Pomerania Listopad 2016.pdf

(6446 KB) Pobierz
CENA 5,00 zł (w tym 5% VAT)
NR 11 (503) listopad 2016
: '^4;
ROK PROF. GERARDA LABUDY
MIESIĘCZNIK SPOŁECZNO-KULTURALNY
ROK ZAŁOŻENIA 1963
POMERANIA
www.miesiecznikpomerania.pl
RËGNAŁO KASZËBSCZE FORUM KULTURĘ!
Wiele lat kaszëbskö-pömórskó spölëzna w Gdini chcała pöwöłaniô wëspecjalizowónégó môla, jaczi bë sa zajimół całowno
kaszëbsczima témama w gardzę i zrzeszôł ökrażé gdińsczich regionalëstów. Stądka wzała sa udba stwörzeniô Östrzódka
Kaszëbskö-Pömörsczi Kiilturë, jaczi dzejôł öd 2003 r. w Filie nr 15 Gardowi Publiczny Biblioteczi kol al. Marszôłka Józefa
Piłsudsczégô 18.
W 2016 r. udało sa zrobić póstapny krok. 10 rujana swo­
je dzejanié zaczało Kaszëbsczé Förum Kulturę - wëspe-
cjalizowónô fundacjo, jaką KPZ Gdiniô powołało w tim
célu. Zajimie sa ona szerok rozmióną regionalną tema-
tiką w öbrëmienim kulturę, edukacje i gospodarczi. Jak
pökazywô pözwa - förum - badze to mól pótkaniów, plac
ótemkłi na wszëtczich zainteresowónëch regionalnyma
sprawama.
Na uroczëstim ótemkniacu KFK w wëremöntowónym
budinku kol al. Piłsudsczégö 18 w Gdini pojawiło sa wiele
góscy, a westrzód nich przédnik Kaszëbskö-Pömörsczégö
Zrzeszeniô Łukôsz Grzadzëcczi, wiceprezydent gardu Mark
Stapa, parlamentarziscë, samórządôrze wszelejaczich rówiz-
nów a téż lubötnicë kaszëbiznë, zrzeszeńce z Gdini i zdrë-
szonëch partów.
Ödj. P. Léssnawa
Po przëwitanim góscy przez przédnika gdińsczćgó partu
KPZ Andrzeja Buslera, wëstąpiła prezeska Fundacji KFK
Teréza Hóppe, jakó przëbóczëła historia rozwiju kaszëbiznë
w Gdini i gódała o misji i planach KFK na nôblëższi czas.
Uroczëznóm towarzëło ótemkniacé wëstówku „Z ka-
szubsko-słowiańskich i polskich losów Pomorza Zachod­
niego". Uczastnikóm wëdarzenió zaprezentowół ja senator
Kazmiérz Kleina.
W artisticznym dzélu wëstąpilë Tomósz Fópka i Woj cech
Złoch, chtërny zaspiéwelë czile kaszëbsczich i gdińsczich
śpiewów.
POMERANIA
W NUMERZE:
Numer wydano dzięki dotacji Ministra Spraw Wewnętrznych
i Administracji oraz Samorządu Województwa Pomorskiego
Ministerstwo
Spraw Wewnętrznych
i Administracji
WOIEWODZTWO
POMORSKIE
GDAŃSK
miasto wolności
Dofinansowano ze środków
Miasta Gdańska
3 Kóscól, folklor czë
benchmarking?
Rozmowa z przedstôwcama öddzélów KPZ:
Jerzim Nacla i Jerzim Köszôłką (Gduńsk),
Terézą Hôppe (Gdiniô) i Antona Szrédra (Siëpsk)
Piotr Schmandt
35 Gdańsk mniej znany. Centrum Hewelianum
Marta Szagżdowicz
Tómk Fópka
36 Nowô płatka Levina
38 Zrozumieć Mazury. Żydzi
8 Cmentarze bliskie, dalsze i dalekie
12
Moje spotkania z Andrzejem Grzybem
Jan Kulas
51
40
H
Waldemar Mierzwa
14 Bögaté utwórczé wôrtnotë
Kazimierz Ostrowski
Z południa. Kultura w krypcie
irpcie
Pödrechöwanié XVIII Ôglowôpôlsczégô
Konkursu m. Jana Drzéżdżona i wëjimczi
dokôzów na nim nôdgrodzonëch: Tatianë
Slowi, Grégöra Szramczi, Renatë Mistarz
i Witólda Böbrowsczégô
41 Z pôlnia. Kultura w kripce
Kazmiérz Ôstrowsczi, tłóm. Ana Hébel
W
l
42 Sport. Do przerwy 0:1, czyli Cztery pory roku
na Rozstajach
Sławomir Lewandowski
Mateusz J. Schmidt
20
Historia mediów kaszubskojęzycznych.
Część 1: Czasopisma wydawane na Kaszubach
do roku 1939
Adam Łuczyński
44 Sport. Europejskie boje kaszubskich drużyn
45 Genius loci. Dudniące kroki Krzysztofa
Jacek Borkowicz
24 Gawędy o ludziach i książkach. Wspomnień
dawnych czar
Stanisław Salmonowicz
26
46 Borzyszki i Koszniki w drodze. Z Kaszub
do Lwowa (część 1)
Miłosława Borzyszkowska-Szewczyk
Bogusław Breza
Słôwk Fôrmella
Pömachtóny żëwôt Bruna Richerta wedle
aktów z archiwum Institutu Nôrodny
Pamiącë (dzél 6)
50 O Kazimierzu Śliwkowskim
29 Z Kociewia. Jak się ma Pomorze...
Maria Pająkowska-Kensik
30 Dlô Kaszëbskô-Pômôrsczégô Zrzeszeniô
Felicjo Bôska-Börzëszköwskô
fĄ
54 Lektury
8
Malowóné dzecë na Kaszëbach a Kócewim
Mateusz Bullmann
61
Klëka
Tómk Fópka
32 Listy
33 Pamiętne dni. Ten kraj polski - nawet
zwierzęta tu po polsku mówią
Józef Cenowa
67 Sëchim paka uszlé. Czejbë nie ba pieńdzy
68
Z butna. Kuflôrz, to je naju pëlckôwsczé
z brifką tańcowanie
Rómk Drzéżdżónk
NAJÔ UCZBA. Edukacyjny dodôwk nr 9(101)
II öbkl. Rëgnalo Kaszëbsczé Förum Kulturę!
POMERANIA LËSTOPADNIK 2016
Od Redaktora
Z jednej strony oddziały Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego w dużych
miastach są liczne, często mają obszerne siedziby, wśród swoich członków
naukowców, animatorów kultury, polityków, przedsiębiorców i — jak
można by sądzić - większe możliwości działania niż
partë
w małych
miejscowościach. Z drugiej strony muszą w nich konkurować z wieloma
innymi organizacjami, które również starają się przyciągnąć do siebie
mieszkańców. Czy są gotowe do takiej konkurencji'? Co mogą zaoferować?
Czy pokazywanie się w strojach ludowych, msze z kaszubską liturgią
PRENUMERATA
PotMćrmios z, dostawą do domu/!
Koszt prenumeraty rocznej krajowej z bezpłatną
dostawą do domu: 55 zł. W przypadku prenume­
raty zagranicznej: 150 zł. Podane ceny są cenami
brutto i uwzględniają 5% VAT.
Aby zamówić roczną prenumeratę, należy:
•dokonać wpłaty na konto:
słowa, spotkania przy
kuchu
mają jeszcze w tych oddziałach rację bytu?
To pytania, które warto sobie zadawać coraz poważniej, bo wciąż
rośnie procent Kaszubów mieszkających w największych miastach
Pomorza. Wydaje się, że jeśłi chcemy ich zainteresować kaszubską kulturą,
rodzimym językiem, lokalną historią, to musimy szukać atrakcyjniejszych
niż dotąd sposobów ich prezentowania. Może warto bardziej uaktywnić
wspomnianych na początku naukowców oraz animatorów kultury
i poprosić ich, żeby szukali nowych metod przyciągania do Zrzeszenia?
A może zostawić to nauczycielom języka kaszubskiego i skupić się tylko
na wprowadzaniu tego przedmiotu do coraz większej liczby szkół? Albo
nie ryzykować żadnych zmian i po prostu udoskonalać te działania, które
podejmujemy od lat?
W tym numerze „Pomeranii"przedstawiamy zapis dyskusji na ten
temat z przedstawicielami oddziałów ZKP z Gdańska, Gdyni i Słupska.
Zachęcamy do zapoznania się z ich wypowiedziami i prosimy o Wasze
głosy, drodzy Czytelnicy, bo sprawa jest ważna, może nawet decydująca
dla przetrwania kaszubszczyzny.
•ni
PKO BP S.A. 281020181100000302 012935 13,
ZG ZKP, ul. Straganiarska 20-23, 80-837 Gdańsk,
podając imię i nazwisko (łub nazwę jednostki za­
mawiającej) oraz dokładny adres
•zamówić w Biurze ZG ZKP, tel. 58 301 90 16,
58 301 27 31, e-mail: red.pomerania@wp.pł
Prenumerata realizowana przez RUCH S.A: zamó­
wienia na prenumeratę (...) można składać bezpo­
średnio na stronie www.prenumerata.ruch.com.
pl. Ewentualne pytania prosimy kierować na adres
e-mail: prenumerata@ruch.com.pl lub kontaktu­
jąc się z Infolinią Prenumeraty pod numerem:
22 693 70 00- czynna w dni robocze w godzinach
7-17. Koszt połączenia wg taryfy operatora.
POMERANIA
MIESIĘCZNIK SPOŁECZNO-KULTURALNY
ZESPÓŁ REDAKCYJNY (WSPÓŁPRACOWNICY)
Ka Leszczyńska (redaktorka techniczna)
Marika Jocz (Najô Uczba)
KOLEGIUM REDAKCYJNE
Edmund Szczesiak (przewodniczący kolegium)
Andrzej Busler
Roman Drzeżdżon
Piotr Dziekanowski
Aleksander Gosk
Projekt okładki:
Sławomir Lewandowski
WYDAWCA
Zarząd Główny
Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego
80-837 Gdańsk, ul. Straganiarska 20-23
DRUK
Drukarnia WL
Elbląska 68, 80-761 Gdańsk
Nakład 1200 egz.
Redakcja zastrzega sobie prawo skracania
i redagowania artykułów oraz zmiany tytułów.
Redakcja nie ponosi odpowiedzialności
za treść ogłoszeń i reklam.
Wszystkie materiały objęte są prawem autorskim.
ADRES REDAKCJI
80-837 Gdańsk
ul. Straganiarska 20-23
tel. 58 301 90 16, 58 301 27 31
e-mail: red.pomerania@wp.pl
REDAKTOR NACZELNY
Dariusz Majkowski
Bogumiła Cirocka
Ewa Górska
Stanisław Jankę
Sławomir Lewandowski
Bogdan Wiśniewski
Tomasz Żuroch-Piechowski
Tłumaczenie na język kaszubski:
Anna Hebel
Wiktor Pepliński
ZASTĘPCZYNI RED. NACZ.
KASZËBIZNA W WIÔLDŻICH GARDACH 4
KÖSCÓŁ, FOLKLOR
CZË
BENCHMARKING1
W tim numrze pöspólnô debata cządnika„Pomerania"i Radia Gdańsk je namienionô kaszëbiznie w gardach i roböce miastowëch partów Kaszëb-
skö-Pömörsczégö Zrzeszeniô. Uczastnikama ti diskusje bëlë przedstôwcowie öddzélów KPZ we Gduńsku (Jerzi Nacel i Jerzi Koszôłka), Gdinie
(Teréza Höppe) i Słëpsku (Antón Szréder).
Öd lewi:T. Höppe, A. Szréder,J. Nacel, J.Köszôłka. Ödj. DM
„Pomerania":
Ju na zôczątku chcemë rzeknąc, że najim
céla nie je pökôzanié, chtëren z wajich partów robi wia-
cy, a chtëren mni. Mómë nôdzeja nalezc jakąs ôdpöwiésc
na pitanië, jak dzejac w miastach, żebë kaszëbizna trôfiała
tam do lëdzy i bëła dlô nich atrakcyjno. Zdôwô sa nama,
że partë w wiôldżich gardach muszą miec jiną udba jak te
w môłëch wsach.
Radio Gdańsk:
Dobrze sa nama zdôwô? Dzejanié zrzeszeń-
ców w Gdini mô wëzdrzec jinaczi jak w Lëni czë Krokôwie?
Teréza Höppe:
Jô dzejóm w miesce, w jaczim wedle badéro-
waniów dr. Jana Môrdawsczégô mieszkô nôwiacy Kaszë-
bów. Mögłobë sa tej zdawać, że mómë letką robota. Sygnie
zebrać tëch lëdzy, fejn sa zaprezentować, jich pöprowadzëc
i sprawa je prosto... Równak tak to nie je. Robota je tu caż-
kć>. Przede wszëtczim w taczi Gdini je baro wiele imprez
örganizowónëch chöcbë przez miasto i w tim spektrum
rozmajitëch propözycëji, jaczé dôwô miasto i rozmajité
stowôrë, nie je letko sa przedostać do lëdzy. I to je chëba
nôwôżniészô trudność. W môłëch gminach sa kóżdi znaje,
jak cos Kaszëbi zrobią, tej wiele lëdzy chatno to óbezdrzi.
„P":
Tej jiwra w miastach wedle wastnë Terëzë je konkuren­
cjo, jeżlë jidze ö kulturalne i j inszé wëdarzenia. W Słëpsku
téż tak to widzyta?
Antón Szréder:
Podobno. Badania z 2000 r. wëkazałë, że
tëch, co sa przëznôwają do kaszubiznë, je u nas 2400 lëdzy.
Do te mómë w Słupsku kol 6 tës. tzw. pół-Kaszubów. Z tego
bë wënikało, że co dzesąti mieszkańc najégö gardu cos mô
wspólnego z Kaszubama, ale - jak wastnô Teresa rzekła -
nie je łatwô jich zebrać. W najim parce je 100 ôsób i robimë
przede wszëtczim dzejania integracyjne. Mocno wëkôrzi-
stujemë institucja Kôscoła. Słupsk je trocha specyficzny. Je
tu innô sytuacjo jak na Pomorzu Gduńsczim. Wedle spisu
urzadowégó prusczégô z 1890 roku w całim powiece bëło
leno 7 Kaszubów i 308 Pólôchów. Te dóné pewno bëłë
LËSTOPADNIK 2016
/ POMERANIA / 3

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin