Prawo-handlowe-wykłady.docx

Prawo handlowe

dr hab. prof. UŚ Piotr Pinior

Pojęcie przedsiębiorcy– art. 431 KC

- osoba fizyczna

- osoba prawna

- jednostka organizacyjna, której ustawa nadaje zdolność prawną

- prowadząca we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową

- wspólnicy spółki cywilnej w zakresie wykonywanej działalności gospodarczej (art. 4 Pr.Prz.U)

Występują kryteria podmiotowe i przedmiotowe. Przedsiębiorcą nie jest spółka cywilna. Jest to umowa.

Osoby prawne

- Spółki kapitałowe:

- Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością

- Spółka akcyjna

- Spółka europejska

- Inne:

- Spółdzielnia

- Fundacja

- Stowarzyszenie

- Przedsiębiorstwo Państwowe

Jednostki organizacyjne w rozumieniu art. 331 KC

- Spółka jawna

- Spółka partnerska

- Spółka komandytowa

- Spółka komandytowo-akcyjna

- Europejskie Zgrupowanie Interesów Gospodarczych

- Spółki kapitałowe w organizacji

Przedsiębiorstwo

- Przedsiębiorstwo – zorganizowany zespół składników materialnych i niematerialnych przeznaczonych do prowadzenia działalności gospodarczej (art. 551 KC)

- Przedsiębiorstwo jest samodzielnym dobrem prawnym, które może stanowić przedmiot obrotu (np. zakłady Wedla)

Każdy przedsiębiorca prowadzi jakieś przedsiębiorstwo.

Firma, nazwa

- Przedsiębiorca występuje w obrocie (działa) pod firmą

- Firma jest oznaczeniem indywidualizującym przedsiębiorcę – nie może być zbyta

- Nazwa stanowi element (oznaczenie) przedsiębiorstwa – może zostać zbyta

Firma osoby fizycznej

- Art. 434 KC. Firmą osoby fizycznej jest jej imię i nazwisko.

- Może zawierać pseudonim, określenie przedmiotu działalności, miejsce jej prowadzenia oraz inne.

- Np. Jan Kowalski „Kowal”, Kowalstwo artystyczne, Kowalewo Pomorskie

Firma osoby prawnej

- Art. 435 KC. Firmą osoby prawnej jest jej nazwa. Firma zawiera dodatek wskazujący formę prawną.

- PKN Orlen S.A. (firma)

- Orlen (nazwa)

- Kampania Piwowarska S.A. (firma)

- Browary Tyskie (nazwa)

Firma osoby prawnej

- Firma osoby prawnej może zawierać nazwisko (pseudonim) osoby fizycznej, jeżeli służy to ukazaniu związków tej osoby z powstaniem lub działalnością przedsiębiorcy.

- C.H. Beck sp. z o.o.

- Kulczyk Holding S.A.

Firma w KSH

- spółki osobowe zawierają zawsze nazwisko przynajmniej jednego ze wspólników

- spółki kapitałowe dowolnie

- art. 2 KSH, odesłanie do KC

- przepisy o osobach prawnych stosuje się odpowiednio do jednostek organizacyjnych

Zasady prawa firmowego

- zasada prawdziwości – zgodność z rzeczywistym stanem faktycznym i prawnym; firma nie może wprowadzać w błąd

- zasada wyłączności firmy – daną firmą może się posługiwać tylko jeden przedsiębiorca

- zasada jedności firmy – zakaz posługiwania się przez przedsiębiorcę więcej niż jedną firmą

Prokura a pełnomocnictwo

- nie każdy może udzielić prokury

- ograniczenia podmiotowe prokurentów

- zakres umocowania prokurenta określa ustawa

- zakaz ustanawiania substytutów (jedynie możliwe udzielenie pełnomocnictwa)

- wpis do rejestru jest obligatoryjny, choć deklaratoryjny

Prokura jest pełnomocnictwem. Każdy prokurent jest pełnomocnikiem, ale nie każdy pełnomocnik jest prokurentem. Prokury mogą udzielać tylko przedsiębiorcy (także osoby fizyczne). Prokurent musi mieć pełną zdolność do czynności prawnych.

Mocodawca

- Prokura jest pełnomocnictwem udzielonym przez przedsiębiorcę podlegającego wpisowi do CEIDG albo rejestru przedsiębiorców w KRS.

- Prokura powinna być pod rygorem nieważności udzielona na piśmie.

Umocowany

- Prokurentem może być osoba fizyczna mająca pełną zdolność do czynności prawnych.

- Udzielenie prokury przedsiębiorca powinien zgłosić do rejestru.

Zakres umocowania

- obejmuje umocowanie do czynności sądowych i pozasądowych, jakie są związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa

- do zbycia przedsiębiorstwa, oddania go do czasowego korzystania oraz do zbywania i obciążania nieruchomości wymagane jest pełnomocnictwo do poszczególnej czynności

- prokurę można ograniczyć do zakresu spraw wpisanych do rejestru oddziału przedsiębiorstwa (prokura oddziałowa)

Nie jest wymagane pełnomocnictwo do poszczególnej czynności do nabycia nieruchomości przez prokurenta.

Sposób działania

- Reprezentacja czynna:

- Prokura może być udzielna kilku osobom łącznie (prokura łączna) lub oddzielnie (prokura samoistna).

- Prokura może być udzielona także albo wyłącznie do dokonywania czynności wspólnie z członkiem organu zarządzającego albo wspólnikiem uprawnionym do reprezentacji spółki osobowej (prokura mieszana).

Sposób działania

- Reprezentacja bierna:

- Kierowane do przedsiębiorcy oświadczenia lub doręczenia pism mogą być dokonywane wobec jednej z osób, którym udzielono prokury łącznej.

Ustanowienie prokury

- Spółki osobowe – uchwała wspólników mających prawo prowadzenia spraw

- Spółki kapitałowe – uchwała zarządu

- Ustanowienie a udzielenie prokury

Ustanowienie prokury to podjęcie uchwały, a udzielenie to wręczenie dokumentu prokury prokurentowi.

Wygaśnięcie prokury

- może być odwołana w każdym czasie

- wykreślenie przedsiębiorcy z KRS albo CEIDG, ogłoszenie upadłości, otwarcie likwidacji, przekształcenia przedsiębiorcy, ustanowienie kuratora

- śmierć prokurenta

- wygaśnięcie prokury podlega zgłoszeniu do KRS

Spółka cywilna

Definicja w art. 860 k.c. Różni się ona bardzo poważnie od spółek uregulowanych w k.s.h. Główna różnica sprowadza się do tego, że spółka cywilna nie jest podmiotem prawa. Nie ma żadnej podmiotowości prawnej. W stosunkach z osobami trzecimi występują wspólnie wspólnicy spółki. Spółka to stosunek zobowiązaniowy powstający na podstawie umowy. Stroną stosunków prawnych powstających w ramach działalności spółki cywilnej są jej wspólnicy, a nie spółka.

Stronami umowy spółki cywilnej mogą być:

- osoby fizyczne,

- osoby prawne,

- jednostki organizacyjne, które nie mają osobowości prawnej, ale którym szczególny przepis przyznaje zdolność prawną.

Spółka cywilna nie ma statusu przedsiębiorcy, ponieważ nie jest podmiotem prawa, tylko stosunkiem zobowiązaniowym. Wspólnicy spółki cywilnej mogą mieć status przedsiębiorcy, o ile wykonują działalność gospodarczą. W przypadku wspólników – osób fizycznych wykonujących działalność gospodarczą w ramach stosunku spółki, obowiązek zgłoszenia do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej odnosi się do każdego z tych wspólników. W CEIDG wpisywana jest wzmianka o zawarciu umowy spółki.

W przypadku osób prawnych mających status przedsiębiorców wpisanych do KRS zgodnie z art. 38 pkt 1 g w dziale 1 rejestru przedsiębiorców wpisywana jest wzmianka o wykonywaniu działalności gospodarczej z innymi podmiotami na podstawie umowy spółki cywilnej.

Elementy przedmiotowo istotne (essentialia negotii) umowy spółki cywilnej:

- określenie celu gospodarczego,

- określenie sposobu współdziałania.

Zwykle w umowach spółek cywilnych wspólnicy regulują następujące kwestie:

- określenie wspólników – element konieczny,

- cel spółki – element konieczny,

- sposób współdziałania, który najczęściej polega na zobowiązaniu do wniesienia wkładów do spółki – element konieczny,

- zasady podziału zysku,

- zasady prowadzenia spraw spółki,

- zasady reprezentacji oraz sposób reprezentacji,

- zasady rozliczeń z ustępującym wspólnikiem,

- zasady rozliczeń na wypadek rozwiązania spółki.

Forma umowy – pisemna dla celów dowodowych. Skutecznie można zawrzeć umowę spółki bez dochowania formy pisemnej. W przypadku, gdy wspólnik zobowiązuje się wnieść tytułem wkładu prawo, którego przeniesienie wymaga formy kwalifikowanej to umowa spółki powinna zostać zawarta w tej formie kwalifikowanej.

Wkłady do spółki. Zgodnie z art. 861 § 1 KC wkład wspólnika może polegać na wniesieniu własności lub innych praw albo na świadczeniu usług. Wkładem wspólnika do spółki mogą być pieniądze, prawa majątkowe (o ile mają charakter zbywalny), usługi i praca.

Wkład wspólnika może polegać zarówno na wniesieniu prawa własności rzeczy, jak i na wnoszeniu rzeczy do używania. Kodeks cywilny nie przewiduje żadnych wymogów kapitałowych. W przypadku, gdy wspólnicy nie określają w umowie wartości wkładów, które zobowiązują się wnieść do spółki to w myśl art. 861 § 2 KC domniemywa się, że wkłady wspólników są równe. Jest to jednak domniemanie, które można obalić, poprzez wykazanie różnej wartości wkładów wspólników.

Termin wniesienia wkładów nie został określony w kodeksie cywilnym. W przypadku wnoszenia do spółki prawa własności rzeczy, a także innych praw majątkowych, umowa spółki wywołuje skutek zobowiązujący i rozporządzający, o ile strony nie postanowiły inaczej albo ustawa nie stanowi inaczej. W przypadku, gdy strony umowy nie oznaczą terminu spełnienia świadczenia w postaci wniesienia wkładu np. zgodnie z którym wspólnicy powinni wezwać do spełnienia świadczenia wyznaczając stosowny termin.

Spółkę cywilną charakteryzuje ustrój współwłasności łącznej. Przede wszystkim w trakcie trwania stosunku spółki wspólnik nie może domagać się podziału majątku spółki. Wspólnik nie może rozporządzać też udziałem we wspólnym majątku wspólników ani udziałem w poszczególnych składnikach tego majątku. W czasie trwania spółki wierzyciel wspólnika nie może żądać zaspokojenia z jego udziału we wspólnym majątku wspólników ani z udziału w poszczególnych składnikach tego majątku.

Wierzycielowi osobistemu wspólnika przysługuje jednak uprawnienie do wypowiedzenia udziału wspólnika w spółce, o ile spełnione są następujące przesłanki:

- jeżeli w ciągu ostatnich sześciu miesięcy została przeprowadzona bezskuteczna egzekucja z ruchomości wspólnika oraz

- wierzyciel osobisty uzyskał zajęcie praw przysługujących wspólnikowi na wypadek wystąpienia ze spółki lub jej rozwiązania.

Wierzyciel może wypowiedzieć udział wspólnika w spółce na trzy miesiące naprzód, chociażby spółka była zawarta na czas oznaczony. Jeżeli umowa spółki przewiduje krótszy termin wypowiedzenia, wierzyciel może z tego terminu skorzystać.

Za zobowiązania spółki wspólnicy odpowiedzialni są solidarnie. Odpowiedzialność wspólników ma charakter osobisty, nieograniczony i solidarny. Oznacza to, że wierzyciel decyduje, czy chce domagać się zaspokojenia od wszystkich wspólników czy też tylko od niektórych czy też tylko od jednego ze wspólników.

Prowadzenie spraw spółki oraz reprezentacja spółki. Prowadzenie spraw spółki należy o stosunków wewnętrznych spółki. Prowadzenie spraw spółki dotyczy przede wszystkim podejmowania decyzji przez wspólników. Reprezentacja natomiast odnosi się do stosunków zewnętrznych spółki. W doktrynie przyjmuje się, że pojęcie reprezentacji należy rozumieć:

- w sensie szerokim (sensu largo),

- w znaczeniu wąskim (sensu stricto).

Reprezentacja sensu largo dotyczy występowania w stosunkach zewnętrznych spółki w sprawach z zakresu prawa cywilnego, administracyjnego, pracy oraz innych gałęzi prawa. Reprezentacja sensu stricto dotyczy tylko składania oświadczeń woli w imieniu wszystkich wspólników (reprezentacja czynna) albo przyjmowania oświadczeń woli w imieniu wszystkich wspólników (reprezentacja bierna).

Prowadzenie spraw spółki w spółce cywilnej. Regulacja kodeksu cywilnego w zakresie prowadzenia spraw spółki ma charakter dyspozytywny. Zgodnie z art. 865 § 1 KC każdy wspólnik jest uprawniony i zobowiązany do prowadzenia spraw spółki. Kodeks jednocześnie przewiduje, że w sprawach z zakresu zwykłych czynności spółki wspólnik może prowadzić sprawy samodzielnie. W przypadku zgłoszenia sprzeciwu przez innego wspólnika konieczne jest podjęcie uchwały przez wszystkich wspólników. W czynnościach przekraczających zakres zwykłych spraw spółki wymagana jest uchwała wspólników.

Czynności zwykłego zarządu to czynności, które są podejmowane w zwykłym, normalnym toku działalności. Wszystkie pozostałe to czynności przekraczające zakres zwykłych czynności. Ustalenie zakresu zwykłych czynności spółki dokonywane jest w każdym przypadku w odniesieniu do konkretnej spółki. Ta sama czynność w jednej spółce może zostać zakwalifikowana jako czynność zwykła, a w innej jako czynność przekraczająca zakres zwykłych czynności.

Ustalenie czy konkretna czynność mieści się w zakresie zwykłych spraw spółki może jednak wywoływać wątpliwości. W orzecznictwie SN sformułowane zostały kryteria, w oparciu o które powinno się rozstrzygać o tym, czy czynność mieści się w zakresie zwykłych czynności. Wyrok SN z 5 czerwca 1997 r., I CKN 70/97. Przy rozstrzyganiu, czy dana czynność prawna należy, czy też nie należy do zwykłych czynności spółki, trzeba mieć na względzie okoliczności konkretnego przypadku, a w szczególności cel i determinowany nim rodzaj działalności spółki, przynależność ocenianej czynności do tego rodzaju działalności oraz jej doniosłość z punktu widzenia rozmiaru tej działalności.

O ile umowa spółki nie stanowi inaczej przy podejmowaniu uchwał w spółce cywilnej każdemu ze wspólników przysługuje jeden głos. Wynika to z zasady równości przyjmowanej w regulacji spółek osobowych. W spółce cywilnej, o ile umowa nie stanowi inaczej uchwały zapadają jednomyślnie.

Czynność nagła. Zgodnie z art. 865 § 3 KC każdy wspólnik może bez uprzedniej uchwały wspólników wykonać czynność nagłą, której zaniechanie mogłoby narazić spółkę na niepowetowane straty.

Zasady reprezentacji. W braku odmiennej umowy lub uchwały...