Historyczne Bitwy 158 - Charków - Donbas 1943, Łukasz Przybyło.pdf

(3344 KB) Pobierz
HISTORYCZNE BITWY
ŁUKASZ PRZYBYŁO
CHARKÓW-DONBAS
1943
Bellona
Warszawa
OD AUTORA
W książce tej chciałbym przedstawić przebieg bitwy na
południowym skrzydle frontu wschodniego w lutym-marcu
1943 r., toczącej się wokół Charkowa i w Donbasie.
Rozwijająca się ofensywa zimowa Armii Czerwonej, roz­
poczęta pod Stalingradem, osiągnęła wtedy etap, w którym
los II wojny światowej mógł stać się zupełnie inny. Duża
część sił III Rzeszy na froncie wschodnim zagrożona
została okrążeniem i zniszczeniem. Tematem tego opraco­
wania jest sposób, w jaki Wehrmacht uniknął klęski na
skalę znacznie większą niż Stalingrad. Jednocześnie warto
zauważyć, że tereny wschodniej Ukrainy z wielu powodów
były bardzo istotne dla Niemców i Rosjan. Charków był
drugim co do wielkości miastem Ukrainy (czwartym
w ZSRS) i stolicą jej wschodniej części, wielkim węzłem
kolejowym, stolicą okręgu przemysłowego, siedzibą władz
okupacyjnych, centrum remontowym oraz magazynowym.
Kontrola nad tym miastem, zarówno dla Hitlera, jak i dla
Stalina, była kwestią prestiżu. Donbas to przemysł i zasoby
naturalne — panowanie nad nim to były rzeczywiste
korzyści ekonomiczne.
W historiografii anglo- i niemieckojęzycznej starcia wokół
Charkowa w 1943 r. definiuje się jako trzecią bitwę
o to miasto, zaś w sowieckiej były wiązane z operacjami
Armii Czerwonej — „Gwiazda” i „Galop”. Potyczki
trwające wokół Charkowa i w Donbasie przez luty i marzec
1943 roku były o tyle istotne, że ich skutki stały się
przyczyną niezmiernie ważnych decyzji operacyjno-strate­
gicznych obu stron konfliktu. Strategiczne następstwa
trzeciej bitwy o Charków przedstawione są w ostatnim
rozdziale niniejszego opracowania.
W zmaganiach o stolicę wschodniej Ukrainy i Donbas
istotną rolę odgrywały dywizje Waffen-SS, będące główną
siłą zaczepno-obronną armii niemieckiej w tych starciach.
Właśnie w okresie bitwy o Charków dywizje te zaczęły
odgrywać rolę „straży pożarnej” frontu wschodniego.
Dlatego też ich dokonania bojowe będą jednym z ważniej­
szych wątków niniejszej książki. Nie jest to powodowane
niezdrową fascynacją autora jednostkami SS, ale ma
uzasadnienie w istotnych faktach.
W tzw. wiedzy popularnej na temat frontu wschodniego,
jak i całej II wojny światowej, funkcjonuje wiele mitów
dotyczących zarówno strony niemieckiej, jak i sowieckiej
(czy ogólnie alianckiej). W Polsce, należącej do 1989 r. do
bloku państw socjalistycznych, historia ostatniego konfliktu
światowego była w dużym stopniu zafałszowana. W szcze­
gólności zmagania sowiecko-niemieckie często przedsta­
wiane były nieprawdziwie. Często też istotne fakty i dane
pozostawały niedostępne. Dlatego niektóre stawiane przeze
mnie tezy mogą wydać się Czytelnikowi kontrowersyjne;
jednakże sformułowane one zostały w oparciu o wnikliwą
i krytyczną analizę popartą źródłami, które przytaczam
w przypisach i bibliografii.
Na koniec parę uwag o zastosowanym nazewnictwie
i terminologii. Zdecydowałem się na wymienne stosowa­
nie terminów (we wszystkich ich formach gramatycz­
nych) „sowiecki” i „rosyjski”, mimo że to pierwsze
określenie może być odczuwane przez polskiego Czytel­
nika jako pejoratywne, a drugie nie oddawać rzeczywis­
tości (w Armii Czerwonej walczyli również Uzbecy,
Ukraińcy, Kazachowie itp.), unikam zaś stosowania
przymiotnika „radziecki”. Wynika to z faktu, iż bliższa
jest mi perspektywa opracowań anglojęzycznych i trady­
cja II Rzeczypospolitej niż nowomowa PRL-u.
Skróty i akronimy, dotyczące armii niemieckiej, są
zgodne na poziomie taktycznym z historiografią niemiec­
kojęzyczną, np. II/„Der Führer” oznacza 2 Batalion 4 Pułku
Grenadierów Pancernych SS „Der Führer” 2 Dywizji
Grenadierów Pancernych SS „Das Reich”. Jak widać,
znacząco oszczędza to ilość farby drukarskiej potrzebnej
do opisu! Opisując jednostki niemieckie od poziomu dywizji
wzwyż i wszystkie poziomy armii sowieckiej, starałem się
zachować sposób opisu obecny już w polskiej historiografii.
Podobnie starałem się postąpić w zakresie nazw miejs­
cowości i rzek. Spis użytych skrótów i akronimów, porów­
nawcza tabela rang wojskowych oraz niektóre struktury
organizacyjne wojsk przedstawione są na końcu książki
w postaci załączników.
Ze względu na rozmiar tej książki i jej popularnonaukowy
charakter nie oparłem się na dokumentach archiwalnych
w sposób bezpośredni, ale za pośrednictwem źródeł przy­
toczonych w bibliografii. Wszystkie tłumaczenia z języka
angielskiego zamieszczone na stronach tej książki są mojego
autorstwa.
Za pomoc w zbieraniu, udostępnianiu i opracowywaniu
materiałów chciałbym bardzo podziękować Markowi C.
Yergerowi, Mike’owi Sirotinowi, Darkowi Piszczatow­
skiemu, Zenkowi Cicheckiemu i Michałowi Skowrońskiemu.
W szczególności chciałbym podziękować swojej żonie za
cierpliwość w sprawdzaniu i poprawianiu tekstu — którego
była pierwszym czytelnikiem.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin