2019-06-More-Maiorum.pdf

(39615 KB) Pobierz

w walichnowach

historia dworu

reforma wyborcza

w galicji

obowiązkowa

podejrzliwość

More Maiorum

nr 6 (77)/2019 | czerwiec 2019

moremaiorum.pl

ISSN 2450-291X

STANĄĆ W

DOMU

PRZODKA.

POSZUKIWANIA

W TERENIE

AKTA

ROZWODOWE

JAKO

ŹRÓDŁO

DO GENEALOGII

WSPÓŁPRACA

GENEALOGÓW PONAD

GRANICAMI

XIX-WIECZNI

POCZTOWCY

> Alan Jakman

More Maiorum

miesięcznik genealogiczny

s n

Po l u b

<www.facebook.com/miesiecznikmoremaiorum>

Genealogia ponad podziałami.

O współpracy transgranicznej

poprzednim numerze mie-

sięcznika

More Maiorum

in-

formowaliśmy czytelników o między-

narodowej konferencji, jaka w dniach

15-16 czerwca będzie odbywać się

w Warszawie. Piotr Nojszewski, członek

zarządu Warszawskiego Towarzystwa

Genealogicznego, jednego z organiza-

torów tego wydarzenia, w wywiadzie

dla naszego miesięcznika tłumaczy, jak

ważna jest współpraca transgraniczna

pomiędzy krajami Europy Środkowo-

Wschodniej. Zauważa również, że od-

bywające się coraz częściej konferencje

tematyczne są odbiciem tego, co dzieje

się w polskiej genealogii. Czy coroczne

spotkania poszukiwaczy i archiwistów

z krajów ościennych będą nową jako-

ścią w świecie genealogii? I jakie plany

na przyszłość ma Warszawskie TG?

wydawca

Wraz z rosnącym doświadczeniem po-

szukiwaczy rodzinnych w coraz więk-

szym stopniu wykorzystywane są róż-

norodne źródła archiwalne. Przykładem

ciekawych informacji mogą być sprawy

związane z rozwodami i separacjami

stołu i łoża,

jakie toczyły się w polskich

sądach. Gdzie szukać tych dokumentów?

Poszukując przodków, zazwyczaj chce-

my też zlokalizować miejsce, w którym

mieszkali. W tym celu niezbędna okaże

się wiedza o numerze domu, ale także

różnego rodzaju mapy, księgi ławnicze

i opisy wsi. O tym, jak poradzić sobie

z tym tematem mówił Sławomir Żak.

W czerwcowym numerze „MM” znaj-

dziecie jeszcze wiele innych tematów.

Zachęcam do lektury!

ALAN JAKMAN More Maiorum.

Poszukiwacze korzeni

NIP 5472209537

REGON 381910592

ul. Wita Stwosza 27/15

43-300 Bielsko-Biała

redaktor naczelny

Alan Jakman

korekta

Dorota Cieślar, Jolanta Dec (SFERA)

skład i łamanie tekstu

Alan Jakman

okładka oraz oprawa graficzna

Alan Jakman, ilustracja: Aleksander

Gierymski, „Trumna chłopska”

issn

2450-291X

e-mail: redakcja@moremaiorum.pl

www.moremaiorum.pl

Autorzy tekstów: Alan Jakman,

dr Małgorzata Stępień,

Aleksandra Szafrańska-Dolewska,

Piotr Ryttel, dr Arkadiusz Więch,

Sławomir Żak, Katarzyna Konicka,

Łukasz Cichy, Grażyna Stelmaszewska.

Wszystkie prawa zastrzeżone (włącznie

z tłumaczeniem na języki obce).

Zgodnie z ustawą z dnia 4 lutego 1994 r.

o prawie autorskim jakiekolwiek

kopiowanie, rozpowszechnianie (we

fragmentach, lub w całości) zamieszczonych

artykułów, opisów, zdjęć bez zgody Redakcji

będzie traktowane jako naruszenie praw

autorskich.

Redakcja zastrzega sobie prawo do skracania

i adiustacji tekstów oraz zmiany ich tytułów,

śródtytułów, leadów i opisów ilustracji,

a także doboru zamieszczonych grafik.

Artykuł wysyłany jest do autoryzacji na

wyraźną prośbę Autora.

Czas zacząć wakacje!

Rok 1930. Chłopcy ze świadectwami szkolnymi

fot. nac

fot. alan jakman

emat NUMERU

„Chcemy, aby cykl naszych

konferencji zapoczątkował

genealogiczną i archiwalną

współpracę transgraniczną”

- rozmowa z Piotrem

Nojszewskim

Rozprawa o separację.

Akta sądowe w służbie

genealogii

Stanąć w domu swego

dziada. O genealogii

w terenie

fot. wikimedia commons

Stanąć w domu swego

dziada -

o genealogii

w terenie

Historia majątku

w Walichnowach

Genealogiczny kącik

satyryczny

Genealogiczna zasada

numer jeden:

obowiązkowa

podejrzliwość

Reforma wyborcza

w Galicji przyczyną

zamieszek

fot. alan jakman

Nie dla próżnej chwały.

Niezwykła historia

napoleończyka Jakuba

Filipa Kierzkowskiego

fot. igor strojecki

Bracia Paulin i Ksawery

Siejanowscy:

XIX-wieczni pocztowcy

Poczet archiwistów

polskich:Jan Smołka

(1882-1946)

Gall Anonim - nieznany

dziejopisarz polskich

losów

Wywiad z

Piotrem

Nojszewskim

Bracia

Siejanowscy:

XIX-wieczni

pocztowcy

Akta

o separację

jako źródło

do genealogii

Księgarnia genealoga

Historie

z powstania 1863

WYWIAD

> Alan Jakman

„Chcemy,

aby cykl naszych konferencji

zapoczątkował genealogiczną i archiwalną

współpracę transgraniczną”

- Piotr Nojszewski

Wielu z nas podczas badań rodzinnych wychodzi poza granice

terytorialne obecnej Polski. Poszukiwania w ościennych archiwach

skutecznie odstraszają genealogów. Piotr Nojszewski, członek zarządu

Warszawskiego TG, przekonuje, że organizowane 15 i 16 czerwca 2019

roku

Środkowoeuropejskie Spotkania Genealogiczne

w Warszawie będą

początkiem genealogicznej współpracy transgranicznej.

Jak – według pana – zmienił się

w ostatnich kilku latach obszar

związany z konferencjami

genealogicznymi w Polsce?

Dla mnie konferencje nie są oddziel-

nym światem. Są odbiciem tego, co

dzieje się w genealogii i środowisku.

Genealogia się rozwija, a wraz z tym

widać pewne ożywienie. Przykładem

jest ostatnia konferencja o genealo-

gii kurpiowskiej (więcej o wydarzeniu

tutaj

– dopisek red.).

Zasadniczo widzę, mówiąc z angiel-

skiego, dwa typy eventów: takie, w któ-

rych wykład czy prelekcja, to tylko

pretekst do spotkania i dyskusji, czę-

sto bardzo nieformalnej oraz inne,

nieco mniej liczne, nastawione na

większą dawkę wiedzy. Oddzielną zaś

kategorią są zjazdy rodowe. Z pewno-

ścią jednak wszystkie te wydarzenia są

potrzebne.

Od chwili I Ogólnopolskiej

Konferencji Genealogicznej w Brzegu

powstaje coraz więcej tego typu

inicjatyw. Czym jest to spowodowane?

Sukcesem Brzegu i rozwojem gene-

alogii. Przychodzą nowi ludzie, czę-

sto bardzo dynamiczni genealo-

dzy, rośnie wiedza doświadczonych

użytkowników, powstają nowe inicjaty-

wy. Nie bez znaczenia jest rola mediów

społecznościowych, a konkretnie Face-

booka. Portale te wraz z forami pozwa-

lają ludziom poznawać się na odległość.

Ale znacznej grupie genealogów to nie

wystarcza – chcą się spotkać w „realu”.

Co najbardziej przyciąga

potencjalnych słuchaczy?

Ciekawe tematy i inni słuchacze. To

moim zdaniem recepta na sukces. Intere-

sujące, to też znaczy takie, które nie były

już wielokrotnie omawiane. Każdy gene-

alog ma jakiś swój mur. Żeby przebić tę

ścianę, potrzebne jest nowe spojrzenie.

fot. igor strojecki

piotr nojszewski

– członek zarządu Warszawskiego Towarzystwa

Genealogicznego, w którym odpowiada za popularyzacje genealogii.

Od lat aktywnie zajmuje się genealogią z naciskiem na tereny Ziemi

Liwskiej i Mazowsza Północnego, ale jego badania sięgnęły od Dolnego

Śląska do Zachodniej Syberii i Tyflisu, czyli Tibilisi.

Prowadził prelekcje i warsztaty popularyzujące genealogię m.in. w trakcie

konferencji w Brzegu, w Muzeum Nauki Kopernik i w ramach Nocy

Muzeów.

Mówiąc o ciekawych tematach, nie mamy już na myśli

samych podstaw genealogii, czyli gdzie szukać akt

i jak korzystać z archiwów państwowych. Genealodzy

zagłębiają się dziś w coraz bardziej szczegółowe źródła.

Ale jak połączyć potrzeby początkujących historyków

rodzinnych i doświadczonych odkrywców przodków?

To dobre pytanie. Miałem duże wątpliwości, czy jest sens

prowadzić w Brzegu prelekcję dla początkujących. Ale

chętni byli i nie miałem wrażenia straconego czasu. W tym

roku też są zaplanowane tego typu warsztaty.

Jako organizatorzy konferencji stawiamy sobie ambit-

ne cele, ale musimy pamiętać, że to, co dla Ukraińca czy

Niemca jest oczywiste, może być dla Polaka odkryciem.

Dlatego w tym roku będziemy mówili również o podsta-

wach – zasadach udostępniania, okresach ochronnych.

Mam wrażenie, że nadal dla wielu osób stwierdzenie „akta

►

More Maiorum

czerwiec | 6 (78)/2019

WYWIAD

są w archiwum na Ukrainie” kończy

poszukiwania. Nawet w Polsce są miej-

sca mało znane. Przykładem jest za-

służony Ośrodek Archiwów, Bibliotek

i Muzeów Kościelnych KUL, gdzie po-

wstały wykazy księdza Żurka.

Chcemy pokazywać przede wszystkim

źródła nieznane. Wiele z nich jest dla na-

szych kolegów za granica oczywistych.

Ile osób z Polski sięgnęło np. do skazek

rewizyjnych? W tych źródłach pozame-

trykalnych tkwi niesamowity potencjał!

Ale jest tu spora bariera językowa. Czym

innym jest czytanie metryk, a czym in-

nym dokumentów opisowych.

śledztwa! W nich znajdowały się zezna-

nia i różne decyzje. Tam też znalazły się

bardzo cenne informacje o rodzinie ży-

jącej w Polsce.

Czy zauważa pan więc zjawisko

profesjonalizacji tematów

poruszanych na konferencjach?

Pytanie, jak zdefiniujemy profesjonali-

zację? Coraz częściej na konferencjach

występują profesjonaliści np. historycy,

archiwiści albo zawodowi genealodzy.

Ale widać też, że wielu genealogów-

amatorów rozwija swój warsztat. Nie-

wątpliwie zauważyć można większą

aktywność środowisk naukowych, co

jest stosunkowo nowym zjawiskiem.

Ale dla mnie jednak sukces genealogii

wymaga masowości.

od Niemiec do Rosji. Ale w przyszłości

chcemy sięgnąć nieco na południe.

Co innowacyjnego wprowadza ona

do polskiej genealogii?

Na pewno chcemy, żeby nasza konfe-

rencja była – nazwijmy to patetycznie

– międzynarodowa. Nastawiamy się

na to, by znaczną część prelegentów

stanowili goście zagraniczni. Chcemy

nawiązać szersze kontakty ze środowi-

skami genealogicznymi i archiwami za

granicą. Wielu genealogów z koniecz-

ności „przekracza granice” obecnej

Polski. Dlatego współpraca i rozumie-

nie, jak działa za granicą dostęp do źró-

deł, wydaje się bardzo ważne.

Jednocześnie zapewniamy symulta-

niczne tłumaczenie wykładów w języ-

ku obcym, co ułatwi dostęp do wiedzy

dla osób, które nie są poliglotami. Nie

możemy oczekiwać, że każdy będzie

znał angielski, rosyjski i niemiecki,

a w takich językach będą mówić pre-

legenci. To pociąga za sobą oczywiście

większe koszty. W tym roku wszystko

tłumaczymy na polski, ale w następnej

edycji chcemy wprowadzić dodatkowo

tłumaczenie na język angielski.

Na naszej konferencji przewidujemy dla

prelegenta około jednej godziny. To dużo

więcej niż standardowe 15-20 minut.

Chcemy wejść w tematy głębiej i liczymy

też na aktywne zadawanie pytań z sali.

Jakie na tę chwilę jest

zainteresowanie konferencją?

Mogę powiedzieć, że zainteresowa-

nie przekroczyło nasze oczekiwania.

W krótkim czasie po otwarciu rejestra-

cji osiągnęliśmy ponad 100 zgłoszeń,

a pierwotnie założyliśmy taką licz-

bę uczestników jako maksymalną. Co

ciekawe, będziemy mieli też słuchaczy

z zagranicy. To bardzo nas cieszy i do-

brze wróży na przyszłość.

Jak na wiadomość o konferencji

zareagowali zaproszeni prelegenci?

Pozytywnie. Niektórzy bardzo pozy-

tywnie. Co ciekawe sami prelegenci

proponowali innych ciekawych mów-

ców. Pamiętajmy też, że wielu z nich

ma na prawdę kawałek drogi do War-

szawy. Ale widać wyraźnie, że jest po-

trzeba takiego forum.

Według jakiego klucza byli

dobierani wykładowcy?

Naszym podstawowym celem było po-

ruszenie na konferencji zagadnień do-

tyczących nie jednego, a kilku kra-

jów Europy Środkowej. Są to miejsca,

w których wielu polskich genealogów

szuka swoich przodków.

W pierwszej kolejności nawiązaliśmy

współpracę z AGOFF, niemieckim sto-

warzyszeniem zajmującym się poszu-

kiwaniami na wschód od obecnej gra-

nicy Niemiec. To duża organizacja, a jej

zainteresowania sięgają aż do Rosji.

W drugiej kolejności, ale jako równie

ważne, chcieliśmy zaprezentować wy-

zwania genealogii w krajach dawnego

Związku Radzieckiego, stąd przedsta-

wiciele archiwów Ukrainy i Litwy. Ale

podkreślam, że chodzi nam o spojrze-

nie całościowe, nie tylko punkt widze-

nia Polaków na Kresach Wschodnich.

Wydaję mi się, że wydarzenie to ma wy-

miar nie tylko genealogiczny, ale także

międzynarodowy, żeby nie użyć słowa

„polityczny”. Łączy bowiem kraje Euro-

py Zachodniej z tymi wschodnimi.

I taki jest właśnie nasz cel. Wszyscy

mamy wspólną misję – poszukiwania

przodków i to nas łączy. Bardzo chce-

my, żeby archiwiści z całego świata byli

naszymi najlepszymi przyjaciółmi.

Czy Polska może stać się swoistym

pośrednikiem pomiędzy archiwami

państw zachodnich i wschodnich?

Polska jest dużym krajem, krajem gra-

nicznym Unii Europejskiej. Rozbiory

[

Mogę opowiedzieć historię z moich wła-

snych poszukiwań. Mam wprawdzie,

mówiąc żartem, dość nudnych przod-

Chcemy łączyć

genealogów i archiwistów

ponad granicami

ków, ale moje dzieci mają więcej szczę-

ścia. W swoich poszukiwaniach na-

trafiłem na rodzinę o ukraińskich

korzeniach z Wołynia, która – moż-

na powiedzieć – podzieliła się na ga-

łąź „polską” i „ukraińską”. Dalej idąc

tym tropem, trafiłem na jedno z po-

szukiwanych nazwisk na listach repre-

sjonowanych w latach trzydziestych

na Sowieckiej Ukrainie. Okazało się,

że ten młody Ukrainiec uciekł z Pol-

ski przez zieloną granicę do Rosji So-

wieckiej i został rozstrzelany w roku

1937 w Charkowie jako „polski szpieg”.

Dzięki pomocy genealoga z Ukrainy

udało się dotrzeć do akt NKWD, li-

czących ponad 100 stron dotyczących

Środkowoeuropejskie Spotkania

Genealogiczne

to pierwsza tego typu

inicjatywa w Polsce. Jaki jest główny

cel konferencji?

[

Zacznę od tego, że nie chcemy konku-

rować z Brzegiem. Dobraliśmy termin

tak, aby zainteresowani nie musieli się

zastanawiać, gdzie jechać.

Cel jest dość prosty – chcemy łączyć

genealogów i archiwistów ponad gra-

nicami. Liczymy na to, że kontakt oso-

bisty da nową jakość w dostępie do źró-

deł i do wiedzy, jak w tych źródłach

się poruszać. Skupiamy się na Europie

Środkowej zdefiniowanej jako obszar

fot. roman kraft on unsplash

►

More Maiorum

czerwiec | 6 (78)/2019

Plik z chomika:

eljotnes

2019-06-More-Maiorum.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: