Norbert_Wójtowicz-Krajowa Konferencja Naukowa nt. Propaganda antykościelna w Polsce w latach 1945-1978.pdf
(
1609 KB
)
Pobierz
Norbert Wójtowicz
Krajowa Konferencja Naukowa nt.
Propaganda antykościelna w Polsce
w latach 1945-1978
Wrocławski Przegląd Teologiczny 7/2, 196-198
1999
196
OMÓWIENIA I RECENZJE
Krajowa Konferencja Naukowa
nt.
Propaganda antykościelna w Polsce w latach 1945-1978
W ostatnich dniach Ustopada tego roku (29-30 X I 1999) w sali Rady Wydziału w budyn
ku Instytutu Nauk Politycznych Uniwersytetu Wrocławskiego odbyła się konferencja po
święcona najnowszej historii polskiego Kościoła. W trakcie obrad podjęto problem funkcjo
nowania antykościelnej propagandy w okresie od końca drugiej wojny światowej do momentu
wyboru kard. Karola Wojtyły na Stohcę Piotrową. Oczywiście były to daty czysto umowne,
w rzeczywistości skoncentrowano się bowiem głównie na pierwszej części tego okresu.
Mówiąc o propagandzie nie skupiano się tylko i wyłącznie na stopniu prawdziwości zawar
tych w niej stwierdzeń. Pamiętając, że jak zauważał w głośnej pracy
Wojna psychologiczna
amerykański socjolog i teoretyk propagandy Leinberger: „to właśnie cel czyni z materiału
propagandę, a nie jego prawdziwość czy nieprawdziwość”, autorzy wystąpień wskazywali
na rozmaite zabiegi manipulacyjne z tym związane.
Poniekąd interdyscyplinarny charakter konferencji sprawił, że wśród uczestników obok
politologów pojawili się przedstawiciele takich dyscyphn jak historia czy filozofia. W
obradach, podczas których wygłoszono 13 referatów i komunikatów, oprócz wrocławian
udział wzięli referenci z Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, Uniwersytetu Warszaw
skiego, Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Bydgoszczy, Uniwersytetu Gdańskiego i Uni
wersytetu Szczecińskiego. Organizatorem konferencji był kierowany przez prof. dr. hab.
Stanisława Dąbrowskiego Zakład Historii Najnowszej i Ruchów Społecznych wspomnia
nego na wstępie Instytutu. Obradom w pierwszym dniu z ramienia gospodarzy przewod
niczył prof. Dąbrowski. Kierownikiem organizacyjnym konferencji była dr Barbara Ro
gowska i ona też pokierowała przebiegiem sesji w dniu następnym.
Obrady rozpoczęły dwa wystąpienia próbujące usytuować istotny problem konferencji
w określonym kontekście kulturowym. Na początku prof, dr hab. Wojciech Kaute zaryso
wał problematykę związaną z tematem „
K rytyka religii i K o ścio ła w P R L n a tle p rze o b ra
żeń kultury i cyw ilizacji
X X
w ieku
”.
Po tym wystąpieniu dr Krystyna Rogaczewska nadal
pozostając przy temacie kultury omówiła
P ropa g a n d ę antykościelną w okresie kultury
socrealizm u.
W dalszych referatach głos mieli gospodarze, którzy skoncentrowali się na zawierają
cym głośne stwierdzenie „przebaczamy i prosimy o przebaczenie”
O rędziu biskupów p o l
skich do biskupów niem ieckich
z listopada 1965 roku. Dokument ten wywołał natychmia
stowe poroszenie w kręgach władzy, które dostrzegły w nim uzurpację Kościoła do
ingerencji w politykę międzynarodową państwa. Na początku dr Barbara Rogowska zary
sował problematykę związaną z reakcjami na ten dokument zawartymi w dokumentach
PZPR. Następnie prof, dr hab. Stanisław Dąbrowski ukazał w swoim wystąpieniu to za
gadnienie przez pryzmat wystąpień prasowych. Wskazywał przy tym na interpretacje i oceny
pojawiające się zarówno ze strony prasy partyjnej, jak i tzw. prasy katohckiej.
Kolejny referent dr Wojciech Jurkiewicz zapoznał zebranych z problemem
A n ty ko
ścieln ej p ro p a g a n d y n a łam ach m iesięcznika „ W iedza i Ż ycie ” w latach 1950-1956.
Pod
kreślał przy tym na ogromne znaczenie, jakie miało ówcześnie naginanie pewnych faktów
do odgórnie propagowanej tezy o „naukowości” promowanego oficjalnie światopoglądu.
OMÓWIENIA I RECENZJE
197
Po przerwie głos zabrał prof, dr hab. Romuald Turkowski, który starał się przybliżyć
pojawiające się w latach 1949-1956 „wierzenia ludowe” polskiej wsi. Referent położył
nacisk na reakcje propagandy na serię licznych cudów nawiązując również do najgłośniej
szego z nich - cudu w katedrze lubelskiej.
Następnie mgr Norbert Wojtowicz w wystąpieniu
W alka o „kulturą św ie c k ą ” w p ra
cach p ierw szeg o p rzew odniczącego Stow arzyszenia A teistó w i W olnom yślicieli
przedsta
wił obecność problemu, jakim była działalność publicystyczna Andrzeja Nowickiego. Ta
niezwykle barwna postać, zaliczana przez wielu do grona „osobistych nieprzyjaciół Boga”,
zasłynęła z opublikowanych w latach pięćdziesiątych serii niezwykle agresywnych publi
kacji antykościelnych. Był on nie tylko pierwszym przewodniczącym SAiW, ale również
głównym inicjatorem powstania tej skierowanej przeciw religii organizacji.
Nie można mówić o propagandzie antykościelnej nie wspominając o pokazowych pro
cesach duchowieństwa z tego okresu, toteż dr Grzegorz Tokarz przypomniał głośną spra
wę biskupa kieleckiego Czesława Kaczmarka. Zagadnienie to ukazane zostało przede
wszystkim przez pryzmat ówczesnej oficjalnej propagandy „przewodniej siły narodu” -
Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej.
Nieoczekiwanym wystąpieniem kończącym pierwszy dzień obrad był referat dr Ewy
Waszkiewicz poświęcony stosunkowi władzy ludowej do funkcjonującej we Wrocławiu
Gminy Żydowskiej. W sposób wyraźny odbiegał on od poruszanej dotychczas tematyki,
a prawdę mówiąc, wprowadzenie go w sam środek konferencji powodowało wręcz pewien
dysonans. Autorka omówiła wyniki swoich badań podkreślając, iż w okresie powojennym
nie można mówić o represjach władz państwowych wobec tego związku wyznaniowego.
Drugiego dnia rozpoczęto obrady od wystąpienia mgr Anny Müller, która zapoznała
uczestników z
O ceną działalności księdza B lachnickiego w latach 1955-1971.
Aczkol
wiek autorka zamieściła w tytule datę 1971 jako górną cezurę to jednak w tekście wycho
dziła niejednokrotnie do czasów znacznie nam bliższych nawiązując do lat 80. Powstrzy
mała się ona od własnej oceny aktywności bohatera tego tekstu podkreślając, że poprzez
liczne odwołania do myśli teologii wyzwolenia jest to postać dość kontrowersyjna.
Po tym wystąpieniu dr Łukasz Kamiński nakreślił problematykę związaną
z A n ty ko
ścielną kam p an ią pro pa g a n d o w ą n a D olnym Ś ląsku w 1949 p o ekskom unice członków
p a rtii m arksistow skiej
.
Groźba ekskomuniki wywołała bardzo żywiołowe reakcje w któ
rych pytano
qui bono?,
wskazując na działania papiestwa zmierzające w interesie amery
kańskich imperialistów do rozbicia jedności w narodzie.
Mgr Krzysztof Kowalczyk z Uniwersytetu Szczecińskiego zapoznał zebranych z
D zia
łalnością prorządo
\iy
c h organizacji katolickich na P om orzu zachodnim w latach 1950-1956
ja k o je d e n z elem entów antykościelnej p o lityki w ła d z PRL.
O ile początki funkcjonowania
„księży-patriotów” i „księży ΡΑΧ-owskich” w skali ogólnopolskiej są względnie znane,
to nadal brakuje opracowań poświęconych zaistnieniu tych grap w regionie. Autor wystą
pienia ukazał motywy przynależności i sposób funkcjonowania części duchowieństwa
w tych strukturach skierowanych swym ostrzem przeciw działalności episkopatu.
Poświęconą prezentowaniu referatów część konferencji zakończył referat dra Jana Sie-
lezina poświęcony udziałowi prasy wrocławskiej w walce z Kościołem w okresie obcho
dów milenijnych. Zagadnienie to, aczkolwiek dotyczyło zagadnień regionalnych, przed
stawione zostało na znacznie szerszym de ogólnej sytuacji w kraju.
198
OMÓWIENIA I RECENZJE
Obrady przypieczętowała dyskusja nad zaprezentowanymi w trakcie konferencji wy
stąpieniami. W podsumowaniu obrad podkreślono, że mimo iż referaty dotyczyły różnych
okresów i oświetlały problem z różnych stron, dało się zauważyć niezmienność metod
funkcjonowania propagandy antykościelnej w Polsce Ludowej. Materiały z konferencji
zostaną opublikowane w zapowiedzianym przez organizatorów osobnym wydawnictwie.
N o rb ert W ojtowicz
Ks. M. Chmielewski,
Metodologiczne problemy posoborowej
teologii duchowości katolickiej,
Lublin 1999, ss. 344.
Rozprawa habilitacyjna:
M etodologiczne p ro b le m y p o so b o ro w ej teologii duchow ości
katolickiej
, Lublin 1999, ss. 344, jest poświęcona nowemu problemowi w poszukiwaniach
naukowych ks. dra Marka Chmielewskiego. Postawiony problem, którym jest ukazanie
teologii duchowości jako samodzielnej i odrębnej dziedziny teologii katolickiej ma jasno
sprecyzowaną we wstępie bazę źródłową. Jej wyraźne określenie zasługuje w obliczu bar
dzo bogatej i niezwykle zróżnicowanej pod względem merytorycznym literatury metate-
ologicznej z zakresu duchowości na uznanie i świadczy zarówno o wszechstronnym zo
rientowaniu ks. doktora w zagadnieniach m etodologicznych dotyczących teologii
duchowości, jak i o zdolności do ich systematyzowania. Sprecyzowana podstawa źródło
wa pozwoliła ks. doktorowi na przeprowadzenie wnikliwej analizy danych źródłowych w
ramach określonego problemu i dopracowanie się zasadnych wniosków sformułowanych
w syntetycznej ich prezentacji w zakończeniu rozprawy.
Biorąc pod uwagę z jednej strony niezwykłe zainteresowanie problematyką duchowo
ści w różnych jej formach, a z drugiej pojawianie się niepokojących zjawisk w postaci
nowinkarstwa w życiu duchowym i relatywizacji problematyki duchowej, należy z wiel
kim uznaniem przyjąć trafność i oryginalność postawienia przez ks. dra Marka Chmie
lewskiego problemów metodologicznych w posoborowej teologii duchowości katolickiej.
Autor rozprawy z wielką klarownością wprowadza nas we wstępie w motywację swego
przedsięwzięcia. Wprowadzenie to ma zasadniczą wartość dla oryginalności koncepcji
rozprawy i jej struktury, które są osadzone właśnie w pojęciu nauki i jej determinantów
i które znalazły zastosowanie w teologii duchowości katolickiej. Autor zaakceptował tak
wypracowane pojęcie nauki z jej determinantami, do których należą: przedmiot i cel,
metoda oraz logiczna struktura poznania naukowego i opierając się na tak rozumianej
nauce, podjął oryginalną próbę odpowiedzi na postawiony w tytule rozprawy problem
metodologicznego statusu posoborowej teologii duchowości.
Rozdział pierwszy jest swoistym wprowadzeniem do istoty problemu rozprawy (ss.
23— Został w nim nakreślony podmiotowo-materialny wymiar posoborowej teologii du
54).
chowości. Ukazanie w nim środowiska badaczy uprawiających tę dyscyplinę naukową, całej
jej struktury organizacyjnej oraz jej wymiaru materialnego w postaci publikacji i form prze
kazu wiedzy stanowi swego rodzaju historyczny kontekst dla danych źródłowych. Dopiero
wprowadziwszy nas w ten kontekst podstawy źródłowej ks. doktor podjął w rozdziale dro
gim zagadnienie natury teologii duchowości (s. 55-79), stosując podstawową zasadę herme
neutyki, zgodnie z którą nazwa wskazuje na swój desy gnat. Analiza semantyczna i rzeczo
Plik z chomika:
Abifraim
Inne pliki z tego folderu:
Norbert_Wójtowicz-Krajowa Konferencja Naukowa nt. Propaganda antykościelna w Polsce w latach 1945-1978.pdf
(1609 KB)
Biskupi_w_rzeczywistości_politycznej_Polski Ludowej_program.pdf
(2210 KB)
Norbert Wójtowicz - Biskupi płoccy w dokumentach Bezpieki.pdf
(158 KB)
Inne foldery tego chomika:
Andrzej Rusław Nowicki
Harcerstwo
Juliusz Nowina-Sokolnicki
Karolina Lanckorońska
Organizacja Bojowa 'Wolna Polska'
Zgłoś jeśli
naruszono regulamin