1. Projektowanie dekoracji roślinnych balkonów
2. Projektowanie dekoracji roślinnych tarasów
3. Dobór materiałów do wykonania dekoracji roślinnych
Potrzeba obcowania z przyrodą nie ulega żadnym wątpliwościom. Takich kontaktów jesteśmy spragnieni szczególnie w mieście, a balkon i taras umożliwia nam tego typu sąsiedztwo. Ta niewielka powierzchnia łącząca mieszkanie z otoczeniem zewnętrznym przez parę miesięcy w roku może być wykorzystywana jako miniaturowy ogród. Urządzenie i zagospodarowanie balkonu i tarasu, a w konsekwencji wykonanie ciekawej i ładnie wyglądającej kompozycji roślinnej, jest trudnym zadaniem. Trzeba brać pod uwagę wiele czynników.
Niezbędnym warunkiem wykonania dekoracji balkonu lub tarasu jest znajomość roślin w zakresie ich wymagań dotyczących światła, wody, nawożenia oraz walorów estetycznych. Najprostszym sposobem uzyskania interesującego wrażenia jest zaplanowanie kompozycji pełnej harmonii. Nietypowe i atrakcyjne wizualnie kompozycje można stworzyć całkiem łatwo, pomysłowo łącząc ze sobą różne typy pojemników i dodając do nich interesujące zestawienia roślinne. Im większa jest wiedza na temat danej rośliny lub jej części, tym lepiej ją można wykorzystać i zaaranżować.
Przedstawione w tym module zasady projektowania dekoracji balkonów i tarasów oraz dobór materiałów do ich wykonania można wykorzystać jako źródło inspiracji do własnych florystycznych eksperymentów.
Czynniki wpływające na projektowanie dekoracji roślinnych balkonów
Usytuowanie balkonu
Balkony od strony południowej mają tak wiele słońca, że nawet roślinom światłolubnym trudno tu wytrzymać. Należy więc zadbać o osłony lekko cieniujące kwiaty, na przykład wykorzystując pnącza. Na balkonach od strony południowej skrzynki powinny być większe i głębsze, gdyż podłoże nagrzewa się tam szybciej i przysycha. Lepsze warunki stwarzają pozostałe strony: północna, wschodnia i zachodnia.
Do roślin lubiących lub znoszących cień zaliczamy: godecję wielkokwiatową, niecierpka nowogwinejskiego, wilca purpurowego, niezapominajkę leśną, chmiel japoński, powój trójbarwny, begonię bulwiastą, bluszcz pospolity, barwinek większy, koleus Blumego, zielistkę Sternberga, gęsiówkę alpejską, akebię, tibouchinę i inne.
Do roślin światłolubnych lub znoszących duże nasłonecznienie należą: aksamitki, cynia wytworna, heliotrop drzewiasty, fasola wielkokwiatowa, groszek pachnący, kobea pnąca, lobelia, maciejka dwuroga, nagietek lekarski, nasturcja, ostróżka ogrodowa, petunia, powój pnący, smagliczka nadmorska, żeniszek ogrodowy, bieluń, bratek ogrodowy wielkokwiatowy, stokrotka trwała, begonia stale kwitnąca, dalia zmienna, pelargonia bluszczolistna, pelargonia rabatowa, róża, winobluszcz, złocień maruna.
Z usytuowaniem balkonu związane są też wiejące wiatry, które niekiedy mechanicznie niszczą kwiaty i przyspieszają ubytek pary wodnej z otoczenia. W tym przypadku także niezbędne są osłony, które ochronią kwiaty. Mogą to być rośliny pnące rozpięte na podporach, parawan, pleciona jak kosz-ścianka. Z roślin pnących największe zastosowanie na balkonie mają: powój trójbarwny, chmiel japoński, fasola wielkokwiatowa, powój wilec, nasturcja większa, winobluszcz, glicynia. Na parterze zabezpieczenie przed wiatrami mogą stanowić żywopłoty z ligustru, forsycji, świerka lub żywotnika.
Wielkość balkonu
Wielkość dostępnej powierzchni do zagospodarowania decyduje o stopniu złożoności kompozycji. Im mniejszy balkon, tym bardziej ograniczone możliwości jego urządzenia. Na tych najmniejszych z powodu braku miejsca należy wykonywać jak najprostsze układy aranżacyjne z niewielką liczbą roślin. Powinny to być przede wszystkim rośliny jednoroczne, szybko tworzące wyrazistą pod względem barwy i formy aranżację. Wolnostojące pojemniki z roślinami znajdą zastosowanie jedynie na większych balkonach.
Rodzaj balustrady
Z punktu widzenia kompozycji roślinnej stanowi ona istotną powierzchnię do zagospodarowania. Inaczej można urządzić typowy prostokątny balkon otoczony ażurową balustradą z metalowych prętów, inaczej balkon w pełni obudowany. Ażurowe pręty pozwalają na zamontowanie dodatkowych stelaży i różnych wieszaków, na których można umieszczać dodatkowe pojemniki z roślinami. Pręty służą również jako podpory dla roślin pnących. Balkony z balustradą zabudowaną stanowią rolę jednobarwnego tła dla kolorowo kwitnących roślin.
Rysunek 7.1. Sposoby zagospodarowania małego balkonu z balustradą
Źródło: opracowanie własne wykonawcy na podstawie Majorowski 2006
Rysunek 7.2. Sposoby zagospodarowania betonowej bariery balkonu
Wymagania kwiatów
Wymagania dotyczące podłoża nie sprawiają większego problemu. Bardzo dobre jest podłoże do kwiatów określane jako uniwersalne. Ma odczyn zbliżony do obojętnego i jest odpowiednie dla większości roślin. Jeśli jednak sadzimy rośliny wymagające kwaśnego odczynu, jak wrzośce, begonie, rośliny iglaste, to dodajmy do podłoża trochę torfu, żeby je zakwasić. W początkowej fazie wegetacji zasób składników jest wystarczający, ale w miarę upływu czasu się wyczerpuje i należy go uzupełniać nawozami wieloskładnikowymi.
Barwa kwiatów
Dobór kwiatów uzależniamy również od koloru elewacji budynku. Na tle szarych ścian doskonale wyglądają jaskrawe kolory, np. czerwone pelargonie i szałwie. Jeśli mury są zielonkawe dobieramy kwiaty o barwie białej, różowej lub fioletowej. Gdy ściana jest pomarańczowa, ładnie wyglądają rośliny o soczystym zielonym ulistnieniu i białych kwiatach. Elewacje budynków w odcieniu żółtym są dobre do eksponowania roślin o niebieskich i fioletowych barwach. Najbardziej uniwersalne są ściany pomalowane na biało. Na ich tle wszystkie rośliny wyglądają dobrze pod warunkiem, że aranżacje są poprawnie dobrane pod względem kolorystycznym i nie ma w nich za dużo białych, kremowych i jasnoróżowych kwiatów.
Zasady łączenia barw zostały omówione w module II.
Termin kwitnienia
Projektując dekoracje roślinne na balkon, powinniśmy wziąć pod uwagę różne okresy kwitnienia kwiatów. Jako pierwsze zakwitają na balkonach wiosenne rośliny cebulowe i bulwiaste, tj. krokusy, szafirki, narcyzy, hiacynty i tulipany, które po przekwitnięciu usuwamy, a w ich miejsce sadzimy rośliny kwitnące później. W okresie od kwietnia do czerwca kwitną: narcyzy, hiacynty, tulipany, stokrotki, bratki, barwinki. Od czerwca do września: begonie bulwiaste, godecje, stroiczki, heliotropy, smagliczki. Od lipca do mrozów: pelargonie, petunie, dalie, szałwie, żeniszki, aksamitki, begonie stale kwitnące, złocienie ogrodowe. W okresie bez kwitnących kwiatów ozdobą są rośliny zimozielone: barwinek, bukszpan i niskie iglaki, np. cis, jałowiec, świerk.
Upodobania klientów
Są na przykład amatorzy tylko jednego gatunku kwiatu, np. pelargonii i tylko ją sadzą na balkonach. Inni potrzebują ciągłych zmian, szukają nowości. Mamy też zwolenników tworzenia na balkonie ogrodów w skali mikro. Sadzą oni wtedy rośliny drzewiaste i krzewy. Możemy zaprojektować balkon jedynie w kolorze zieleni, wówczas dobieramy rośliny niekwitnące o różnych odcieniach zieleni liści, ciekawym kształcie i teksturze.
Często łączymy w kompozycji kwiaty jednoroczne z roślinami przyniesionymi na lato z mieszkania. Nie możemy ich wówczas umieścić w jednym pojemniku, gdyż systemy korzeniowe tych roślin przerosną się nawzajem i nie będzie możliwy powrót rośliny doniczkowej jesienią do domu. Należy je zostawić we własnych doniczkach i otoczyć innymi kwiatami.
Oryginalną i bardzo praktyczną kompozycją na balkon jest uprawa ziół i roślin przyprawowych. Warunkiem takiej uprawy jest czyste powietrze i dość intensywne nasłonecznienie, albowiem od tego zależy duża ilość związków aromatycznych produkowanych przez rośliny. Uprawiamy je w doniczkach, które zestawiamy razem w skrzyniach, koszach, misach. Najpopularniejszymi ziołami jednorocznymi są: bazylia, majeranek, cząber, a z wieloletnich: lubczyk, estragon, tymianek, oregano, mięta i melisa. Zioła doskonale wyglądają w połączeniu z roślinami ozdobnymi i dodają atrakcyjności.
Nietypową propozycją na balkon jest ogródek skalny. Część balkonu obmurowujemy tak, aby można było nasypać tam ziemi. Można użyć kamieni, cegieł. W balkonowych skalnych ogródkach umieszcza się rośliny o niewielkim tempie wzrostu, zimujące w gruncie, kwitnące okresowo, najczęściej na zmianę. Dobrze prezentują się karłowate iglaki, rozchodnik, rojnik, smagliczka. Często są to kolorowe pierwiosnki.
Na balkony doskonale nadają się pojemniki wiszące. Rośliny do nich przeznaczone powinny mieć długie kwitnące pędy: pelargonie bluszczolistne, surfinie, werbeny, petunie kaskadowe, zielistka, bluszcz. Pojemniki wykonane z siatki oraz kosze dają możliwość sadzenia roślin nie tylko od góry, ale także z boku po wykonaniu tam otworów. Jeśli użyjemy roślin bogato kwitnących, uzyskamy efekt kwiatowej kuli. Dla roślin zwisających muszą być miejsca osłonięte od wiatru.
Każda kompozycja zdobiąca balkon powinna spełniać wszelkie normy bezpieczeństwa. Wszystkie skrzynki i pojemniki nie mogą zbyt obciążać balkonu. Trzeba je mocno zamontować. Jednocześnie aranżacje balkonowe nie powinny zacieniać mieszkania. Rośliny najwyższe umieszczamy po bokach, a gatunki zwisające, płożące i pnące w miejscach, gdzie będą miały warunki swobodnego wzrostu.
Style dekoracji balkonów
· Styl swobodny czasami nazywany jest stylem wegetatywnym ze względu na zachowanie przez rośliny naturalnego kierunku wzrostu przez cały czas ich rozwoju. Tworząc kompozycje w tym stylu, wykorzystuje się formy roślinne naturalne o swobodnym pokroju. Wszystkie charakterystyczne sposoby ich wzrostu trzeba zachować w układzie kompozycyjnym. Różne formy powinny być tak rozmieszczone w pojemniku, aby sąsiedztwo innych roślin nie przesłoniło ich walorów. Wykorzystując naturalne cechy i siłę wzrostu roślin, można tworzyć kompozycje piętrowe podobne do tych, które obserwujemy w przyrodzie.
· Styl geometryczny nazywany też stylem formalnym. Tworzą go rośliny o regularnych kształtach. Najczęściej wykorzystywane są rośliny o formach kulistych, stożkowatych, jajowatych.
· Styl mieszany, określa się go często jako styl kombinowany. Jego głównym celem jest tworzenie interesujących zestawień roślin o różnych formach pokrojowych, kolorystycznie ze sobą zharmonizowanych. Mogą tu występować obok siebie rośliny o regularnym, swobodnym i zwisającym pokroju, a także te, których korony zostały sztucznie ukształtowane. W tym stylu duża rolę odgrywa kontrastowe zestawienie barw i brył roślinnych. Rozmieszczenie roślin nie powinno wywoływać wrażenia poszczególnych, ostro zarysowanych kolorystycznie powierzchni, ale tworzyć harmonijnie zrównoważoną, barwną aranżację. Pomiędzy elementami roślinnymi należy zachować niewielką przestrzeń, ponieważ tylko wtedy każda z nich nabiera odrębnego wyrazu i silnie oddziałuje na obserwatora. Kompozycje w stylu mieszanym powinny mieć wyraźny motyw główny. Jest to najczęściej jedna roślina lub wyraźnie zaakcentowana grupa roślin, stanowiąca element dominujący w całej aranżacji. Formy roślinne umieszczone dookoła motywu głównego wychylają się i przewieszają przez pojemnik, nakreślając zarys całej kompozycji.
· Styl zwisający. Wykorzystujemy tu rośliny o luźno opadających gałęziach. Kompozycje mają charakter rozłożysty o łagodnym zarysie. Długie i wiotkie gałęzie pokrywają krawędzie i ścianki pojemników, dlatego w tym stylu pojemniki nie odgrywają dużej roli w tworzeniu kompozycji.
· Styl sztucznie kształtowanych form. W tym stylu kompozycje mają charakter abstrakcyjny. Można tu nie przestrzegać naturalnego wzrostu i pokroju roślin, ale trzeba zachować wyrazistą formę roślinną. Należy wyeksponować je tak, żeby jak najlepiej pokazać ich abstrakcyjne kształty. Zwykle używa się mniej roślin niż w innych stylach. W tego rodzaju kompozycjach chodzi o uzyskanie silnego efektu opartego na zaakcentowaniu formy i linii.
Sposoby zestawiania roślin
· Zestawianie roślin w grupę – wszystkie elementy roślin zestawione w grupę muszą być połączone w jednolitą harmonijną całość. Wokół elementu głównego, stanowiącego motyw przewodni, skupione są elementy uboczne. Element główny może występować jako jedna roślina lub jako grupa roślin. W układzie symetrycznym znajduje się on w geometrycznym środku, a w asymetrycznym poza nim. Do elementów ubocznych należą rośliny uzupełniające, których rolą jest zwiększenie siły oddziaływania motywu głównego. Przykładem takiego zestawienia może być pelargonia (Pelargonium), jako roślina dominująca, a kocanki włochate (Helichrysum petiolare) jako rośliny uboczne.
· Zestawienie na planie trójkąta – środek skrzynki balkonowej zajmuje roślina zwisająca, po bokach rośliny niskie lub niewiele wyrastające poza krawędź pojemnika.
· Zestawienie rytmiczne – można na zmianę sadzić dwa lub trzy gatunki wyraźnie ze sobą kontrastujące.
· Zestawienie piętrowe – z przodu skrzynki balkonowej rośliny niższe, z tyłu wyższe lub z jednej strony niskie i stopniowo ich wysokość wzrasta, przemieszczając się w drugą stronę.
· Zestawienia roślin ze względu na barwę zostało omówione w module II.
Zastosowanie pnączy na balkonach
Pnącza to rośliny o długich, cienkich i wiotkich pędach, które mogą być zdrewniałe. Pnącza mogą wspinać się po podłożach. Niektóre gatunki spiralnie okręcają się wokół podpór, inne oplatają je za pomocą ogonków liściowych lub wąsów, mogą też biernie opierać się o podpory. Na balkonach są zazwyczaj prowadzone na ażurowych kratownicach lub bambusowych podporach. Najbardziej popularne pnącza na balkon to groszek pachnący (Lathyrus odoratus), powój trójbarwny (...
rotheden