Sulejman Wspaniały - Gazele i inne wiersze.pdf

(437 KB) Pobierz
Sulejman Wspaniały
Gazele
i inne wiersze
Dla moich przyjaciół:
Klaudiusza i Roberta
Sulejman Wspaniały
Gazele
i inne wiersze
Janusz Krzyżowski
Przekład
Indo-Polish Cultural Committee
Redakcja
Korekta
Janusz Krzyżowski
Małgorzata Kaperek
Projekt okładki
Marek Jarosik
Skład komputerowy
Marek Jarosik
Wydanie I. Warszawa 2013
Każda część tej książki może być reprodukowana lub przenoszona w jakiejkolwiek
formie na wszelkie nośniki elektroniczne, mechaniczne lub inne stworzone teraz lub
w przyszłości, włączając kserokopiowanie, nagrywanie i wszelkie inne systemy ma-
gazynowania i odzyskiwania informacji, bez wcześniejszej pisemnej zgody autora.
Wydawca
Indo-Polish Cultural Committee
ISBN 83-60440-16-6
Sulejman Wielki lub Wspaniały (1494-1566), nazwany tak
przez potomny bywa niekiedy określany mianem „Wielkiego Turka”
lub „Prawodawcy”. W opinii swych potomnych i współczesnych ro-
daków, ale i wielu historyków europejskich, w pełni zasługiwał na
to miano. Zostawił bowiem swemu następcy największe państwo,
jakie kiedykolwiek Turcy opanowali. Dodatkowo było ono sprawnie
i sprawiedliwie zarządzane, z kwitnącym handlem i wyrafinowaną
kulturą. Na jego imperium z zazdrością spoglądało wielu monar-
chów europejskich. Sulejman panował w latach 1520-1566. Nie wia-
domo, jakby się potoczyły losy Europy a zwłaszcza tej części, w której
mieszkamy, gdyby śmierć nie spotkała tego sprawnego „władcę mie-
cza” w czasie, gdy wyruszył na podbój naszego kontynentu i zaszedł
daleko w głąb Węgier.
Spośród trzydziestu siedmiu sułtanów osmańskich aż
osiemnastu pisało poezję. W tej liczbie bierze się też pod uwagę uta-
lentowanych poetycko członków ich rozgałęzionych rodów. Jako
przykład może tu służyć rodzina Sulejmana Wspaniałego, gdzie
pięciu z jego synów również imało się tej sztuki, ale najlepiej oce-
niana jest poezja ojca. Zaś ojciec Sulejmana (Selim Groźny) też pisał
7
Sulejman Wielki
wiersze, ale w języku perskim, podczas gdy jego perski przeciwnik
i monarcha pisał poezje w języku tureckim! Ponadto wielu arysto-
kratów utrzymywało na swych dworach grono ludzi sztuki: minia-
turzystów, złotników, ale i poetów. Niekiedy mecenasi ci wzorując
się owych dworskich poetach, sami chwytali za pióro. Za pierwszego
koronowanego poetę osmańskiego uznaje się sułtana Murada II.
Naprawdę jednak dopiero Sulejman Wielki był prawdziwie uta-
lentowanym poetą (i w „wolnych chwilach” złotnikiem). Uważa się,
że może on być twórcą około trzech tysięcy wierszy! Sułtan w poezji
używał przydomka Muhibbi, co znaczy „zakochany”. Pozostała po
nim niewielka liczba manuskryptów, gdyż większość z nich była
od razu kopiowana przez jego licznych skrybów. Starannie kali-
grafowaną poezję sułtana bogato dekorowano licznymi miniatu-
rami. Sułtan tworzył również w języku perskim, a nawet arabskim.
Na jego dworze, i pod jego opieką, znalazło się, wśród wielu innych,
też dwóch wielkich poetów języka tureckiego – Fuzuli i Baki.
Uważa się, że w dzisiejszej Turcji tylko kilka tysięcy (lub ra-
czej kilkaset) osób jest w stanie przeczytać ze zrozumieniem ory-
ginalną poezję Sulejmana. Poeta tworzył zazwyczaj niezbyt długie
gazele a niekiedy rubaje i fardy. Gazele Sulejmana różnią się stylem
i przesłaniem od wcześniejszych tego typu utworów tworzonych
w kręgu kultury perskiej. Mniej jest w nich użalania się nad sobą
8
i utyskiwania nad zmiennością losu, niestałością lub wiarołomnością
ukochanej. Można przypuszczać, że Roksolana – Hürrem była zbli-
żoną do ideału muzą sułtana, jego ukochaną żoną przez dziesię-
ciolecia. Niektóre gazele są po prostu listami do niej. Że tak było,
niech świadczą pełne miłości wierszowane odpowiedzi Roksolany.
Sułtan nie miał na co narzekać (chyba tylko na tęsknotę za żoną),
więc nie narzekał.
Autor prezentowanych przekładów gazeli starał się w swej
pracy sięgać do zrozumiałych dla niego przekładów w językach: ro-
syjskim, angielskim i niemieckim (patrz przypisy). Analiza porów-
nawcza dostarczyła materiału do przetłumaczenia gazeli, zgodnie
z zasadami tego gatunku, w języku polskim. Sulejman Wspaniały
wysoko cenił pracę tłumaczy, o czym może świadczyć poświęcenie
dla nich osobnego meczetu – Meczet Dragomana. Zbudował go na
polecenie władcy w 1541 roku, największy turecki architekt – Sinan.
Być może ten wielki władca i subtelny poeta były wyrozumiały i dla
prezentowanego Czytelnikowi przedsięwzięcia.
9

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin