Historia ustroju i prawa Polski w pigulce.pdf

(561 KB) Pobierz
DZIAŁ PIERWSZY.
USTRÓJ POLSKI DO 1795 R.
Kup książkę
CZĘŚĆ I.
MONARCHIA
PATRYMONIALNA
ROZDZIAŁ 1.
POWSTANIE PAŃSTWA
POLSKIEGO
Plemiona prapolskie
należały do grupy Słowian zachodnich. Na tereny leżące między
rzekami Odrą i Bugiem oraz Karpatami i Morzem Bałtyckim przybyły w okresie wę­
drówki ludów, najprawdopodobniej w VI w.
Podstawową jednostką organizacji społecznej Słowian był
ród.
Pierwotnie ród obej­
mował
wszystkich pochodzących od wspólnego przodka
(agnatyczny), z czasem
większe znaczenie zyskał ród skupiający zarówno krewnych ze strony ojca, jak i matki
(kognatyczny). Pełnił funkcje religijne, wojskowe, gospodarcze, społeczne i ochronne.
Z reguły członkowie rodu zamieszkiwali jedną osadę. W obrębie rodu występowały
rodziny.
Większa liczba rodów łączyła się w plemię, które również opierało się na zasadzie
wspólnego pochodzenia,
ale dodatkowo pełniło jeszcze funkcje państwowe. Proces
kształtowania się państwa zaczął się dokonywać najpierw w obrębie tzw. małych ple­
mion, zamieszkujących obszar od tysiąca do 10 tys. km
2
. Łączyły się one w wyższą
formę organizacyjną, jaką było tzw.
wielkie plemię,
stanowiące luźny związek wielu
małych plemion. Proces ten nasilił się zwłaszcza w VIII w. Powstałe w ten sposób
związki plemienne zajmowały obszar do 40 tys. km
2
.
15
Kup książkę
Polanie
Goplanie
Wiślanie
NAJWAŻNIEJSZE ZWIĄZKI
PLEMIENNE
Lędzianie
Ślęzanie
Mazowszanie
Pomorzanie
Naczelnym organem władzy w małym państwie plemiennym był
wiec.
Obejmował on
wszystkich wolnych i zdolnych do noszenia broni,
a więc
wyłącznie męskich współ-
plemieńców.
Decydowali oni o najważniejszych sprawach państwa: wypowiedzeniu
wojny i pokoju, sądownictwie oraz wyborze księcia.
Postęp gospodarczy, migracje ludności i wytworzenie się własności prywatnej zapo­
czątkowały w VII w. rozpad wspólnoty rodowej i zastąpienie jej wspólnotą terytorialną
opartą na więzach sąsiedzkich. Nowo powstały związek terytorialny zaczęto nazywać
opolem. Obejmowało ono obszar od 40 do 400 km
2
, na którym znajdował się gród oraz
liczne wsie i osady. Głównym zajęciem ludności było
rolnictwo i hodowla.
Jednolita społecznie ludność uległa z czasem podziałowi, a indywidualna własność
ziemi zaczęła w przypadku starszyzny i wodzów nabierać cech własności wielkiej,
co zróżnicowało dotychczasową strukturę, wyodrębniając warstwę możnych od ogółu
bezpośrednich producentów.
Większe organizacje terytorialne, oparte na wspomnianych wyżej plemionach, wy­
tworzyły się na ziemiach polskich w IX w.
Polanie
Najsilniejsze państewko plemienne stworzyli
Polanie,
którzy podporządko­
wali sobie sąsiednie plemiona. Prawdopodobnie w połowie IX w. w państwie
Polan doszło do obalenia rządzącej dynastii, której ostatnim przedstawicie­
lem był
Popiel,
a władzę przejęli Piastowicze, którzy posiadając Wielkopol­
skę i Kujawy opanowali następnie ziemię sieradzką, łęczycką, sandomierską
i Mazowsze, tworząc zręby państwa polskiego.
Innym ważnym organizmem było państwo
Wiślan,
które jednak w IX w.
uległo państwu Wielkomorawskiemu, a po jego upadku weszło w obręb pań­
stwa czeskiego. Włączył je ponownie do państwa polskiego wraz ze Śląskiem
dopiero pod koniec swoich rządów
Mieszko I. Za panowania
pierwszych
Piastów
państwo polskie liczyło 250 tys. km
2
i ok. 1 mln ludności.
Wiślanie
16
Kup książkę
Monarchia patrymonialna
wykształciła się w państwach germańskich powstałych
po rozpadzie imperium rzymskiego. Koncepcję tę przyjęto następnie w pozostałych
państwach powstałych w okresie średniowiecza, w  tym w  Polsce. Oznaczała ona,
że państwo jest
rzeczą prywatnoprawną,
stanowiącą własność monarchy, który może
swobodnie dysponować nim jako całością, jego poszczególnymi ziemiami i ludnoś­
cią, co wiązało się z wykonywaniem prawa książęcego (ius
ducale).
W pojęciu tym
brakowało rozróżnienia między majątkiem prywatnym
(patrimonium)
monarchy
a sprawowaną przez niego władzą publiczną.
Koncepcja taka utrzymała się aż do po­
wstania monarchii stanowej.
17
Kup książkę

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin