Ciesielstwo Polskie.pdf

(50175 KB) Pobierz

CIESLICTWO POLSKIE

„To mój domek pochylony,

Lecz nie oddałbym go za nic!

Chatko ! ściany twoje stoją,

Lecz cię wkrótce proch zagrzebie.

Jaż przyrosłem tak do ciebie,

Ty tak wrosłaś w duszę moją !"

(Syrokomla).

PROF.

DR. J A N

SAS ZUBRZYCKI

CIEŚLICTWO

POLSKIE

UZUPEŁNIENIE

POLSKIEGO BUDOWNICTWA DREWNIANEGO

Z RYSUNKAMI.

Wiz: 1. Wzór ze sztuki Podhalańskiej. Szczytniczka z przystrzeszkiem.

LWÓW

193 0. — NAKŁADEM

AUTORA.

''••'•/.I?

CZCIONKAMI TŁOCZNI „POWŚCIĄGLIWOŚĆ I PRACA" W KRAKOWIE.

Rys. 2. Bok stodoły polskiej z okolic Modlnicy koło Krakowa.

jozpatrując rzecz całą, stanowiącą wartość rzeczywistą P o 1 s k i e g o Budownic¬

twa D r e w n i a n e g o , należy przedewszystkiem przyjąć za założenie, że w ogól¬

nym szczepie sławjańskim, od czasów najstarożytniejszych, żyły stanowczo pier¬

wiastki przeważająco d u c h o w e , szukające wszędzie i zawsze objawienia się zewnętrznego.

Wynika z tego przekonanie, o którem z góry wiedzieć należy, że sztuka C i e ś l i c t w a Pol¬

s k i e g o to źródło jedno z najobfitszych dla poznania najistotniejszych znamion s z t u k i pol¬

s k i e j . Cieśla polski, jak w ogóle cieśla staro-sławjański, zabierając się do dzieła jakiego bądź,

czy to świątyni, czy to chaty, albo stodoły lub spichrza, szedł posłusznie za głosem we¬

wnętrznym, który nakazywał mu tworzyć wedle myśli bardzo wzniosłych i bardzo głębokich.

Sztuka ciesielska, zwłaszcza polska, kryje w sobie powszechnie szczegóły tak pomnikowe,

że nie wolno badaczowi sumiennemu ich nie uznawać lub wcale nie widzieć. Źle i niespra¬

wiedliwie ten postępuje, kto nie uwzględniając czynników podniosłości myślowej i serdecz¬

nej, zbliża się do sztuki ludowej z uprzedzeniem, jakoby oznaczała ona zakres działalności

skrajnie użytkowej, dla dogodzenia potrzebom samego tylko ciała i zmysłu. Tak nie jest...!

Wręcz przeciwnie, istota c i e ś l i c t w a p o l s k i e g o wypływa ze wzniosłości ducha, górnie

panującego po nad życiem i ponad sprawami codzienności.