Historyczne Bitwy 126 - Powstanie Mahdiego 1881-1899, Daniel Gazda.pdf

(4717 KB) Pobierz
H I S T O R Y C Z N E B I T WY
DANIEL GAZDA
POWSTANIE MAHDIEGO
1881- 1899
Dom Wydawniczy Bellona
Warszawa 2004
WSTĘP
W książce przedstawiono jeden z ciekawszych okresów
w historii Afryki, jakim było powstanie Mahdiego
(1881-1899), zwane przez Sudańczyków mahdiją. Pol­
skiemu czytelnikowi te czasy są znane głównie z powieści
Henryka Sienkiewicza
W pustyni i
w
puszczy
. Jednak
książka ta znacznie upraszcza i przedstawia rzeczywistość
w naiwny sposób. Nie należy rozpatrywać tych wydarzeń
tylko jako walki narodowowyzwoleńczej przeciwko egip-
sko-tureckiej okupacji, a później brytyjskiej interwencji,
lecz trzeba je widzieć jako ruch religijno-społeczny. Przy­
wódca tego ruchu Muhammad Ahmad wezwał do powrotu
do czystego islamu, do walki z niewiernymi i heretykami,
za których uważał Egipcjan, żądał sprawiedliwości i po­
szanowania porządku. Ascetycznym trybem życia i przy­
wiązaniem do zasad szarii od razu zdobył sobie szerokie
poparcie i został uznany za zbawcę narodu, następcę
Proroka, czyli za Mahdiego.
Sudan pod rządami jego zwolenników, zwanych przez
Europejczyków mahdystami lub derwiszami, a przez nich
samych ansarami, czyli spadkobiercami towarzyszy Pro­
roka, stał się państwem teokratycznym, czymś w rodzaju
współczesnych republik czy monarchii islamskich. Samo
powstanie trwało osiemnaście lat. Mimo początkowych
sukcesów, zakończyło się porażką. Klęska była spowodo­
wana spotkaniem dwóch światów — starego, jeszcze
feudalnego, opartego na niewolnictwie, porządku odcho­
dzącym w mroki historii reprezentowanego przez mahdys-
tów posiadających podstawowe uzbrojenie, oraz nowej
cywilizacji opartej na nowoczesnej technice, zwłaszcza
w dziedzinie wojskowości, sprawnej organizacji i konsek­
wencji w działaniu reprezentowanej przez Brytyjczyków.
W trakcie powstania rozwiał się ostatecznie sen o potędze
Egiptu stworzonej przez Muhammada Alego, kiedy armia
egipska w Sudanie została doszczętnie rozbita przez mah-
dystów. Powstanie pozwoliło skonsolidować Sudańczy-
ków, którzy przez kilkanaście lat mieli swoje państwo,
stwarzając realne zagrożenie dla samego Egiptu jak i dla
interesów europejskich mocarstw.
W konflikt w Sudanie, poza Egiptem i Wielką Brytanią,
były zamieszane inne państwa, jak Włochy, Francja, Belgia,
a przede wszystkim Etiopia. Mało kto wie, że walki z tym
ostatnim państwem znacznie wykrwawiły armię mahdystów,
co umożliwiło ostateczne zwycięstwo Brytyjczykom. Pań­
stwa te rywalizowały między sobą o wpływy w północno-
-wschodniej i środkowej Afryce. Konflikt o Faszodę (miasto
w południowym Sudanie) między Wielką Brytanią a Francją
o mały włos nie doprowadził do wybuchu w 1898 roku
wojny między tymi państwami.
W opisywanych w tej książce wydarzeniach brały udział
wybitne, a zarazem tragiczne postaci: Muhammad Ahmad
zwany Mahdim ogłosił się mahdim Boga, czyli zbawcą,
umiał zjednoczyć często skłócone ze sobą plemiona sudań-
skie wokół głoszonych przez siebie idei przeciwko okupan­
towi egipskiemu, lecz zmarł w okresie swoich największych
triumfów; generał Charles Gordon, legendarna postać
— myślał, że samym swoim pojawieniem się w Chartumie
zdusi rebelię; to zgubne mniemanie doprowadziło go do
tragicznej, lecz bohaterskiej śmierci. Warto tu wspomnieć
też o gubernatorze prowincji Dar Fur, Rudolfie von
Slatin. Był austriackim najemnikiem w służbie Egiptu.
W pierwszej fazie działań zbrojnych, po zaciekłym oporze,
skapitulował; nieco wcześniej przeszedł na islam, w nie­
woli stał się wbrew swojej woli doradcą kalifa Abdullaha,
a poza tym pozostawił po sobie bezcenne pamiętniki
opisujące tamtą epokę. Po dziesięciu latach niewoli
zbiegł do Egiptu. Później powrócił ze zwycięską armią
brytyjską Kitchenera, odnosząc się z dużą rezerwą do
poczynań Anglików. Natomiast kalif Abdullah ibn Mu­
hammad okazał się dobrym organizatorem i przebiegłym
władcą. Zginął, jak przystało na wodza i ojca swojego
narodu, w ostatniej beznadziejnej bitwie z Brytyjczykami
w 1899 roku wraz z całą swoją świtą, nie widząc
sensu dalszego życia po upadku swojego państwa.
Samo powstanie można podzielić na trzy okresy:
Lata 1881-1885 — czas stałej ekspansji i zwycięstw
mahdystów oraz klęsk Egipcjan i nieudanej interwencji
Wolseleya; kulminacją tego okresu było zdobycie Chartumu
i śmierć gen. Gordona; okres ten kończy śmierć samego
Mahdiego;
druga połowa 1885 do 1896 — w tym czasie nastąpiła
konsolidacja państwa mahdystów pod rządami kalifa Ab­
dullaha ibn Muhammada, doszło do zatrzymania ekspansji
mahdystów w bitwach pod Tuszką i Akordet, wojny
z Etiopią i Włochami, wybuchu epidemii, zapanowały głód
i susza oraz trudności wewnętrzne państwa;
lata 1896-1899 — bezpośrednia interwencja brytyjska
z kulminacyjnym wydarzeniem, jakim była bitwa pod
Omdurmanem 2 września 1898 roku.
Do powstania doprowadził splot wydarzeń politycznych
czy raczej ambicje poszczególnych polityków i władców
marzących o potędze własnej i swoich państw. Przede
wszystkim przyczyniły się do tego okrucieństwa i wyzysk

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin