Wprowadzenie
Spojrzenie na korty tenisowe na całym świecie, a z pewnością u nas w Polsce pozwala zaobserwować pewną bardzo wyraźną tendencję. Z łatwością pozwala nam zauważyć całą rzeszę tenisistów utalentowanych, z doskonałą techniką uderzenia i wspaniałą kondycją. Nie brakuje im również umiejętności dobierania odpowiedniej taktyki oraz konsekwentnej jej realizacji. Jednak poszukując odpowiedzi na pytanie: "Jak dobrze prezentują się owi zawodnicy w poważnych pojedynkach??" z przykrością stwierdzamy, że znaczna większość tych zawodników nie potrafi potwierdzić swoich umiejętności wynikiem sportowym, i że wyobrażenie o ich grze okazuje się być nieco mylne.
Nie są oni po prostu w stanie, przełożyć tego wszystkiego, co doskonale umieją na wynik i przebieg meczu. Zbyt często dochodzą do nas głosy typu: "tak on ma wspaniałe uderzenie i umiejętności, ale nie potrafi wypracować sobie przewagi na korcie..." lub "on nie przegrywa z przeciwnikiem lecz z samym sobą..."
Przygotowanie mentalne często decyduje o zwycięstwach i porażkach
Interesującym okazuje się fakt, że pytając o przyczynę porażki lub zwycięstwa, tenisiści często udzielają odpowiedzi ściśle powiązanych z elementem mentalnym tenisa i swojej psychiki. Często upatrują w tej sferze usprawiedliwień. Jednak pytając dalej, w jaki sposób owi zawodnicy ze swoimi trenerami próbują nad tym pracować??. Odpowiedzi nader często po prostu nie ma. Kończy się na wzruszeniu ramionami i "wyrzutach sumienia" zawodnika (trenera).
Żeby jednak można było skutecznie zmierzyć się z tym tematem należy najpierw dokładnie wyobrazić sobie specyfikę sportu, jakim jest tenis. Tenis oparty jest na czterech podstawowych "trybach", które tylko zgodnie współpracując dają pożądany efekt. Są nimi technika- taktyka- kondycja- psychika. Uzupełniają się i wpływają na siebie zupełnie tak jak tryby w silnikach.
Psychika najważniejsza
Mówi się, że "bez techniki nie ma taktyki,... że bez kondycji nie jest się w stanie wygrać długiego pojedynku itp.". Jednakże to Psychika decyduje czy drugi serwis przeobrazi się w podwójny błąd, czy możemy sprostać presji widowni, czy w sytuacjach na pozór beznadziejnych jesteśmy w stanie poderwać się jeszcze do boju, i czy dajemy się wyprowadzić z równowagi przez przeciwnika czy też nie.
Psychika jest przecież też najważniejsza, jeśli chodzi o znoszenie porażek, o motywację do treningu o całe nastawienie do kolejnych spotkań. To ona decyduje o tym czy wychodzimy na kort po to: "żeby nie przegrać" czy też: "żeby wygrać". Można więc zauważyć, że owa sfera psychiczna staje się w tym sporcie najważniejszym trybem, bez którego sprawne funkcjonowanie nie jest możliwe.
Cel- poprawa przebiegu procesów wewnętrznych
Trenowanie sfery psychicznej w sporcie koncentruje się na doskonaleniu świadomego sterowania procesami myślowymi oraz kontrolowaniu swoich emocji. Szczególnymi aspektami są: obchodzenie się z sytuacjami, gdy jesteśmy zdenerwowani, na budowaniu wyższego poziomu koncentracji na korcie, duchowe(wewnętrzne) przygotowanie na ważny pojedynek...
W skrócie można ująć, iż poprzez trening mentalny rozumiemy doskonalenie swojego "myślenia" oraz kontroli swoich emocji. Tylko osiągnięcie wysokiego poziomu mentalnego pozwala w późniejszym czasie osiągać najwyższą formę oraz wykorzystywać wszystkie swoje atuty. Inaczej: procesy myślowe są bardzo ściśle powiązane z prezencją na korcie i to one w dużej mierze decydują o naszej grze.
Nie można podczas mowy o tenisie pominąć tak ważny aspekt, jakim w tym wypadku jest element psychiczny tego sportu i wymagania jakie ten sport posiada. Trzeba zmierzyć się z pytaniem -dlaczego akurat w tenisie dobra psychika jest tak szalenie istotna i dlaczego bez niej nie ma szans na większe sukcesy w tym sporcie.
To jedna z trudniejszych dyscyplin sportu
è Tenis należy do najtrudniejszych sportów, jeśli chodzi o technikę gry oraz o zdolności koordynacyjne, jakie powinien posiadacz gracz. Przypomnijmy, że tenisista musi odbijać piłkę rakietą, która waży koło 350 gram, uderzać piłkę która waży koło 80 gramów i zazwyczaj leci z prędkością przekraczającą 100km/h. Piłkę należy przebić nad siatką mierzącą w najniższym punkcie 91,4 cm często w biegu i to możliwie w taki sposób, aby nasz przeciwnik do odbitej przez nas piłki nie doszedł i nie odegrał. Nie jest to takie proste i to nawet w warunkach amatorskich. Droga młodego zawodnika zanim stanie się on ukształtowanym zawodnikiem grającym na turniejach, rzadko bywa krótsza niż 8,9 lat, a często dłuższa. Nie ma co ukrywać i powinniśmy zawsze o tym pamiętać, że wybraliśmy sobie jedną z najtrudniejszych dyscyplin sportowych.
Sport tylko dla walecznych osobowości i to walczących w pojedynkę
è Tenis jest sportem wybitnie indywidualnym. W odróżnieniu od wielu sportów drużynowych, w tenisie jesteśmy skazani tylko i wyłącznie na siebie. Nie ma na korcie nikogo kto mógłby ewentualnie naprawić poczynione przez nas błędy, a już z pewnością nie ma nikogo na kogo można by przerzucić część winy. Można też powiedzieć, iż Tenis jest swego rodzajem sportem walki. Mamy do czynienia z bezpośrednią walką dwóch rywali przy pomocy piłki i rakiety tenisowej, a oddzieleni są jedynie siatką;) Pomimo, że brzmi to dość brutalnie ostatecznie okazuje się, że chodzi o „być albo nie być”! Tylko jeden z dwóch zawodników może zejść z kortu jako zwycięzca.
Każda dyscyplina sportu- w szczególności indywidualna preferuje pewne cechy charakteru. W tenisie jest cały szereg takich cech, które zawodnik powinien posiadać lub próbować nabyć. Właśnie to należałoby rzetelnie i samokrytycznie spróbować ocenić: czy mamy takie cechy, które pozwolą nam wygrywać w tenisa, cechy, które najczęściej decydują o wygranej lub porażce.
Gotowość do walki, odwaga, bycie zdecydowanym, pewność siebie, samokrytyka, wiara w siebie, samodyscyplina, siła przebicia, wytrwałość, odpowiedzialność, umiejętność koncentracji, kontrola emocjonalna to zdecydowanie nie wszystkie cechy, które powinny opisywać tenisistę.
Zadanie
Proszę przeanalizować kilka ze swoich cech zawodniczych. Proszę do każdego z poniższych pytań odnieść się zakreślając odpowiednią buźkę (od 1 do 5, gdzie 1 oznacza całkowitą zgodność, a 5 całkowitą niezgodność z twierdzeniem)
1. Waleczność
Uwielbiasz rywalizację. Atmosfera rywalizacji pozwala Ci na osiągnięcie najwyższego poziomy gry. Nie jesteś tzw. „mistrzem treningu”
Uwielbiasz dawać wszystko z siebie. Potrzebujesz poczucia, że zbliżasz się do granic wytrzymałości zarówno psychicznej jak i fizycznej.
Szybko się poddajesz. W sytuacjach, gdy przegrywasz często poddajesz się nie wierząc w swoją szanse i pozwalasz na grę przeciwnika nie stawiając oporu.
Z reguły po porażce schodzisz z kortu z przeświadczeniem, dałeś z siebie wszystko- 100% i wszystkiego próbowałeś by nie przegrać. Jesteś przekonany, że nie mogłeś nic więcej zrobić- przeciwnik po prostu była „za dobry”.
2. Motywacja
Tenis nie jest bardzo wysoko w hierarchii sportów, które lubisz. Jest dla Ciebie przyjemnym hobby, ale nie jest swego rodzaju pasją.
Twoim mottem dla tenisa jest: „ważne, że jest trochę ruchu i zabawy”. Nie grasz całkiem konsekwentnie i nie zbliżasz się do swych granic i nie grasz tak, aby za wszelką cenę wygrać.
Zwycięstwami zazwyczaj cieszysz się w odizolowaniu. Nie udowadniasz wszystkim jaki jesteś dobry. Nie potrzebujesz aprobaty przyjaciół, rodziców, kolegów z klubu. Trener i cała otoczka nie odgrywa dla Ciebie aż tak istotnej roli.
3. Kontrola emocjonalna
Jesteś w stanie w czasie meczu panować nad emocjami. Nie pozwalasz im przejąć kontroli, lecz sam nimi świadomie kierujesz i je kontrolujesz.
Nie przyznajesz się przed sobą do popełnionych błędów. Przy tzw. „prostych błędach” często zaczynasz się denerwować i tracisz kontrole nad emocjami.
Przy okazji ważnych pojedynków doping kolegów z klubu „uskrzydla Cię“. Pozwala Ci to na łatwiejsze znoszenie presji i częściowe jej wyeliminowanie.
4. Zdolność do koncentracji
W trakcie meczu gra Ci się najlepiej w sytuacjach decydujących- wtedy, kiedy piłki są „podwójnie i potrójnie” ważne. Potrzebujesz tego „dreszczyku emocji”
Z powodów takich jak publika, błędne wywołania sędziów, zachowania „nie fair” przeciwnika, warunki pogodowe itp. Dajesz się łatwo wyprowadzić z równowagi psychicznej.
Twoim zdaniem koncentracja jest cechą wrodzoną, na którą mamy niewielki bardzo wpływ
Im bliżej jesteś wzorcowego rozwiązania tym lepsze (względem tego testu) masz predyspozycje tenisisty. (blisko oznacza buźkę sąsiadującą z wzorcową odpowiedzią)
Pyt 1 Odp 1
Pyt 2 Odp 1
Pyt 3 Odp 5
Pyt 4 Odp 1
Pyt 5 Odp 5
Pyt 6 Odp 5
Pyt 7 Odp 1
Pyt 8 Odp 1
Pyt 9 Odp 5
Pyt 10 Odp 1
Pyt 11 Odp 1
Pyt 12 Odp 5
Pyt 13 Odp 5
Jeżeli udzieliłeś jedyni 1-3 odpowiedzi punktowanych( dokładnie lub w sąsiedztwie::
To powinieneś poważnie się zastanowić czy wyczynowy tenis to sport dla Ciebie. Nie oznacza to oczywiście, że powinieneś nagle zerwać z tym sportem. Chodzi jedynie o to, że wedle formularza brakuje Ci podstawowych predyspozycji psychicznych by skutecznie walczyć w poważnych turniejach.
Jeżeli liczba trafnych odpowiedzi jest w granicach 4-7:
Widzisz teraz gdzie są Twoje słabe punkty i wesz, nad czym musisz w przyszłości popracować, aby poprawić swoją formę. Jednakże podstawowym i pierwszym krokiem do pracy nad tymi predyspozycjami jest świadomość tego, iż niektóre cechy nie są u nas póki co rozwinięte w sposób należyty.
Jeżeli przekroczyłeś liczbę 8 poprawnych odpowiedzi:
Jesteś jednym z tych, które absolutnie nadają się do tego sportu. Świat tenisa stoi przed Tobą otworem.
3. Koncentracja w rywalizacji
W poprzednim podpunkcie poruszyliśmy temat predyspozycji, jakie powinien posiadać człowiek chcący osiągnąć sukcesy w tenisie. Mówiliśmy o cechach indywidualnych osób, które mają szanse na sukcesy w tej dyscyplinie
Oprócz tych cech tenisista powinien również posiadać umiejętności szybkiego i trwałego koncentrowania się. Tenis jest na tyle charakterystycznym sportem, że nawet krótkotrwałe, chwilowe rozkojarzenie i utrata koncentracji bezpośrednio prowadzi do utraty punktu lub też do wyraźnej niedokładności w zagraniu. Z tego punktu widzenia obserwujemy, że powodzenie całego spotkania bardzo silnie uzależnione jest od koncentracji. Koncentracji, która często trwać musi ponad dwie godziny nieprzerwanie. Każdy z grających w tenisa wie doskonale jak trudne jest to zadanie. Aby sprostać temu wymaganiu musimy przyjrzeć się bliżej specyficznym składnikom i własnościom tej dyscypliny.
Oprócz tego, iż tenis jako dyscyplina ma wiele bardzo swobodnych zasad jak np. nieograniczony czas gry, różnorodność i nosowość przeciwników, przeróżne warunki rozgrywania spotkań( na powietrzu, w hali, różne nawierzchnie), wpływ warunków atmosferycznych itp., istnieją dwie zasady, które wpływają na stan mentalny zawodników. Są nimi: relacje obciążenie-przerwa oraz nieodzowny element, jakim jest ciągła konfrontacja ze swoimi błędami. Zajmijmy się najpierw pierwszym punktem.
Relacja obciążenie-przerwa
Gdy postawimy sobie pytanie: ile czasu w ciągu godziny piłka jest grze?, okazuje się, że odpowiedź jest zdumiewająca. E statystyk wynika, iż piłka tenisowa podczas 60 minut trwania spotkania jest około 15 minut w grze. Oznacza to nic innego aniżeli to, że grając w tenisa przez godzinę, około 45 minut stoimy bezczynnie lub jesteśmy w trakcie zmiany stron. Ulega to zmianie w zależności od nawierzchni. Oczywiście im szybsza nawierzchnia tym czas gry netto krótszy. I tak na nawierzchni trawiastej czas czystej gry w godzinę wynosi koło 10 minut, a na cegle koło 20 minut.
Z tego wynika, że tak na dobrą sprawę to maksymalnie skupieni musimy być jedynie przez te 15 minut, gdy jest to niezbędne. Logicznie nasuwa się pytanie, co czynić przez pozostały czas, przez całe 45 minut, gdy piłka nie jest w grze…??
Jest to jedno z ważniejszych pytań, na jakie musimy znać odpowiedź, aby zrozumieć całą tajemnicę i klucz do gry w tenisa. Istnieje mianowicie bardzo ścisłe powiązanie pomiędzy czasem gry, a oddzielającymi go przerwami. Ten swoisty interwał jest oparty na bezwzględnych zależnościach tych dwóch aspektów. Te dwa na przemian występujące sytuacje warunkują się wzajemnie.
Jedną z wielu definicji zjawiska koncentracji brzmi następująco: jest to świadome podnoszenie poziomu uwagi oraz jej skupienie na określonym celu. Jest ona niezbędna do bezbłędnej i szybkiej realizacji zadań trudnych.
W przerzuceniu na realia tenisa oznacza to, że nasza podwyższona uwaga musi być skupiona na piłce w celu zrealizowania trudnego zadania, jakim jest jej skuteczne uderzenie. Jeżeli przypomnimy sobie, że kontakt z piłką w tenisie trwa około 0,002-0,004 sekundy, a że pole uderzenia często nie przekracza 8cm2 pomaga w przekonaniu, że niezbędna jest maksymalna koncentracja
Trzeba jednak wiedzieć, iż mamy bardzo ograniczone możliwości, jeśli chodzi o utrzymanie maksymalnej koncentracji. Często w literaturze wspomina się, że maksymalna ko...
evangeli