ANTYK:
Mitologia
1. Pojęcia :
Mit - opowieść wyrażająca zbiorowe wierzenia, wyobrażenia i doświadczenia danej
społeczności, były to opowieści o tym, co było na początku, o powstaniu świata,
bogów i ludzi. Bohaterami ich byli bogowie i herosi.
Epos - dłuższy poemat epicki, zwykle wierszowany, opiewający w podniosłej formie
dzieje bohaterów narodowych na tle wydarzeń przełomowych dla danej
społeczności.
Patos – podniosły styl mówienia i pisania lub nastrój powagi oraz wzniosłości.
Inwokacja – rozbudowana apostrofa, otwierająca utwór literacki, zazwyczaj poemat
epicki, w której zwykle autor zwraca się do muzy, bóstwa lub duchowego patrona z
prośbą o natchnienie, pomoc w tworzeniu dzieła.
porównanie homeryckie - porównanie, którego jeden człon jest rozbudowanym
opisem ludzkich czynów zestawionych z zachowaniem zwierząt lub ze zjawiskami
przyrody
Heksametr - w poezji antycznej 6-stopowy wiersz stosowany w epice.
Epitet stały - określenie zawsze odnoszone do tego samego zjawiska. Ten rodzaj
epitetu występował przede wszystkim w poezji antycznej i epopejach
Heros – w mitologii półbóg, bohater zrodzony ze związku boga z kobietą śmiertelną,
odznaczający się męstwem, siłą, pięknym wyglądem, dobroczyńca człowieka w jego
walkach ze złem.
Antropomorfizm - przypisywanie ludzkich cech istotom, którym one z natury nie
przynależą: zwierzętom i tworom przyrody nieożywionej, a zwłaszcza bóstwom
Politeizm, wielobóstwo, pojęcie w których występuje wiara w istnienie wielu sił
nadprzyrodzonych, a w szczególności upersonifikowanych w bytach osobowych
bogów.
Sacrum – sfera świętości. Wokół niej koncentrują się wierzenia i obrzędy,
praktyki religijne.
Profanum – to co ludzkie, sfera świeckości, przeciwieństwo sacrum – sfery świętej.
W sferze tej odbywają się wszystkie codzienne wydarzenia z życia człowieka.
Topos – powtarzający się motyw, który często występuje w
obrębie literatury i sztuki danej kultury, cywilizacji.
Archetyp - to utrwalone w świadomości zbiorowej niezmienne wyobrażenia,
dotyczące wzorów ludzkich postaw. Wywodzą się one z mitów
Dytyramb - pieśń pochwalna, pierwotnie w starożytnej Grecji śpiew obrzędowy na
cześć Dionizosa, w okresie późniejszym (VI - V w. p.n.e.) utwór liryczny, z którego
wywodzą się tragedia i komedia antyczna
Tragedia - gatunek dramatu, w którym są przedstawione dzieje bohaterów
skazanych nieuchronnie na niepowodzenie, bohaterowie uświadamiają sobie tę
nieuchronność, nie rezygnują jednak ze swoich dążeń, tragedia wywodzi się z
obrzędowych dytyrambów na cześć Dionizosa
Komedia - gatunek dramatyczny o pogodnej treści, akcji obfitujacej w wydarzenia, z
pomyślnym dla bohatera zakończeniem, z elementami komizmu, czasami także
karykatury, satyry i groteski, mający na celu wywołanie śmiechu u widza.
Tragizm – jest to kategoria estetyczna, oznaczająca konflikt równorzędnych wartości
moralnych, w wyniku którego jednostka działająca świadomie w imię wielkiego i
szlachetnego celu, jest skazana na klęskę.
Fatum – zły los. W mitologii rzymskiej to personifikacja nieuchronnego,
nieodwracalnego losu, nieodwołalna wola bogów, na którą nikt nie ma wpływu,
bezpośrednia przyczyna końcowej klęski i tragedii.
Konflikt tragiczny polega na zderzeniu dwóch racji, które zawsze są równorzędne.
Kończy się obustronną porażką oraz walką z losem człowieka skazanego na porażkę
(Król Edyp).
Wina tragiczna - czyli hamartia, w tragedii starożytnej oznaczało to błędne
rozpoznanie i fałszywa ocena własnej sytuacji przez bohatera.
Katharsis - oczyszczenie, przez rozczulenie, wzruszenie, oderwanie od
przyziemności, tragedia, poprzez wywołanie u widza lęku, litości i trwogi, miała go
oczyścić z negatywnych doznań.
Mimesis - Oznacza ona naśladowanie natury w sztuce, nie jest to równoznaczne z
wiernym kopiowaniem życia. Kategoria ta dopuszcza stosowanie takich zabiegów,
jak idealizacja lub satyra.
Zasada trzech jedności (trzy jedności) – zespół trzech reguł
podstawowych koncepcji fabuły dramatu lub wyłącznie tragedii. Reguły te to jedność
czasu,jedność miejsca i jedność akcji.
Liryka - jeden z trzech podstawowych rodzajów literackich (obok dramatu i epiki).
Obejmuje utwory, których głównym przedmiotem przedstawienia są przeżycia
wewnętrzne, przekazywane za pośrednictwem wypowiedzi monologicznej,
odznaczającej się subiektywizmem, podporządkowanej funkcji ekspresywnej języka.
Centralnym elementem utworu lirycznego jest tzw. podmiot liryczny.
Pieśń - klasyczny typ wiersza lirycznego. Stroficzny utwór wierszowany z
powtórzeniami, refrenami, przeznaczony do śpiewu; podstawowy gatunek liryki
ludowej.
Klasycyzm - kierunek w sztuce zapoczątkowany w renesansie, obecny w kulturze do
końca XVIII wieku, a w niektórych krajach nawet dłużej, jego nazwa
oznacza „doskonały”, ale też – „wyuczony”. Doskonałość owa polegała przede
wszystkim na zachowaniu proporcji, wiernym odtwarzaniu rzeczywistości, dbałości o
harmonię i symetrię. Tak pojmowali piękno starożytni Grecy i Rzymianie. Od nich
wzór ten przejęli twórcy renesansu, a z kolei za ich pośrednictwem przetrwał on aż
do czasów oświecenia.
Cechy charakterystyczne :
- odwoływanie się i wzorowanie na tematyce i architekturze starożytnej Grecji i
Rzymu,
-chęć wiernego odwzorowania elementów dekoracji, stroju czy architektury antyku,
-prostota i ład w stylu,
-propaganda niechęci wobec gotyku,
-spokój, w przeciwieństwie do barokowej ekspresji,
-w malarstwie używanie silnego strumienia, „snopu” światła, chłodnego kolorytu,
akcentowanie kształtu, tworzenie obrazów idealistycznych. Upowszechnienie się
aktu w malarstwie i rzeźbie,
-tworzenie dzieł o tematyce historycznej
Arkadia – fikcyjna kraina, uważana przez poetów za krainę wiecznego szczęścia –
ziemski raj, symbol wyidealizowanej krainy spokoju, ładu, sielankowej, wiecznej
szczęśliwości i beztroski.
reinterpretacja - powtórny komentarz do czegoś, nowe odczytanie; ponowna
interpretacja czegoś.
Kosmogonia – mitologiczne lub religijne wyobrażenie o pochodzeniu świata –
opowieść danej kultury o własnych korzeniach, oraz jej micie o stworzeniu świata.
Horacjanizm - stworzona przez rzymskiego poetę Horacego postawa
wobec życia i moralności. Była swoistym poszukiwaniem złotego środka poprzez
połączenie dwóch antycznych filozofii życia: epikureizmu i stoicyzmu.
Złoty środek w filozofii – zasada uznająca popadanie w skrajności za zło, i w
związku z tym zalecająca umiar
2. Filozofia
Sokrates - Pochodził z Aten. Brał udział w wojnie peloponeskiej, później
Platon - Był uczniem Sokratesa. Podstawą systemu filozoficznego Platona jest
Arystoteles - Arystoteles odrzucił platońską naukę o ideach i stworzył własną
Stoicyzm - wg filozofów tego nurtu, człowiek, aby osiągnąć szczęście musi
prowadził życie ulicznego nauczyciela. W centrum zainteresowania Sokratesa
była etyka. Głosił istnienie obiektywnej i powszechnie obowiązującej prawdy.
Twierdził, ze niemożliwe jest moralne postępowanie bez uzyskania wiedzy o
tym, co dobre i złe, moralne i niemoralne, choć sam podkreślał własna
niewiedzę ("wiem, ze nic nie wiem").
teoria idei (jednym prawdziwym bytem są idee, a świat jest tylko ich odbiciem
świata idei) oraz wynikający z niej dualizm świata (idealnego - niedostępnego
zmysłom i materialnego - zmysłowego).
doktrynę filozoficzną. Głównie interesowała go filozofia bytu. między innymi
opracował teorię materii i formy, sformułował klasyczną definicję prawdy.
Pierwszy podjął analizę zjawisk psychicznych. Był pierwszym myślicielem
starożytnym, który opierał się na materiale doświadczalnym. zapoczątkował
empiryczne metody badań przyrodoznawczych
zachować równowagę duchową, powagę, spokój i trzeźwość umysłu. Rządzić
człowiekiem powinien „rozum, nie namiętności”. Stoik to ktoś, kto nie poddaje
3. Frazeologizmy związane z mitologią
4. Etos rycerski – zespół wartości, powszechnie przyjętych i akceptowanych przez
się emocjom, żyje zgodnie z naturą, wyrzeka się dóbr przemijających,
w zamian za co osiąga szczęście.
Epikureizm – nakazuje człowiekowi wierzyć świadectwu zmysłów, cieszyć się
życiem i korzystać z jego radości. Epikurejczycy odrzucają wiarę w siły
pozaziemskie, głoszą pochwałę życia na ziemi.
1.Koń trojański - podstęp zmierzający do pokonania przeciwnika od wewnątrz
2. Stajnia Augiasza - oznacza wielki bałagan
3. Puszka Pandory - źródło niekończących się kłopotów, smutków, przykrości
lub nieszczęść
4. Jabłko niezgody - przedmiot, przyczyna sporu
5. Róg obfitości - oznaka bogactwa, powodzenia lub sławy
6. Prometejska postawa - śmiała, twórcza, heroiczna, buntownicza postawa;
występowanie w obronie praw ludzkości
7. Pięta Achillesa - czyjaś słaba strona, słaby punkt
8. Ośle uszy - symbol głupoty, nieuctwa lub lenistwa
9. Znaleźć się w labiryncie - sytuacja bez wyjścia
10. Syzyfowe prace - prace bezowocne, nie mające końca
11. Ikarowe loty - śmiałe przedsięwzięcie, które może skończyć się tragedią
12. Sfinks - tajemniczość, zagadka
13. Argusowe spojrzenie - spojrzenie, przed którym nic się nie ukryje
14. Łódź Charona - łódź śmierci
15. Kolos - olbrzym
16. Udać się w objęcia Morfeusza - zasnąć
17. Temida – sprawiedliwość
uczestników kultury rycerskiej. Stanowił zbiór norm, które ustalały się przez wieki i
wyznaczały wzorzec osobowy idealnego rycerza oraz kształtowały wzory zachowań
przyjętych w społeczności rycerskiej.
5. Rycerz średniowieczny:
...
dawidus887