WIELKA NOWENNA FATIMSKA 2009-2017
Temat Rok 2014:
Różaniec, szkaplerz i praktyki pokutne
Redaktor ks. Marek Chmielewski
Spis treści
Ks. Marek Chmielewski Potrzeba modlitwy, umartwienia, pokuty i ascezy (Wprowadzenie) 3
Stanisław T. Zarzycki SAC Objawienia fatimskie jako pomoc w zrozumieniu i praktyce pokuty dzisiaj 8
1. Objawienia prywatne i ich wartość — objawienia fatimskie 9
2. Kwestia pokuty w naszych czasach 10
3. Objawienia fatimskie jako pomoc w wychowaniu do pokuty 15
4. Akty pokuty i sakrament pokuty 22
Ks. Adam Rybicki Pokuta za grzeszników najskuteczniejszym narzędziem przemiany serc 24
1. Przewrócić się o krzyż 25
2. Wiara koniecznie potrzebna 27
3. Nie marnujmy cierpienia 28
4. W nurcie modlitwy osobistej 30
5. Maryja płacze i wzywa 33
Teresa Paszkowska Różaniec szkołą cnót teologalnych 39
1. Różaniec szkołą wiary 40
2. Różaniec szkołą nadziei 44
3. Różaniec szkołą miłości 48
Ks. Marek Chmielewski Różaniec szkołą ascezy 51
1. Asceza umysłu i woli 52
2. Asceza zmysłów 55
3. Asceza ciała 59
Ks. Jan Krzysztof Miczyński Szkaplerz — płaszcz maryjnych łask 62
1. Biblijna symbolika szaty 62
2. Szkaplerz — szata Maryi 64
3. Szkaplerz i objawienia fatimskie 67
4. Maryja — szafarka wszystkich łask 68
5. Nabożeństwo do Matki Bożej szkaplerznej 69
Jerzy Skawroń OCarm Habit i sznur znakiem pokuty 72
1. Jak bardzo Matka Boża miłuje nas 73
2. Głos Matki Bożej z Fatimy 74
3. Habit znakiem poświęcenia się Chrystusowi przez Maryję 77
4. Habit znakiem pokuty 80
5. Czy „habit czyni zakonnika” jako świadka i pokutnika? 83
Ks. Jarosław M. Popławski Narzędzia i praktyki pokutne w chrześcijaństwie. Rys historyczny 88
1. Narzędzia pokutne 88
2. Praktyki pokutne 92
Wykaz skrótów 97
— 98 —
Emerytowany papież Benedykt XVI, podczas nawiedzenia sanktuarium maryjnego w Fatimie dnia 13 V 2010 roku, w homilii powiedział: „Łudzi się ten, kto sądzi, że prorocka misja Fatimy się zakończyła. Tutaj odżywa plan Boga…”. Jak każde autentyczne proroctwo, tak również objawienia Matki Bożej, dane trojgu pastuszkom: Hiacyncie, Franciszkowi i Łucji w okresie od 13 maja do 13 października 1917 roku, nie tylko nie zdezaktualizowały się, ale — wprost przeciwnie — właśnie teraz, po prawie stu latach stają się coraz bardziej wymowne. Przedstawiony przez Maryję przed prawie stu laty Boży plan ocalenia ludzkości zdaje się odzywać w naszych czasach. W kontekście współczesnych zjawisk, a także wobec coraz bardziej konsumpcyjnego i hedonistycznego stylu życia, fatimskie przesłanie nabiera swej profetycznej ostrości. Dziś bardziej, niż przed stuleciem potrzeba pokuty, umartwienia i ascetycznego wysiłku, połączonego z modlitwą i medytacją, której doskonałą szkołą jest różaniec. Fatimskie przesłanie Maryi jest nie tylko wezwaniem do pokuty, nawrócenia i modlitwy różańcowej, ale zawiera także bezpośrednie lub wyrażone w symbolicznych obrazach wskazanie środków, służących praktykowaniu gorliwszej pobożności. Bez podjęcia ich osiągnięcie zbawienia wydaje się niemożliwe. Skoro wszyscy ochrzczeni zostali przez Maryję zaproszeni do nieba, to skutecznym środkiem do tego celu jest przede wszystkim odmawianie różańca oraz umartwienie i duch pokuty.
Jeśli chodzi o różaniec, to zgodnie z wolą Fatimskiej Pani powinien być odmawiany codziennie. Sam w sobie jest doskonałą szkołą modlitwy i kontemplacji, na co kilkakrotnie zwrócił uwagę bł. Jan Paweł II w liście apostolskim Rosarium Virginis Mariae. Różaniec, szczególnie gdy jest odmawiany codziennie, uczy prawdziwej ascezy, czyli systematycznego wysiłku, dzięki któremu wierzący osiąga sprawność w praktykowaniu cnót. Jak wielka jest potęga tej modlitwy, zaświadcza Maryja niemal w każdym z objawień fatimskich, obiecując pokój dla świata i uzdrowienie dla tych, za którymi prosiły Dzieci.
O umartwieniu i pokucie, jako drugim ze wspomnianych środków uświęcenia, szczególnie dużo mówił Anioł w swoich zjawieniach poprzedzających właściwie objawienia Maryi. Zachęcał Dzieci, aby nie ustawały w modlitwie i umartwieniu, ofiarowując najdrobniejsze cierpienia i dolegliwości na wynagrodzenie Bogu za wszelkie zniewagi ze strony ludzi. Jak wynika z relacji s. Łucji, tym zaleceniom szczególnie wierny był Franciszek. Dzieci Fatimskie nie ograniczyły się jednak do okazyjnych umartwień, lecz podejmowały dobrowolnie inne surowe pokuty. Świadczy o tym uwaga Maryi z wrześniowego objawienia, aby na noc zdejmowały sznur pokutny, jakim się opasywały w ciągu dnia.
W ostatnim październikowym objawieniu, w jego fazie końcowej, tuż przed „cudem słońca” Maryja ukazała się jako Matka Boża Szkaplerzna. Zapewne została rozpoznana po typowej dla rodziny karmelitańskiej szacie, zwanej szkaplerzem. W różnych formach jest on stosowany także w innych wspólnotach zakonnych. Ponadto, jak wspomina s. Łucja, chwilę wcześniej Pani miała na sobie niebieski płaszcz. Można więc widzieć w tym cenne wskazanie dla praktyki chrześcijańskiej pobożności, jaką jest noszenie szkaplerza i w ogóle szaty duchownej, a więc habitu i sutanny.
Nie bez racji w objawieniach fatimskich obecne jest tak wyraźne zwrócenie uwagi na konkretne środki i narzędzia pokutne, jak również praktyki ascetyczne. Zawsze bowiem w historii życia duchowego miały one doniosłe znaczenie. Wydaje się jednak, że współcześnie w strukturze życia duchowego asceza i pokuta zostały mocno zmarginalizowane. Z ubolewaniem mówił o tym Jan Paweł II w Akcie oddania Kościoła i świata Niepokalanemu Sercu Maryi, jakie go dokonał 13 V 1982 roku. Powiedział między innymi: „Odkupieńcze dzieło Chrystusa ma się stawać przecież udziałem świata przez Kościół. O, jakże nas przeto boli wszystko, co w Kościele, w każdym z nas, jest przeciwne świętości i poświęceniu! Jakże nas boli to, że wezwanie do pokuty, nawrócenia, modlitwy nie spotkało się i nie spotyka z takim przyjęciem, jak powinno!”.
Wymowne jest stwierdzenie Katechizmu Kościoła Katolickiego, gdzie czytamy, że „droga do doskonałości wiedzie przez Krzyż. Nie ma świętości bez wyrzeczenia i bez walki duchowej (por. 2 Tm 4). Postęp duchowy zakłada ascezę i umartwienie, które prowadzą stopniowo do życia w pokoju i radości błogosławieństw” (nr 2015). Duch pokuty, który jest udziałem w zbawczym krzyżu Chrystusa, a także asceza i umartwienie, stanowią istotny wymiar życia duchowego. Bez nich niemożliwy staje się duchowy postęp a w konsekwencji zbawienie.
Daje temu wyraz św. Franciszek Salezy († 1622), biskup Genewy w poczytnym dziele pt. Filotea. Zaraz na początku swoich rozważań, przywołując opisany w Biblii sen patriarchy Jakuba o drabinie sięgającej z ziemi do nieba (Rdz 28, 12), Doktor Kościoła wyjaśnia, co składa się na życie duchowe, które on w duchu swej epoki nazywa życiem pobożnym. Jak drabina składa się z dwóch boków i wielu szczebli, tak jednym z tych boków owej „drabiny duchowej”, czyli życia pobożnego, jest Eucharystia, drugim modlitwa, zaś szczeblami — postęp w cnotach, to jest praktykowanie umartwienia i ascezy.
Przez stanowcze wezwanie do pokuty i zarazem wskazanie środków ascetycznych, fatimskie przesłanie Maryi przywraca życiu duchowemu właściwą strukturę, w której jest miejsce zarówno na Eucharystię, jak i na modlitwę oraz ascezę. W lipcowym objawieniu Maryja zaleciła przystępowanie do Komunii świętej w pierwsze soboty miesiąca w celu wynagrodzenia. Za każdym razem powracało też wezwanie do codziennej modlitwy na różańcu. Dopełnieniem zaś tych podstawowych przejawów życia duchowego jest zachęta do umartwienia, pokuty i ascezy.
Jan Paweł II, którego pontyfikat ściśle wpisuje się w tajemnice fatimskie, w liście apostolskim Novo millennio ineunte, w którym kreśli zadania Kościoła w trzecim tysiącleciu, zauważa, że znamiennym znakiem naszych czasów jest to, iż mimo nasilających się procesów laicyzacji i niewiary, coraz bardziej obserwuje się powszechną potrzebę duchowości (nr 33). Przejawia się to między innymi w aktywności różnego rodzaju ruchów i stowarzyszeń chrześcijańskich, ale także sekt, które wypaczają duchowość opartą na Ewangelii. O tej potrzebie duchowości świadczy również coraz większa popularność nabożeństw fatimskich każdego trzynastego dnia miesiąca od maja do października oraz praktykowanie pięciu pierwszych sobót miesiąca. Toteż podjęta z rozmachem Wielka Nowenna Fatimska w związku ze zbliżającym się stuleciem objawień Matki Bożej w swoim szeroko zakrojonym programie formacyjnym wiele uwagi poświęca zdrowej duchowości i pobożności katolickiej. Jej integralnym elementem — jak zostało wspomniane wyżej — jest duch pokuty, umartwienie i asceza.
Opracowania tej problematyki w ramach materiałów pomocniczych do Wielkie Nowenny Fatimskiej podjęli się profesorowie i wykładowcy Instytutu Teologii Duchowości Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II. Jest to obecnie najstarszy i najbardziej rozwinięty ośrodek studiów nad duchowością katolicką w Polsce. Swe początki ma on w Katedrze Teologii Ascetyczno-Mistycznej, założonej na KUL w 1957 roku przez ks. prof. Antoniego Słomkowskiego. Obecnie, oprócz studentów teologii, na specjalistycznych studiach doktoranckich kształcą się przyszli wykładowcy teologii duchowości w seminariach i nowicjatach. Tu także zdobywają gruntowne przygotowanie naukowe specjaliści w tej dziedzinie, spośród których wielu kontynuuje pracę naukowo-badawczą w ramach założonego w 2008 roku Polskiego Stowarzyszenia Teologów Duchowości.
Jak więc widać, przesłanie z Fatimy, jako potężne wezwanie prorockie, porusza nie tylko wiernych, ale także środowiska naukowe. Do wszystkich bowiem ochrzczonych skierowane jest wezwanie do pokuty, umartwienia i ascezy. Bez tego życie duchowe narażone byłoby na spłycenie i zanik. Co gorsza, łatwo mogłoby ulec wynaturzeniu. Życie duchowe można bowiem porównać do wody płynącej w rzece. Bywa, że na skutek obfitych deszczy tak bardzo wzrasta jej poziom, że rozlewa się na okoliczne pola, powodując zniszczenie i pozostawiając cuchnące bagno. Gdy jednak rzeka zostanie obwałowana, wówczas woda przestaje być nieobliczalna i groźna. A kiedy odpowiednio zwęzi się jej nurt rzeki i nastąpi spiętrzenie wody, wówczas niesie ona w sobie potężną i dobroczynną energię, zdolną poruszać turbiny elektrowni. Coś podobnego dzieje się z życiem duchowym. Jeżeli nie postawi się mu obwałowań w postaci pokuty i umartwienia, wówczas łatwo może zamienić się w moralne bagno. Natomiast kiedy intensywne życie duchowe połączy się z roztropną ascezą, kontrolowaną przez doświadczonego kierownika sumienia, wówczas promieniować ono będzie blaskiem świętości.
Tego właśnie pragnie dla swoich dzieci Maryja, która jak przez wiekami w Kanie Galilejskiej (por. J 2, 5), tak i współcześnie — w Fatimie nieustannie wzywa do posłuszeństwa Jezusowi Chrystusowi, jedynemu Zbawicielowi świata.
Lublin, 13 października 2013 r.
dziadekpp