Andrzej Wakar - Kwidzyn. Z dziejów miasta i okolic.pdf

(34531 KB) Pobierz
Z dziejów m ia s ta i okolic
P OJ EZ I ER ZE » O L S Z T Y N 1982
K o m ite t R e d a k c y jn y
W Ł O D Z IM IE R Z JA C K O W S K I, A L FO N S L E M A Ń S K I,
R O M A N M A R C H W IŃ S K I, A N D R Z E J O L SZ E W S K I, RY SZ A R D R U T K O W S K I,
S T A N IS Ł A W T Ł U S T O C H O W IC Z , A N D R Z E J W A K A R (p rze w o d n iczący )
P r o je k t w y k le jk i
JA N U S Z W IE R Z Y Ń S K I
Z d ję c ia
E W A M A K S IA K , K A Z IM IE R Z D Ą B R O W S K I,
M IE C Z Y SŁ A W H A F T K A , A L FO N S K L E JN A ,
G R Z E G O R Z M A R C IN IA K , A N D R Z E J SZR A M K A
Z d ję c ia a rc h iw a ln e
p o c h o d z ą ze z b io ró w A L FO N S A L E M A Ń SK IE G O
M a p y 1 p la n y m ia s t
A L IC JA K A S Z U B A
M a p y o s a d n ic tw a sta ro ż y tn e g o i w c z e sn o śre d n io w ie c z n e g o
o ra z p la n b u d y n k u z o k re s u rz y m sk ie g o
M A R IA KO SA C Z
R e d a k to r
M A JA L IP O W S K A
R e d a k to r te c h n ic z n y
E L Ż B IE T A SK O R A
K o r e k ta
T A D EU SZ D Ą B R O W SK I
IS B N 82-7002-058-5
© C o p y rig h t b y W y d a w n ic tw o P o je z ie rz e 1982
W y d a n o p r z y w s p ó łu d z ia le U rz ę d u M ie jsk ieg o w K w id z y n ie
N a o b w o lu c ie k o m p le k s z a m k o w o - k a te d r a ln y w K w id z y n ie
F o t. A N D R Z E J SZR A M K A
OD WYDAWCY
Niniejsza książka należy do cyklu monografii od lat publikowanych
przez olsztyńskie Wydawnictwo „Pojezierze”. Cykl ten nosił do 1975 ro­
ku nazwą „Z dziejów miasta i powiatu”, po roku tym zaś
—
po likwidacji
powiatóto
—
tytu ł „Z dziejów miasta i okolic”. W ciągu lat ukazały, się w
tej serii książki o bez mała wszystkich miastach województwa olsztyńskie­
go w jego granicach sprzed 1975 roku oraz monografie Ełku, Gołdapi
i Olecka, Wydawnictwo „Pojezierze” nie mogło jednakże zakończyć prac
nad tą serią nie wydając książki, która by nosiła tytu ł „Kwidzyn. Z dzie­
jów miasta i okolic”. Losy dziejów przez wieki łączyły bowiem Kwidzyn
z miastami mazurskimi czy to w Prusiech niegdyś krzyżackich, czy
w Prusiech Książęcych, czy później.
Książki z całej serii cieszyły się dużym powodzeniem u czytelników*
Szczególnie potrzebne były ludziom, którzy zadomowili się na Warmii
i Mazurach po wojnie. Ludzie ci zwykle silnie odczuwali głód wiedzy
0 ziemi, na której osiedli, o jej polskich tradycjach, zabytkach architek­
tury, pomnikach przyrody, strukturze gospodarczej itd. Mamy przekona­
nie, że z takich samych powodów również książka o Kwidzynie przyjęta
zostanie życzliwie. Nie przeznaczamy jej dla uczonych badaczy i szpe­
raczy. Dedykujemy ją szerokim rzeszom nauczycieli, pracowników kul­
tury, działaczy gospodarczych, miłośników regionu, jednego z najpięk­
niejszych w Polsce. Dedykujemy ją młodzieży mieszkającej w Kwidzy­
nie i jego okolicach, zatem pokoleniu, które się tam już urodziło. Żyw im y
bowiem nadzieję, że książka ta obudzi wśród niej gorętsze zainteresowa­
nie przyrodą i historią swej ojcowizny.
Wydawca i autorzy dążyli więc do tego, by książka ta była dostępna
1 formą, i ceną dużej liczbie Czytelników. Nadali jej zatem charakter
popularnonaukowy, starając się o to, by w książce tej rzetelność nauko­
wą połączyć z popularnym wykładem.
5
Wstępne prace nad tą książką rozpoczęto przed 1975 rokiem. Likw i­
dacja powiatu kwidzyńskiego zmusiła autorów i wydawcę do znacznej
zmiany konstrukcji książki. Ale nadal jej przedmiotem pozostały prze­
cież dzieje Kwidzyna i jego okolic. Przez okolice Kwidzyna zaś rozumie­
m y w tej książce obszar, który przed 1975 rokiem mieścił się w granicach
powiatu kwidzyńskiego; obszar, który z Kwidzynem w ciągu wieków był
złączoąy spójnią gospodarczą, polityczną, a przeważnie i administracyjną.
Przy opracowywaniu niniejszej książki wydawca i autorzy korzystali
z pomocy Urzędu Powiatowego w Kwidzynie, a potem Urzędu Miejskiego
w Kwidzynie przy zbieraniu potrzebnych materiałów. Urzędy te pokryły
też znaczną część kosztów niniejszego wydania.
Kazimiera Kaczor
Ś
r o d o w i s k o g e o g r a f i c z n e
Obszar, na którym do 1975 roku znajdował się po­
wiat kwidzyński, obejmuje część Doliny Kwidzyńskiej, wchodzącej
w skład regionu Doliny Dolnej Wisły, oraz część Pojezierza Iławskiego,
stanowiącego jeden z regionów Pojezierza Wschodniopomorskiego. Jest
to południowa część województwa elbląskiego obejmująca gminy: Kwi­
dzyn, Sadlinki i Gardeja. Od południa obszar ten graniczy z wojewódz­
twem toruńskim, od zachodu z gdańskim i na małym odcinku z bydgos­
kim, a od wschodu i północy z gminami województwa elbląskiego: Kisie­
lice, Prabuty i Ryjewo.
Największym miastem jest Kwidzyn. Leży on na wysoczyźnie lodow­
cowej, na krawędzi doliny Wisły. U stóp wysoczyzny, z krawędzi której
roztacza się rozległy widok na Dolinę Kwidzyńską, przepływa Liwa.
Obszar wysoczyzny lekko pochyla się ku dolinie Wisły i Żuławom
Wiślanym, opadając w stronę obu nizin zboczem o wysokości od 40 do
60 m, silnie zerodowanym. Wysoczyzna morenowa jest na ogół falista;
cźasem tylko ma charakter płaskiej moreny dennej wzniesionej średnio
od 95 do 115 m n.p.m. Ku krawędziom wysokości bezwzględne maleją,
dochodząc pod Kwidzynem do 80 m. Porównując je z wysokością n.p.ni.
doliny Wisły (od 12 do 15 m) i depresją Żuław, są to dość znaczne wy­
sokości względne.
Odznaczający się malowniczością krajobraz pojezierny zawdzięcza
pochodzenie ostatniemu okresowi geologicznemu, epoce lodowcowej, kie­
dy ziemie północne -Polski pokryły się piaszczystymi i gliniastymi osa­
dami.
Z pobytem lądolodu związany jest różnorodny materiał akumulacyj­
ny (glina zwałowa, piasek, żwir, głazy narzutowe) oraz wiele form kraj­
obrazowych. Do najbardziej charakterystycznych należą: wzgórza mo­
reny czołowej, równiny moreny deńnej, sańdry oraz jeziora.
p o ł o ż e n ie
7

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin