Historyczne Bitwy 046 - Gorlice 1915, Michał Klimecki.pdf

(1730 KB) Pobierz
Bellona SA prowadzi sprzedaż wysyłkową wszystkich swoich książek
z rabatem.
www.ksiegarnia.bellona.pl
Nasz adres:
Bellona SA
ul. Grzybowska 77
00-844 Warszawa
Dział Wysyłki lei.: (22) 45 70 306. 652 27 01
fax (22) 620 42 71
Internet: www.bellona.pl
e-mail: biuro@bellona.pl
Ilustracja na okładce: Bartłomiej Drejewicz
Redaktor prowadzący: Zofia Gawryś
Redaktor techniczny: Andrzej Wójcik
Korektor: Anna Olszowska
© Copyright by Michał Klimecki, Warszawa 1991, 2009
© Copyright by Bellona Spółka Akcyjna, Warszawa 2009
ISBN 978-83-11-11565-1
ZAMIAST WSTĘPU
O świcie 2 maja 1915 r. żołnierze Niemiec i Austro-Węgier rozpo­
częli pod Gorlicami natarcie, które zapoczątkowało nową serię klęsk
rosyjskich. Były one jednak bardziej brzemienne w skutki niż te
z jesieni 1914 r. Odwrót rosyjskiej 3. Armii spod Gorlic i Tarnowa
wprawił w ruch cały front, od Bałtyku po Karpaty. O ile jeszcze
wczesną wiosną 1915 r. rosyjskie Naczelne Dowództwo przygotowywa­
ło swoje wojska do wtargnięcia na Nizinę Węgierską i analizowało moż­
liwości przeniesienia działań na tereny Rzeszy, to jesienią z trudem
utrzymywało spoistość frontu opartego o Dźwinę, przebiegającego
przez jezioro Narocz, miejscowości: Smorgonie, Baranowicze, Pińsk,
Dubno, Tarnopol i Zaleszczyki.
Całość ziem polskich znajdowała się teraz w granicach Niemiec
i Austro-Węgier oraz pod okupacją ich wojsk. Rosja Romanowów,
uznawana przez większość Polaków za najbardziej nieprzejednanego
przeciwnika wskrzeszenia Rzeczypospolitej, zaborca, przeciwko któ­
remu kierowała się większość polskich działań insurekcyjnych, nie mia­
ła już nigdy odzyskać swojej siły i międzynarodowego autorytetu. Co­
raz szybciej też zmierzała ku rewolucji.
Z czasem okazało się również, że zarówno Niemcy, jak też Austro-
-Węgry nie są w stanie zdławić niepodległościowych dążeń społeczeń­
stwa polskiego. Na okupowanych ziemiach późną jesienią 1916 r. po­
wstały pierwsze zalążki polskiej państwowości. Minęły jeszcze dwa lata
i sami Polacy rozpoczęli szybką odbudowę własnego państwa usuwając
okupacyjne garnizony, tworząc aparat administracyjny i wojsko. Jed­
nocześnie rozwijał się proces zbrojnego określania granic Rzeczypospo­
litej i walki młodej dyplomacji o ich uznanie.
Ze znaczenia bitwy gorlickiej dla przebiegu I wojny światowej oraz
dla samych Polaków dobrze zdawano sobie sprawę w okresie między­
wojennym. Do napisania obszernej monografii bitwy przygotowywał
się gen. Juliusz Kleeberg, w latach Wielkiej Wojny oficer austriacki
i Legionów Polskich. Jego pracę przerwał wybuch II wojny światowej.
Powstało również kilka nie opublikowanych szkiców, które wyszły
spod pióra współpracowników Wojskowego Biura Historycznego
1
.
Bardzo wiele uwagi poświęcili bitwie jej niemieccy i austro-węgier-
scy uczestnicy. Dla oficerów wojsk państw centralnych była przecież
jednym z najchwalebniejszych epizodów wojny. Wśród nich znalazł się
dowódca 100. Cieszyńskiego Pułku Piechoty z 1915 r., później generał
WP, wybitny uczestnik wojny polsko-radzieckiej w 1920 r., Franciszek
K. Latinik
2
.
Mniej uwagi walkom pod Gorlicami poświęcili Rosjanie. Najob­
szerniejszą pracą, jaką opublikowano w Rosji, było tłumaczenie synte­
tycznej rozprawy oficerów szwedzkiego Sztabu Generalnego
3
.
Spotka­
ła się ona z krytycznymi uwagami rosyjskiego uczestnika bitwy, z za­
miłowania historyka, który po rewolucji znalazł się na emigracji w Pol­
sce
4
. Bardziej wartościowe są natomiast szkice innego rosyjskiego
oficera, odnoszące się do całości działań w Galicji w latach 1914—1915,
Michaiła Boncz-Brujewicza
5
.
Nie mógł natomiast zabrać głosu gen. Radko Dmitriew, dowodzący
3. Armią pod Gorlicami i Tarnowem. Zginął w czasie rewolucji.
Po drugiej wojnie światowej wagę zmagań z maja 1915 r. przypom­
niał Marian Zgórniak w obszernym i wnikliwym artykule im poświę­
conym
6
.
Niniejsza książka bardzo wiele zawdzięcza ustaleniom tego
autora.
Przygotowana książka jest jedynie szkicem mającym przedstawić
zmagania na froncie galicyjskim i samą bitwę pod Gorlicami oraz jej
znaczenie dla przebiegu I wojny na Wschodzie. Bitwa lub, jak chcą
niektórzy historycy, operacja gorlicka nadal oczekuje na badacza, który
zechce napisać studium historyczno-wojskowe, między innymi na
podstawie materiałów archiwalnych strony rosyjskiej.
Żaden z nich nie zachował się. Jedynym śladem po nich są księgi inwenta­
rzowe zasobów Wojskowego Biura Historycznego. Przechowuje je, razem z in­
nymi materiałami WBH, Centralne Archiwum Wojskowe.
F. K. Latinik,
Żołnierz polski pod Gorlicami 1915. Działalność 100. Pułku
Ziemi Cieszyńskiej,
Przemyśl 1923.
2
1
Srażenije pri Gorlica — Tarnów 2—6 maja 1915g. Oczerk o sowmiestnych
diejstwijach piechoty i artilerijej,
Moskwa 1929. Rosyjski wydawca zamieścił ob­
szerny komentarz do rozważań szwedzkich autorów.
P. Simanskij, rec. z:
Srażenije...,
„Bellona" 1929, t. XXXIV.
M. B o n c z - B r u j e w i c z ,
Potieria nami Galicji w 1915 godu,
cz. 1,
Moskwa 1920; cz. 2, Moskwa 1926.
6
M. Zgórniak,
Bitwa pod Gorlicami 1915 r.
[w:]
Nad rzeką Ropą.
Szkice historyczne,
Kraków 1968, s. 551—582.
5
4
3

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin