Historyczne Bitwy 012 - Kanny 216 p.n.e, Janusz Sikorski.pdf
(
3718 KB
)
Pobierz
HISTORYCZNE
BITWY
JANUSZ SIKORSKI
KANNY 216 p.n.e.
Wydawnictwo
Ministerstwa Obrony Narodowej
Warszawa 198
4
WSTĘP
Jedna z największych bitew czasów starożytnych, bitwa pod
Kannami, stoczona w 216 r. przed naszą erą podczas II wojny
punickiej, zajmuje w historii wojen i sztuki wojennej miejsce
wyjątkowe. Jak żadna inna spośród bitew stoczonych na prze
strzeni paru tysięcy lat, wywarła ona swoiste piętno na teorii
i praktyce sztuki wojennej aż do naszych czasów i znalazła
szerokie odbicie w literaturze wojskowej, będąc klasycznym przy
kładem okrążenia mniejszymi siłami większych wojsk przeciwnika
w celu ich całkowitego zniszczenia.
Z czasem słowo „Kanny" stało się przysłowiowe w dziejach
sztuki wojennej. „Drugimi Kannami" nazwano okrążenie pod
Sedanem liczącej prawie 130 tys. żołnierzy armii francuskiej
Mac Mahona podczas wojny francusko-pruskiej w 1870 r. Ze
starożytną bitwą zaczęto porównywać wiele bitew XIX, a na
wet XX wieku, doszukując się w nich idei słynnego kanneńskiego
manewru Hannibala.
Wybitny niemiecki teoretyk wojskowy, uznany za następcę
Carla von Clausewitza feldmarszałek Alfred von S c h l i e f f e n ,
pełniący obowiązki szefa niemieckiego sztabu generalnego w la
tach 1891—1905, napisał książkę
Kanny,
w której opisując i ana
lizując wojnę francusko-pruską lat 1870—1871, rozpoczął swoje
rozważania od opisu bitwy pod Kannami z 216 roku p.n.e. Wy
stępując przeciw wojnie na wyczerpanie i głosząc konieczność
prowadzenia wojny błyskawicznej, zalecał właśnie działania skrzy
dłowe na wzór bitwy pod Kannami. Schlieffen dopatrywał się
także założeń taktycznych Hannibala w wielu bitwach toczonych
później przez Fryderyka II i Napoleona Bonapartego
1
. Porównywa-
1
S c h l i e f f e n ,
Cannae,
Berlin 1936.
8
no także bitwę pod Kannami z działaniami wojennymi podczas
I wojny światowej. Tak na przykład francuski pułkownik E. Va-
2
lar ch e porównywał antyczną bitwę z marszem 1 armii niemiec
kiej generała-pułkownika von Klucka na Paryż w 1914 r. Kanneń-
ską ideę dwustronnego oskrzydlenia i całkowitego okrążenia prze
ciwnika w celu jego zupełnego zniszczenia widziano również
w słynnej bitwie stalingradzkiej 1942—1943 r.
Niezależnie od tego rodzaju porównań, bitwa pod Kannami
fascynowała następne pokolenia osobą zwycięskiego Kartagińczy-
ka Hannibala, jednego z najwybitniejszych wodzów świata staro
żytnego, który przeszedł do historii sztuki dowodzenia na równi
z Aleksandrem Wielkim, Publiuszem Korneliuszem Scypionem
Afrykańskim Starszym czy Gajuszem Juliuszem Cezarem. „Hanni
bal był największym z żołnierzy. Nikt inny w historii nie potra
fił tak ukrywać całej armii gdzieś za mgłą, w której nieprzyjaciel
maszerował nic nie podejrzewając, ani też zastawiać straszliwych
pułapek na takich równinach, jak pole bitwy pod Kannami.
Nikt inny z wyjątkiem Aleksandra Wielkiego nie zdołał utrzymać
armii na lądzie nieprzyjacielskim prawie przez czas jednego
pokolenia"
3
.
Pamięć o Hannibalu przetrwała wieki. Jest to tym bardziej
zastanawiające, że dzieje jego życia zawierają dużo nie wyjaśnio
nych zagadek, których próby rozwiązania podejmowało wielu
historyków. Powstała w ten sposób obszerna literatura tego fascy
nującego tematu. Spróbujmy pokrótce przyjrzeć się źródłom
i opracowaniom, z których bierze się nasza wiedza o II wojnie
punickiej pomiędzy Rzymem a Kartaginą, o bitwie pod Kannami
i o Hannibalu.
Wśród źródeł na pierwszym miejscu wymienić należy
Dzieje
P o 1 i b i u s z a z Megalopolis, które w 40 księgach obejmowały
wydarzenia lat 264—144 p.n.e. Dzieło to, niestety, nie zachowało
się w całości, ale posiadamy z niego pierwszych pięć ksiąg
opisujących główne wydarzenia wojen punickich do bitwy
pod Kannami. Polibiusz, interesując się przede wszystkim historią
polityczną, dużo miejsca poświęcił historii wojskowości, a wiele
wydarzeń znal z autopsji. Jego
Dzieje
uznane zostały za najbar
dziej wiarygodne i rzetelne źródło do okresu wielkich podbojów
rzymskich
4
,
2
3
E. V a l a r c h e ,
Cannes
et la matche de Lun
Kluck
sur Parts, Paris
1929.
Rzymu,
Warszawa
H. L a m b,
Hannibal,
W a r s z a w a 1962, s.
423—424.
P o r . M. J a c z y n o w s k a,
Historia starożytnego
1974, s. 75.
4
9
Drugim obok Polibiusza słownym źródłem dla omawianych
przez nas zagadnień jest dzieło
Od założenia Rzymu,
w 142 księ
gach, napisane przez Tytusa L i w i u s z a z Patawium, najznako
mitszego obok Tacyta historyka rzymskiego. Praca ta daje nam
ciągłość opisu wydarzeń dla lat 218—168 p.n.e. (księgi 21—45) i tę
część dzieła Liwiusza cechuje znacznie większa wartość historycz
na, niż księgi opisujące dzieje najwcześniejsze
5
. Ważnym także
źródłem jest
Historia rzymska
A p p i a n a z Aleksandrii, której
zachowana w całości księga VII poświęcona jest wojnie z Hanni
balem na terenie Italii. Natomiast wiadomości uzupełniające, do
tyczące czołowych postaci tej epoki, znaleźć można w
Żywotach
równoległych
P l u t a r c h a
z Cheronei
6
. Są to, między innymi,
życiorysy słynnych wodzów rzymskich Fabiusza Maksymusa
„Kunktatora" i Lucjusza Emiliusza Paulusa.
Wśród opracowań istnieją liczne publikacje naukowe dotyczące
zarówno II wojny punickiej, jak i samej bitwy pod Kannami.
Jest to jednak przede wszystkim literatura obcojęzyczna, nato
miast literatura polska przedstawia się więcej niż skromnie.
Zważywszy na charakter niniejszej książki pragniemy jedynie
zwrócić uwagę czytelnika na pozycje ważniejsze.
Otóż druga wojna punicka i bitwa pod Kannami znalazły na
leżne im miejsce w wielkich, całokształtowych opracowaniach po
święconych historii wojskowości powszechnej. Na pierwszym miej
scu wymienić tu trzeba dzieło Hansa D e l b r u c k a , w którego
I tomie poświęconym starożytności autor przedstawił między in
nymi szczegółowo bitwę pod Kannami, a opis ten do dzisiaj
zachował w literaturze historycznej podstawowy c h a r a k t e r
7
. Na
uwagę zasługuje też praca Johannesa K r o m a y e r a i Georga
8
V e i t h a oraz tychże autorów atlas bitew starożytnych, w któ
9
rym znajduje się również plan bitwy pod K a n n a m i . Zagadnienia
taktyki armii rzymskiej tego okresu przedstawili ci sami auto
10
rzy . Wśród prac ogólnych, zawierających zagadnienia nas inte-
5
Tamże.
P l u t a r c h z Cheronei, Żywoty sławnych mężów, przeł. M. B r oż e k , wstęp i
komentarz T. S i n k o, wyd. III, Wrocław 1956.
6
H. D e l b r u c k ,
Geschichte der Kriegskunst Im Rahmen
der
pollti-
schen Geschichte,
Bd. I,
Das Altertum.
Berlin 1964. FUnltes Buch. Der-
-zweite punische Krieg, s. J19—416. Erstes Kapitel. Dle
Schlacht
bei
Cann<i,
s. 326—351.
8
J. K r o m a y e r, G. V e i t h,
Antike
Schlachtjelder,
t. 1—4, Munchen
1903—1931, zwłaszcza część l tomu III obejmującego drugą wojnę punicką
na terenie Italii.
9
J. K r o m a y e r , G.
V e i t h ,
Schlachten-Atlas zur
Antiken
Kriegs-
geschtchte,
Munchen 1922.
10
J. K r o m a y e r , G. V e i t h
Heerwesen und Kriegfuhrung dei
Grie-
7
Plik z chomika:
BIBLIOTEKARZ1234
Inne pliki z tego folderu:
Manuel Moros Pena - Lekarze Hitlera Zbrodnicza medycyna [2017].rar
(36288 KB)
Tim Newark - Mafia na wojnie Nieznany sojusznik aliantów [2015].rar
(26270 KB)
Bokser z Auschwitz. Losy Tadeusza Pietrzykowskiego - Marta Bogacka.rar
(12489 KB)
Tomasz Zackiewicz - Sztuka wojenna czasów Stefana Batorego Tom III Aspekt teoretyczny - część 2.rar
(12844 KB)
Jerzy Baczyński - PrzyPiSy czyli krótka historia 8 długich lat [2023].rar
(10609 KB)
Inne foldery tego chomika:
AUDIOBOOKI
BIOGRAFIE AUTOBIOGRAFIE WSPOMNIENIA PAMIĘTNIKI
BITWY KAMPANIE DOWÓDCY
DLA DZIECI I MŁODZIEŻY
Dokumenty
Zgłoś jeśli
naruszono regulamin