przedłużył w związku z art. 15h ust. 1 ww. ustawy lub odpowiednio przedłużyć z urzędu prawo do tych świadczeń (jeżeli organ właściwy w dalszym ciągu tego nie zrobił) do upływu 60. dnia od dnia odwołania stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii lub do dnia wydania nowego orzeczenia
o niepełnosprawności, czyli w tym przypadku do dnia wydania orzeczenia
o niepełnosprawności przez wojewódzki zespół do spraw orzekania o niepełnosprawności.

Jednocześnie należy zauważyć, że jeżeli nowe orzeczenie o niepełnosprawności lub stopniu niepełnosprawności (czyli orzeczenie ostateczne w rozumieniu art. 16 kpa ), nie będzie już uprawniać do ww. świadczeń uzależnionych od niepełnosprawności, to świadczenie wypłacone za okres kiedy ważne było poprzednie orzeczenie (którego ważność z mocy prawa została przedłużona w oparciu o ww. art. 15h), nie jest świadczeniem nienależnie pobranym
i nie podlega zwrotowi, dlatego żądanie przez organ właściwy zwrotu ww. świadczeń jako niezależnie pobranych w sytuacji kiedy osoba spełniała wszystkie warunki ustawowe do jego otrzymywania jest bezprawne.

Należy zauważyć, że niedopuszczalne jest również działanie organu właściwego polegające na uzależnieniu przedłużenia przez organ z urzędu prawa do ww. świadczeń
od warunku złożenia przez stronę postępowania wniosku o wydanie kolejnego orzeczenia
o niepełnosprawności/stopniu niepełnosprawności. Przypominam, że zgodnie
z ww. przepisem art.15h ust. 1 pkt 2 ww. ustawy z dnia 2 marca 2020 r. orzeczenia
o niepełnosprawności/stopniu niepełnosprawności, o których mowa w tym przepisie (czyli te orzeczenia których ważność upłynęła/upłynie po 8 marca 2020 r.),  zachowują ważność na mocy tej ustawy do upływu 60. dnia od dnia odwołania stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii, jednak nie dłużej niż do dnia wydania nowego orzeczenia
o niepełnosprawności albo orzeczenia o stopniu niepełnosprawności bez konieczności składania wniosku o wydanie kolejnego orzeczenia. Złożenie kolejnego wniosku
o wydanie orzeczenia o niepełnosprawności było warunkiem przedłużenia z mocy prawa na podstawie ww. ustawy z dnia 2 marca 2020 r. ważności poprzedniego orzeczenia tylko
w sytuacji opisanej w art. 15h ust. 1 pkt 1 tej ustawy, czyli dotyczy orzeczeń których ważność upłynęła w terminie do 90 dni przed dniem wejścia w życie ww. ustawy
(tj. w okresie od 9 grudnia 2019 r. do 7 marca 2020 r.).

W związku z powyższym, w ślad za informacją zawartą w ww. informacji z dnia
6 kwietnia br., ponownie informuję, że jeżeli organ właściwy ma wątpliwość, czy i na jaki okres ważność danego orzeczenia o niepełnosprawności lub stopniu niepełnoprawności została z mocy prawa wydłużona, w tym z uwzględnieniem faktu ewentualnego wydania kolejnego orzeczenia, to należy wystąpić z zapytaniem w tej sprawie do organu właściwego w sprawach wydawania/przedłużania orzeczeń, tj. do właściwego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności, który wydał/przedłużył dane orzeczenie – jest to organ który ma obowiązek, zgodnie z właściwością, rozstrzygać wiążąco takie sprawy.

Ad. 2. Przedłużanie prawa do świadczeń wychowawczych, świadczeń rodzinnych oraz świadczeń z funduszu alimentacyjnego przyznanych cudzoziemcom, na podstawie odpowiednich kart pobytu/dokumentów pobytowych wydanych na czas określony

Zgodnie z art. 15z ust. 1 ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych
z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych, jeżeli termin do złożenia wniosku o udzielenie zezwolenia na pobyt czasowy, o którym mowa w art. 105 ust. 1 ustawy z dnia 12 grudnia
2013 r. o cudzoziemcach (Dz. U. z 2020 r. poz. 35) wypada w okresie stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii, ogłoszonego w związku z zakażeniami wirusem SARS-CoV-2 (tj. w okresie od 14 marca 2020 r.), termin ten ulega przedłużeniu do upływu
30 dnia następującego po dniu odwołania tego ze stanów, który obowiązywał jako ostatni.

Art. 15zzq. 1. Jeżeli ostatni dzień ważności zezwolenia na pracę, o którym mowa w art. 88 ust. 1 pkt 1–5 lub ust. 2 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia
i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2019 r. poz. 1482, 1622, 1818 i 2473 oraz z 2020 r.
poz. 278), przypada w okresie stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii, ogłoszonego w związku z zakażeniami wirusem SARS-CoV-2 (tj. w okresie od 14 marca
2020 r.), okres ważności tego zezwolenia na pracę ulega przedłużeniu z mocy prawa do upływu 30. dnia następującego po dniu odwołania tego ze stanów, który obowiązywał jako ostatni. Przepis zdania pierwszego stosuje się odpowiednio do decyzji o przedłużeniu zezwolenia na pracę lub przedłużeniu zezwolenia na pracę sezonową.

Powyższe przepisy, na zasadach analogicznych jak opisane w pkt 1 i 2 procedury dotyczące przedłużania z mocy prawa świadczeń uzależnionych od niepełnosprawności, mają odpowiednio zastosowanie do cudzoziemców, którym w okresie stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii, tj. w okresie od 14 marca 2020 r., wygasło prawo do świadczeń wychowawczych, świadczeń rodzinnych lub świadczeń z funduszu alimentacyjnego z powodu utraty ważności odpowiednich kart pobytu/dokumentów pobytowych
(w szczególności dających prawo do pracy w Polsce).

Ww. karty pobytowe/dokumenty pobytowe, w szczególności zgodnie art. 1 ust. 2 pkt 2 lit. c i d ustawy o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci i ustawy o świadczeniach rodzinnych oraz art. 1a ust. 1 pkt 2 lit. c ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów, po spełnieniu innych warunków ustawowych, stanowią podstawę do otrzymywania odpowiednio świadczeń wychowawczych, świadczeń rodzinnych i świadczeń z funduszu alimentacyjnego w okresie ich ważności

Analogicznie jak w przypadku procedury opisanej w pkt 1 i 2, przed przedłużeniem
z mocy prawa do ww. świadczeń uzależnionych od posiadania odpowiedniej karty pobytu/dokumentu pobytowego, wydaje się zasadne skontaktowanie się z danym cudzoziemcem w celu potwierdzenia, że jest on zainteresowany przedłużeniem prawa do danych świadczeń i że spełnia inne warunki ustawowe do ich dalszego pobierania,
tj. w szczególności warunek zamieszkiwania w Polsce wraz z dziećmi lub odpowiednio innymi członkami rodziny.

W przypadku wątpliwości co do przedłużenia/okresu przedłużenia z mocy prawa na podstawie ww. przepisów, danemu cudzoziemcowi jego karty pobytu/tytułu pobytowego, organ właściwy, na podstawie odpowiednio art. 25 ust. 3 ustawy o świadczeniach rodzinnych, art. 20 ust. 2 ustawy o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci lub art. 19 ust. 2 ustawy
o pomocy osobom...