Pomerania Lipiec Sierpien 2019.pdf

(6768 KB) Pobierz
CENA 5,00 zł (w tym 5%VAT)
Nr
7-8
(533) lipiec-sierpień 2019
ROK JANA TREPCZYKA
'w.miesiecznikpomerania.pl
ŁEBA-
NA GRANICY
KASZUB
I BAŁTYKU
_
W NUMERZE:
3 Z Chojnic do Chojnic. Historia pierwszego
Zjazdu Kaszubów
POTKANIA DLÔ PISZĄCËCH PO KASZËBSKU
40 Tacewnô pózwa „Kaszub", to je Zbigórz Talewsczi
w papiorach SB (dzél 5)
Stôwk Fôrmella
4 Pôcha kucha i cekawé öpöwiescë [z Łebë]
Łukôsz Zołtköwsczi
42 Gdańsk mniej znany. Stara Apteka w nowej
odsłonie
Marta Szagżdowicz
6 Dzejac raza
Rozgôdka z Reginą Szczupaczeńską ö łabôrsczim
parce KPZ spisôi Dark Majköwsczi
Paulëna Waserskô
43 Rozmajité skarnie ë żëwöt Bruna Richerta
we widzę bibliografii podmiotowi i przedmiotowi
Całosc zebrôł ë zrëchtowôł Édmund Kamińsczi
25 Czile słów ö łebsczim parce
9 Smaki i aromaty Pomorza. W poszukiwaniu
esencji pyszności w kaszubskiej kuchni rybnej
Rafał Nowakowski
46 Wôjnowi Kaszëbi. Wojna na wiedno rozesta
go z kaszëbską tatczëzną
52 Pode drogą z Jerzim Stachursczim.
Wanoga z Méstra (dzél 2)
Tomôsz Fópka
Z Alfónksa Bladowsczim gôdôł Eugeniusz Prëczköwsczi
13 Pomorskie Kresy w przedwojennej „Zrzeszë
Kaszëbsczi" (cz. 2)
Piotr Schmandt
56 Nordowé pôwiôstczi. Piwny geszeft (part 2)
58 Z Kociewia. Mówię jo, bo jestem z Kociewia
Maria Pająkowska-Kensik
Mateusz Bullmann
16 Rozestanié [Leszka Szmidtczi] z radia, ale nié
z robotą
Karolëna Serköwskô
59 Nôdzeje kaszëbiznë. To pudze w dobrą strona
Z Martą Majewską gôdôł Dark Majkôwsczi
19 Listy
20 Zwyczaje i obrzędy na Kaszubach. Pierwsza
Komunia Święta
Rajmund Głembin
60 Kaszëbizna dała mie dobri start
Z Bartka Kunca rozpôwiôdelë Dómnik Lewicczi
i Dark Majköwsczi
26 Potkania kultur. Kaszëbë a Grizoniô
Ewelina Stefańskó
62 Z południa. Kaszubska Marszruta
Kazimierz Ostrowski
28 Literatura. Krasnolud
Ryszard Ronczewski
63 Z pôłnia. Kaszëbskô Wanożnô Stegna
Kazmiérz Ôstrowsczi, tłóm. A. Hébel
30 Wiedno w pöszëku. Zapraszamy do wstąpienia
w skautowe szeregi
Drëch Klebbów Matis
64 Historie z pogranicza. Wiejskiego nauczyciela
żywot niezwykły
66 Kaszubska wystawa w Moguncji/Mainz
MBS
O Willim Kurcie Poznaniu pisze Kazimierz Jaruszewski
32 Jak feniks z popiołów...
Z Krzysztofem Halickim o dziejach zamku
w Gniewie rozmawiał Marek Adamkowicz
35 Z Jastarni. Pawilon kąpielowy w Jastarni
(1926-1945)
Marcin Herrmann
67 Lektury
75 Klëka
67 Sëchim paka uszłé. Pobaw sa, tatku
Tómk Fópka
38 Bliżej morza. Poglębiarki ssąco-refulujące
na Zatoce Gdańskiej
Sławomir Lewandowski
68 Z butna. Zjazdowô wëzgódka
Rómk Drzéżdżónk
Numer wydano dzięki dotacji Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji.
Zrealizowano ze środków Województwa Pomorskiego.
Dofinansowano ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego
pochodzących z Funduszu Promocji Kultury.
Ministerstwo
Spraw Wewnętrznych
i Administracji
WOJEWÓDZTWO
POMORSKIE
i Dziedzictwa
Narodowego^
Kultury
Ministerstwo
Dzél najégô karna z Danutą Reszke (pierszô z prawi) nad Sôrbsczim Jęzora
PÔCHA KUCHA I CEKAWÉ ÔPÔWIESCË
K
aszëbsczi gazétnicë ë radiówcë pötkalë sa na
warköwniach dlô piszącëch pö kaszëbsku. Nie
zafelało téż nëch, chtërny dopiérku stôwiają
pierszé kroczi w nym warku.
Na zaczątku czerwińca przëjechalësma do Łebë.
Tą razą to tuwö zörganizowóné bëłë warköwnie dlô
piszącëch pö kaszëbsku. Swôje pôznôwanié negô
nadmörsczégö krézu zaczalësma öd Nowacëna, gdze
pôtkalësma sa z prowadniczką Danutą Reszke, autor­
ką knégów öpöwiôdającëch ö Łebie. Przë pałacu
PałacwNowacënie
z XV stolata, jaczi wëbudowôł Wejer, dowiedzelësma
sa kąsk ö ti rodzenie i ö kawlach tegö budinku, a téż
zazdrzelësma bënë, do dzysdniowégö hotelu. Stam-
tądka pöjachalësma do köscoła pw. sw. Mikołaja. Dzys
ôstała pô nim le jedna scana. Przë szëmie chójnowé-
gö lasu kôrbilësma ö stôri Łebie, sztormach, jaczé ja
trapiłë, a do te ô dôwnëch lëdzach, jaczi mieszkalë
nad mörza, i ö tim, czim sa zajimalë. Nie zafelało
krótczi szpacérë sztrąda. Ne czileset métrów sygło, bë
miec piôsk w gabie a w klatach. Norda - czasa słuńce,
czasa deszcz, a wieje wiedno. Jak rzekła Danuta Resz­
ke, statisticzno w Łebie w roku le bez szesc dniów je
cëchö. Nie chce sa nama w to wierzëc, chöc pö prôw-
dze z nym piôseczka nie je jaż tak lechö. Na Gôchach
téż jesmë do tegö przënacony. Pich möże jinszi, le na
żabach graje tak samo.
Jidącë szasëją w czerënku miasta, zdrzimë na krómë
pö jedny a drëdżi stronie. Cos w nas dëcha scëskô,
czej widzymë farwné jednorożce, muszle z... na gwës
nié z Bôłtëcczégö Morza, a w uszach zwaczi klekot
iistôwiónëch tasków. Najô prowadniczka cos muszała
zmërkac, bö prowadzy naju i pökôzëje nôstarszą chëcz
w Łebie, a téż jinszé cekawé budinczi. Pömalinku
wrôcô nama wiesołosc. Jidzemë szasëją, przë jaczi są
kamë z ödcësniatima rakama pölsczich prezydentów.
Nie wiedzec czemu nama trafił sa akuratno Woj cech
Jaruzelsczi. }ak wszëtczich, to wszëtczich - mëslimë.
4 POMERANIA
POTKANIA DLÔ PISZĄCËCH PÖ KASZËBSKU
Stôwómë przë placach sparłączonëch z miest-
nyma lëdzama. Je Danuta Hrëniewicz, dochtor-
ka weterinarii, jakô przëczëniła sa do ôdtwôrzeniô
pölsczich nizynsczich owczarków. To ji namienilë
ódsłoniatą w 2013 r. łôwka łebsczi „psiary". Na sztót
zatrzëmalësma sa przed chëczą, w jaczi mieszkała
w Łebie. Z czerwony cegłë, parterowô, z pódustrzecha.
Czejbë nié najô prowadniczka a tôfla, przeszlëbësma
wedle ni, nie zazérającë w bök. Wnetka tak samo jak
köle nôstarszi chëczë w Łebie z 1723 r. Ta do częsta
niczim sa nie wëprzédniwô.
Wanoga po miesce muszała sa chóc w dzélu tikac
Maksa Pechsteina, jednégô z nôbarżi znónëch nie-
miecczich malôrzi ekspresjonistów, profesora Prësczi
Akademie Kuńsztu. Wanoga jego szlacha prowadzy
naju do kóscoła pw. Wnieböwzacô Nôswiatszi Mari-
je Pannë. To tuwo wisy jego jedurny religijny óbrôz.
Jakö farbë pösłużëłë mu ne użiwónë bez môlowëch
rëbôków.
Kąsk zmarachöwóny chutkóscą i wieloscą zwie-
dzaniô sôdómë w piekarni prowadzony bez Henrika
Płotka. Może tam nie leno kupie chléb abó kółôcze,
ale téż zjesc lodë, cos miodnego czë wëpic kawa. Pra­
wie przë ni sedzymë i öbzérómë zgromadzone bez
Henrika rozmajité maszinë, jaczich dôwni sa użiwa-
ło. Słëchómë jegö ôpówiescy o tradicyjnym piecze-
nim bez konserwantów, ö tim, czë wiodro mô cësk
na chléb, i ô jegö nôdgrodze dlô nôlepszi piekarnie
w Polsce. Popijając kawa, szmakujemë prosté sznëczi
z brzada. Krótko co wëjaté z pieca, piakno wërosniaté,
a w szmaku... Na sztót zapömnielësma o morzu, Łebie,
a nawetka ó miéwcë, chtëren cygnął swöja ópówiésc.
Kąsk sromielësma sa sygnąc po póstapną, bo jesmë
gwësny, że na dwuch bë sa nie skuńczeło. Zdrzimë pó
jinszich uczastnikach warkówniów i widzec, że kóż-
den z nich mëslôł jistno.
Na kuńc ostało jesz potkanie z partama Kaszëb-
skô-Pômörsczégö Zrzeszenió z Labórga i Łebë. Jedno
je wiedzec, poza morza w tim óstatnym miesce może
wiele öbaczëc i pósłëchac, a téż zjesc. Brzada wanodżi
po Łebie jak wiedno mdą artikle, jaczé ukóżą sa na
starnach „Pomeranii". Ale to nié wszëtkö, co udało
sa óbaczëc i czego udało sa pósłëchac w nym nad-
mörsczim krézu. Ti, chtërny tuwo przejadą, na gwës
muszą zapëtac, dlôcz Pechstein namalowôł swój re­
ligijny óbrôz i czemu nie je to mileczny wspómink.
A jeżlë gdzes na ulëcach abó na binie potkają Danuta
Reszka, niech pócygną ja kąsk za jazëk, a möże öpöwié
jima ö jantarze na swój im pôlcu. To czësto ósoblë wó
historio...
LUKÔSZ ZOLTKÖWSCZI
Nôstarszô chëcz w Łebie
Slédnym pónkta warköwniów bëło zwiedzanie blizë w Stilo
Potkania dlô piszącëch pö kaszëbsku, jaczé ddbëłë sa
w dniach 8-9 czerwińca w Łebie, bëłë udëtköwioné
przez Minysterstwö Bënowëch Sprôw i Administracje.
LËPINC-
ZÉLNIK 2019
/ POMERANIA 5

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin