Historyczne Bitwy 097 - Oliwa 1627, Eugeniusz Koczorowski.pdf

(2634 KB) Pobierz
OD AUTORA
Dzieje polskiej floty wojennej w pierwszej połowie wieku
XVII należą do tych tematów naszej przeszłości, które
wciąż jeszcze czekają na pełne i zarazem krytyczne opra­
cowanie naukowe. Odnosi się to zwłaszcza do lat 1626-1629
nabrzmiałych sprawami i problemami związanymi z budową
oraz organizacją regularnej floty wojennej. W tym też
okresie miały miejsce trzy ważne wydarzenia, a mianowicie:
bitwa na redzie gdańskiej (tzw. bitwa pod Oliwą), bitwa
na Wiśle koło Latarni i wreszcie przekazanie floty polskiej
Habsburgom, pod dowództwo Wallensteina, co stanowiło
początek jej zagłady.
Mimo że okres ten zawiera jedno z najchwalebniejszych
wydarzeń w dziejach polskiej floty wojennej, jakim jest
niewątpliwie zwycięstwo oliwskie, nie znalazł jednak od­
powiedniego odzwierciedlenia w naszej historiografii.
Powodem takiego stanu rzeczy była między innymi nie­
znajomość dwu podstawowych źródeł rękopiśmiennych,
o których będzie dalej mowa, wśród wielu badaczy i histo­
ryków podejmujących ten temat w swych opracowaniach
związanych z dziejami polskiej floty wojennej w pierwszej
połowie XVII wieku.
4
Przede wszystkim należy tu wymienić A. Czołowskiego,
którego praca
Marynarka w Polsce
zawierała właściwie
wszystko, co na temat bitwy pod Oliwą wiedzieliśmy
do niedawna. Na jego bowiem pracy, a właściwie wy­
zyskanych przez niego źródłach drukowanych — gdań­
skiej relacji komisarzy królewskich i holenderskiej relacji
Abrahama Boota — oparli swe opracowania późniejsi
badacze i historycy, jak np. W. Hubert, K. Lepszy,
S. Bodniak i M. Krwawicz, który poświęcił bitwie
pod Oliwą monografię popularnonaukową zaopatrzoną
w tłumaczenia obu wymienionych relacji. Na druko­
wanych źródłach oparł monograficzny artykuł poświęcony
bitwie pod Oliwą W. Odyniec.
Spore zainteresowanie tym zagadnieniem wykazał również
J. Pertek, publikując szereg opracowań i artykułów opartych
już nie tylko na wspomnianych drukowanych źródłach, ale
również na znajdujących się w zbiorach Biblioteki Gdańskiej
Polskiej Akademii Nauk źródłach rękopiśmiennych, to jest
diariuszu i zbiorze akt komisarzy królewskich Zygmunta III.
Źródła te doczekały się wreszcie naukowego opracowania
i wydanie ich drukiem. Poza nim z innych źródeł rękopiś­
miennych do dziejów bitwy pod Oliwą korzystał również A
Szelągowski.
Prace wymienionych autorów, prócz W. Huberta i W.
Odyńca, przedstawiają bitwę pod Oliwą w ramach szerszych
zagadnień wojennych i politycznych.
Opracowania te są niekiedy dość pobieżne, najczęściej
opierają się na Czołowskim, nie wnosząc nic nowego do
poznania tej jednej z nielicznych w dziejach oręża polskiego
na morzu, a przecież zwycięskiej bitwy.
W związku z tym, że bitwa pod Oliwą (28 listopada 1627
roku) nie doczekała się do czasu pierwszego wydania niniejszej
książki podstawowej monografii, podjąłem się — w celu
5
częściowego chociażby wypełnienia istniejącej luki — popular­
nego monograficznego opracowania tego tematu na podstawie
dostępnych mi źródeł rękopiśmiennych, przy czym wydarzenie
to umieściłem na szerokim tle spraw wojennomorskich oma­
wianego okresu. Wydanie drugie, a także trzecie, wobec braku
nowszych źródeł, w nieznacznym tylko stopniu uzupełnia
poprzedni materiał tekstowy.
Dla pełnego przedstawienia wspomnianej bitwy konieczne
jest zapoznanie się z okresem poprzedzającym to wydarzenie,
a zwłaszcza ze źródłami ekspansji Szwecji na początku
XVII wieku oraz warunkami formowania flot polskiej i szwe­
dzkiej. Tym właśnie zagadnieniom poświęcony jest wstęp
pracy. Część pierwsza zawiera wszystkie te dane, bez
znajomości których trudno byłoby w pełni zrozumieć prze­
bieg bitwy, jak również jej końcowy efekt. A więc zostały
w niej opisane stany flot polskiej i szwedzkiej w przededniu
bitwy pod Oliwą, scharakteryzowane zostały okręty, ich
uzbrojenie oraz wyposażenie, a także opisane zostały załogi
okrętów, działy okrętowe, funkcje poszczególnych członków
załogi, zaprowiantowanie, żołd, dyscyplina, czyli to wszy­
stko, co dotyczy organizacji i warunków bytowych na
ówczesnych okrętach. Sporo uwagi poświęcono również
administrowaniu i dowodzeniu flotą oraz sposobom walki
na morzu, jakie wówczas stosowano tak we flocie polskiej,
jak i szwedzkiej.
Zarówno we wstępie, jak i w części pierwszej zastosowano
metodę porównawczą, polegającą na równoległym przed­
stawieniu tych samych zagadnień i tych samych spraw oraz
problemów nurtujących flotę polską i szwedzką. Pomijając
fakt dość ścisłych kontaktów polsko-szwedzkich w końcu
XVI wieku, pamiętać należy o występującej analogii, jeśli
chodzi o typy okrętów, uzbrojenie artyleryjskie, broń osobistą
i stroje załóg, działy i funkcje na okrętach, obowiązujące

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin