2019-11-More-Maiorum.pdf

(38988 KB) Pobierz

publikacja cyfrowego

archiwum

zawód

organista

niezwykłe losy

praprababci kazimiery

More Maiorum

nr 11 (82)/2019 | listopad 2019

moremaiorum.pl

ISSN 2450-291X

NIE TYLKO

AKTA ZGONÓW.

DOKUMENTY O

ŚMIERCI

PRZODKA

GDZIE

POSZUKIWAĆ

DOKUMENTÓW

Z TERENU PODLASIA?

OSKARŻENIA

O CZARY W DAWNEJ KSIĘDZE

SĄDOWEJ

> Alan Jakman

More Maiorum

miesięcznik genealogiczny

s n

Po l u b

<www.facebook.com/miesiecznikmoremaiorum>

Badania w księgach sądowych

i dokumenty o śmierci przodka

poprzednim numerze mie-

sięcznika

genealogicznego

More Maiorum

mogliście przeczytać

wywiad dotyczący digitalizacji rodzin-

nego archiwum. W bieżącym wydaniu

poszliśmy krok dalej. W artykule Da-

wida Żądłowskiego dowiecie się, jakie

systemy zarządzania treścią są najlep-

szym wyborem dla genealoga.

W badaniach genealogicznych odnaj-

dujemy trzy podstawowe dokumenty

z życia naszych przodków – akt chrztu,

akt ślubu i akt zgonu. Przy okazji tych

ostatnich możemy też odszukać inne

archiwalia dotyczące śmierci naszego

antenata. Tematykę tę przybliża Iwo-

na Fischer z Archiwum Narodowego

w Krakowie.

wydawca

O tym, że genealogia to nie tylko daty

i nazwiska zapewne przekonała się

większość bardziej zaawansowanych

odkrywców rodzinnej przeszłości. Pau-

lina Starzec na kartach dawnych ksiąg

sądowych przeczytała, że jej przodek

oskarżał pewną pannę o czary. Anali-

zując poszczególne zapisy i konfrontu-

jąc je z księgami metrykalnymi, doszła

do niezwykłych ustaleń.

Zapraszamy do lektury najnowszego,

listopadowego numeru, miesięcznika

genealogicznego

More Maiorum.

Od nowego 2020 roku czekają nas –

i redakcję, i czytelników, i autorów –

spore zmiany. Ale o nich nieco szerzej

napiszemy za miesiąc!

ALAN JAKMAN More Maiorum.

Poszukiwacze korzeni

NIP 5472209537

REGON 381910592

ul. Wita Stwosza 27/15

43-300 Bielsko-Biała

redaktor naczelny

Alan Jakman

korekta

Dorota Cieślar, Jolanta Dec (SFERA)

skład i łamanie tekstu

Alan Jakman

okładka oraz oprawa graficzna

Alan Jakman, ilustracja: NAC

issn

2450-291X

e-mail: redakcja@moremaiorum.pl

www.moremaiorum.pl

Rocznica odzyskania

niepodległości

Plac Piłsudskiego, 11 listopada 1938 roku

fot. nac

Autorzy tekstów: Alan Jakman,

dr Małgorzata Stępień, Iwona Fischer,

Wojciech Jaszczuk, Iwona Fischer, Paulina

Starzec, Aleksandra Szafrańska-Dolewska,

Daniel Sunderland, Dawid Żądłowski,

dr Arkadiusz Więch, Grażyna

Stelmaszewska.

Wszystkie prawa zastrzeżone (włącznie

z tłumaczeniem na języki obce).

Zgodnie z ustawą z dnia 4 lutego 1994 r.

o prawie autorskim jakiekolwiek

kopiowanie, rozpowszechnianie (we

fragmentach, lub w całości) zamieszczonych

artykułów, opisów, zdjęć bez zgody Redakcji

będzie traktowane jako naruszenie praw

autorskich.

Redakcja zastrzega sobie prawo do skracania

i adiustacji tekstów oraz zmiany ich tytułów,

śródtytułów, leadów i opisów ilustracji,

a także doboru zamieszczonych grafik.

Artykuł wysyłany jest do autoryzacji na

wyraźną prośbę Autora.

fot. wikimedia commons

emat NUMERU

„Akta dotyczące Podlasia

rozproszone są

po wielu archiwach na

terenie byłego ZSRR”

- rozmowa z Danielem

Paczkowskim

Jedyna taka praprababka.

Trudne wybory

„stroskanej mateczki”

Kazimiery Witkowskiej

Nie tylko kościół,

czyli historia dworu

w Grochowie

fot. wikimedia commons

Księgi sądowe

i oskarżenia

o czary

Genealogiczny kącik

satyryczny

Nie tylko akt zgonu!

Dokumenty dotyczące

śmierci w poszukiwaniach

genealogicznych

Historia rodziny

Sunderlandów

Miasto: Iłża

fot. docshifter.com

Pradziad oskarżał o czary.

Historia z kart

XVIII-wiecznej księgi

sądowej wiejskiej

Systemy zarządzania

treścią dla genealoga

fot. archiwum własne

Tomasz Siejanowski -

czerski organista

z początków XIX wieku

Poczet archiwistów

polskich:

Adam Chmiel (1865-1934)

Wywiad

z Danielem

Paczkowskim

Zawód:

organista

Jak publikować

cyfrowe

archiwum

rodzinne?

Śmiertelna zaraza

sprzed wieków

WYWIAD

> Alan Jakman

„Akta dotyczące Podlasia rozproszone są

po wielu archiwach na terenie byłego ZSRR”

- Daniel Paczkowski

Poszukiwania genealogiczne na obecnym

Podlasiu to nie lada wyzwanie dla

poszukiwaczy rodzinnych. Różne ziemie, kilka

diecezji i wiele wyznań religijnych. O specyfice

tego regionu oraz działalności Jamińskiego

Zespołu Indeksacyjnego opowiada zawodowy

genealog Daniel Paczkowski.

Podlasie to specyficzny teren dla

genealogów. Chyba większość akt

metrykalnych znajduje się jeszcze

w kancelariach parafialnych?

To zależy. Jeśli Podlasie utożsamiamy

z terenem dzisiejszego województwa

podlaskiego, co nie do końca odpowiada

historycznie rozumianemu Podlasiu, po-

nieważ w skład województwa wchodzą

również ziemia łomżyńska i Suwalszczy-

zna, to obejmuje ono obszar należący do

czterech diecezji: ełckiej, białostockiej,

łomżyńskiej i drohiczyńskiej. Z mojego

doświadczenia wynika, że jeszcze spora

część akt metrykalnych z terenów die-

cezji łomżyńskiej znajduje się w kance-

lariach parafialnych. Z kolei, jeśli cho-

dzi o diecezję białostocką, zdecydowana

większość akt metrykalnych znajduje

się już w Archiwum Archidiecezjalnym

w Białymstoku. Ale warto wspomnieć,

że województwo podlaskie to teren, gdzie

poszukiwania genealogiczne obejmują

również akta wytworzone przez para-

fie prawosławne (z których wiele przed

rokiem 1839 było parafiami unickimi),

parafie ewangelickie, okręgi bożnicze

żydowskie, gminy muzułmańskie. Akta

metrykalne wytwarzali również staro-

wierzy. Podlasie pod względem poszuki-

wań genealogicznych to naprawdę cieka-

wy i różnorodny region.

Genealog musi więc wybrać się

w genealogiczną podróż…?

Zależy czego się szuka. Ale przyznam,

że dość często zdarza mi się odwiedzać

archiwa parafialne.

Warunki przechowywania tego typu

materiałów nie są chyba najlepsze?

Zdecydowanie najlepsze warunki do

przechowywania akt metrykalnych są

w archiwach. W kancelariach parafial-

nych jest z tym bardzo różnie. Bywa

wręcz tragicznie, gdy niezabezpieczo-

ne w żaden sposób księgi leżą w nie-

odpowiednich warunkach, często nie-

uporządkowane i pozostawione swemu

losowi.

Z jakim podejściem księży spotkał

się Pan podczas prowadzenia

poszukiwań?

Z reguły jest to podejście bardzo przy-

chylne. Zawsze dzwonię z odpowied-

nim wyprzedzeniem, aby umówić się

na pasujący księdzu termin. Trzeba

zdawać sobie sprawę, że są księża, któ-

rzy interesują się historią i genealogią,

ale i tacy, którzy wolą zdecydowanie

codzienne administrowanie parafią,

a do starych ksiąg nie mają zamiłowa-

nia. Różne jest też podejście do gene-

alogów, ale odpowiednio wczesny te-

lefon z prośbą o umówienie spotkania

z reguły dość pozytywnie nastawia.

Zdarzały się oczywiście przypadki,

gdy moja wizyta była odkładana przez

daniel paczkowski

– urodzony

w Gorzowie Wielkopolskim, od 1997 roku

mieszka w Białymstoku. Jest badaczem

rodzinnej historii i przewodnikiem po

województwie podlaskim. W latach

2013-2014 prezes Klubu Przewodników

Turystycznych przy Regionalnym

Oddziale PTTK w Białymstoku.

Jest współzałożycielem Stowarzyszenia

Jamiński Zespoł Indeksacyjny i członkiem

Association of Professional Genealogists.

Prowadzi bloga genealogicznego "Od

czasu do czasu", który dostępny jest

pod

tym adresem

oraz firmę Ancestral

Tourism in Poland, której stronę można

znaleźć

tutaj.

More Maiorum

listopad | 11 (82)/2019

WYWIAD

fot. alan jakman

księdza przez wiele tygodni, ale raczej

rzadko. Raz spotkałem się z odmową,

na szczęście księgi stanu cywilnego

z interesującej mnie parafii znajdowały

się w archiwum państwowym.

O czym jeszcze należy pamiętać,

gdy planujemy wykonać kwerendę

w parafii?

Dobrze jest pamiętać, że ksiądz to czło-

wiek, jak każdy z nas, mający swoje obo-

wiązki, swój kalendarz dnia i zmienny

nastrój. Dlatego nie jedźmy o dowolnej

porze dnia do kancelarii parafialnej,

tylko dzwońmy wcześniej, postarajmy

się umówić w takim czasie, kiedy i nam

i księdzu będzie to pasować.

Doświadczenie w prowadzeniu

poszukiwań na Podlasiu zbierał Pan

nie tylko podczas rodzinnych badań,

ale także w trakcie realizacji kwerend

dla klientów. Teren ten sprzyja

zawodowym genealogom?

Według niektórych opracowań naj-

więcej emigrantów pochodziło z te-

renów Galicji i Mazowsza, a Podlasie

pod tym względem plasowało się na

trzecim miejscu. Pod względem ilo-

ści osób potencjalnie zainteresowa-

nych poszukiwaniem przodków na

Podlasiu, jest to więc teren sprzyjający

zawodowym genealogom. Z dostęp-

nością materiałów do badań genealo-

gicznych również nie ma tu większych

problemów, choć oczywiście zdarza-

ją się parafie, gdzie większość doku-

mentów metrykalnych nie przetrwała,

jak na przykład Raczki pod Augusto-

wem. Problemem może być rozprosze-

nie dokumentów, wiele z nich znajdu-

je się poza naszą wschodnią granicą.

Warto również wspomnieć o bieżeń-

stwie, czyli masowej migracji ludności

z Podlasia (choć nie tylko z Podlasia)

w głąb Rosji w sierpniu 1915 roku, co

komplikuje nieraz poszukiwania gene-

alogiczne.

Pana klienci pochodzą w głównej

mierze z zagranicy?

W zdecydowanej większości. Choć ob-

serwuję tendencję wzrostową, jeśli cho-

dzi o liczbę klientów z Polski.

Aby pomóc genealogom, którzy

nie mogą wybrać się osobiście na

Podlasie, powstają takie bazy, jak

chociażby Projekt Podlasie…

Jestem pod dużym wrażeniem tego

projektu, zwłaszcza liczby wolonta-

riuszy, którzy pomagają tworzyć bazę

danych. Często spotykam wśród swo-

ich klientów osoby, które korzystały

z bazy danych Projektu Podlasie, ale

także Geneteki i wyszukiwarki Ge-

neo Jamińskiego Zespołu Indeksa-

cyjnego.

Właśnie. Projektem o znacznie

mniejszym zasięgu, ale zdecydowanie

bardziej szczegółowo prowadzonym

jest Jamiński Zespół Indeksacyjny,

którego jest Pan jednym z założycieli.

Dlaczego wykonujecie pełną

indeksację ksiąg?

Jamiński Zespół Indeksacyjny skupia

się obecnie na indeksacji ksiąg metry-

kalnych z dość szerokiego terenu, po-

łożonego umownie na północ od rzeki

Biebrzy, stąd mniejszy zasięg działania

niż Projektu Podlasie. Jednak efekty

naszej pracy udostępniamy Projektowi

Podlasie, jak i Genetece po odpowied-

nim przekonwertowaniu zindeksowa-

nych danych.

Nasz projekt powstał z chęci zindekso-

wania całości dostępnych ksiąg parafii

Jaminy (stąd nazwa), której indeksacja,

ze względu na powiązania rodzinne

interesowała bezpośrednio większość

członków założycieli zespołu. Dlatego

też zdecydowaliśmy się na pełną in-

deksację, która miała na celu wyłuska-

nie z metryk wszystkich możliwych

informacji początkowo dla naszych

potrzeb. Przyświecała temu działaniu

również nieco inna filozofia, niż przy

tworzeniu większości baz danych, któ-

re w założeniu mają stanowić jedynie

pomoc dla genealogów. Mając na uwa-

dze, jak kruchy bywa los dokumentów,

w tym akt metrykalnych, chcielibyśmy,

aby dzięki indeksacji zachowana zosta-

ła dla potomności jak największa ilość

informacji, które są w nich zawarte.

Czy dysponenci ksiąg z chęcią

zgadzają się na indeksację ich

zasobu?

wertowania ich kart w poszukiwaniu

informacji), a poza tym znacznie uła-

twia odnalezienie szukanej informacji

przez osoby odwiedzające parafię.

JZI przyjął ciekawą formę prezentacji

wyników indeksacji w formie

książkowej. Czy formuła ta bardziej

się sprawdza niż udostępniony w sieci

plik PDF?

Forma książkowa służy jako doskona-

łe narzędzie integracji społeczności lo-

kalnej wokół badań genealogicznych.

Bierzemy pod uwagę, że wiele star-

[

Nie tylko genealodzy

zyskują dzięki indeksacji

ksiąg metrykalnych

[

O ile nie mieliśmy problemu z indeksa-

cją ksiąg znajdujących się w zasobach

parafii Jaminy, czy Archiwum Pań-

stwowego w Suwałkach, udało nam się

również pozyskać do indeksacji intere-

sujący nas zasób Archiwum Diecezjal-

nego w Łomży, o tyle nie udało nam

się nawiązać współpracy z Archiwum

Archidiecezjalnym w Białymstoku, co

wynika z formy działania tego archi-

wum. Archiwum nie udostępnia kopii

metryk.

Korzyści z indeksacji dla historyków

rodzinnych są oczywiste. A co

zyskuje parafia?

Parafia uzyskuje zdigitalizowane i zin-

deksowane akta metrykalne, co daje

możliwość zachowania papierowych

ksiąg dla potomności (nie ma potrzeby

szych osób nie korzysta z Internetu.

Dla nich informacja zawarta w książce

naprawdę dużo znaczy. Poza tym plik

PDF nie zastąpi książki, która ładnie

wygląda i pachnie. Chciałbym podkre-

ślić, że seria „Nadbiebrzańskie parafie”,

w ramach której wydaliśmy trzy tomy

poświęcone zindeksowanym metry-

kom urodzeń (tom I), ślubów (tom II)

i zgonów (tom III) parafii Jaminy za-

wiera ponadto niezwykle szczegółowo

opracowany rys historyczny terenu pa-

rafii z wieloma unikalnymi zdjęciami,

którymi podzielili się z nami członko-

wie lokalnej społeczności. Wydaliśmy

także inne pozycje. W ramach serii

„Ocalić od zapomnienia” ukazały się

książki zawierające wspomnienia osób

pochodzących z terenów parafii, któ-

re indeksujemy. Wydajemy również

reprinty pozycji ważnych dla naszego

►

More Maiorum

listopad | 11 (82)/2019

Plik z chomika:

eljotnes

2019-11-More-Maiorum.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: