PSYCHOLOGIA SPOŁECZNA EGZAMIN
Determinanty atrakcyjności interpersonalnej:
- cechy sytuacji (pokrewieństwo)
- cechy indywidualne (fizyczna atrakcyjność, podobieństwo)
- elementy zachowania (nagradzanie, komunikowanie sympatii)
- te co wiążą wyżej wymienione
Miłość wg Sternberga to stan złożony z 3 komponentów:
- uczucie bliskości, intymność (przekonanie o wzajemnym zrozumieniu się)
- namiętność (najbardziej gorący składnik, myślenie o drugiej osobie z pożądaniem)
- zaangażowanie (decyzja o byciu razem i podtrzymania związku)
Jeżeli występują 3 elementy – miłość doskonała:
- romantyczna (namiętność i bliskość)
- braterska (bliskość i zaangażowanie)
- fatalna (namiętność i zaangażowanie/ mogą się nienawidzić)
- pusta (zaangażowanie)
- ślepa (namiętność)
- czysta (bliskość, intymność)
Zachowanie prospołeczne – każde działanie ukierunkowane na niesienie korzyści innej osobie.
Socjobiologia – perspektywa, w ramach której zjawiska społeczne tłumaczy się stosując prawa teorii ewolucji.
Dobór krewniaczy (Hamilton) – zachowania jednostki mające na celu ochronę życia krewnych są utrwalone przez mechanizm naturalnej selekcji.
Norma wzajemności – założenie, że inni będą nas traktować w ten sam sposób, w jaki my ich traktujemy (ktoś komu pomagamy może kiedyś nam pomóc); norma ta została także uwarunkowana genetycznie jako ułatwiająca przetrwanie.
Teoria wymiany społecznej (nie mają charakteru altruistycznego):
- zasada maksymalizacji zysków (pomogę bogatemu)
- zasada minimalizacji kosztów (pomogę temu co jest dla mnie zły)
Jak się mają zachowania prospołeczne do zachowań altruistycznych?
- w zachowaniach prospołecznych jest akcent egoistyczny. Ważną właściwością człowieka jest troska o własne dobro. Dzięki pomaganiu innym czujemy się lepiej. A altruizm to niesienie korzyści drugiemu człowiekowi z pominięciem własnych korzyści z poniesieniem znacznych kosztów własnych.
Facylitacja społeczna – napięcie wynikające z obecności innych osób i możliwości naszego działania, czego rezultatem jest lepsze wykonanie łatwiejszych zadań, lecz gorsze wykonanie zadań trudniejszych.
Socjalizacja polityczna – jak młodzi ludzie są włączeni w życie publiczne, jak młodzi stają się w pełni obywatelami państwa.
Sens – jednostki mają zagwarantowane prawa wynikające ze statusu „bycia obywatelem”, doświadczają swoich praw – korzystając z nich, podejmują role obywatelskie, wypełniając obowiązki i zadania z nich wynikające.
Kiedy się kształtuje i jak przebiega w ciągu życia?
- Pierwsze lata życia uznaje się za bardzo istotne dla kształtowania się przekonań na temat społeczeństwa, państwa i preferencji politycznych. Dorastanie uznano za okres krystalizowania się poglądów i postaw politycznych . W późnej fazie dorastania zachodzi krystalizacja i internalizacja wzorów funkcjonowania w roli obywatela, których zręby zostały zarysowane w okresie dzieciństwa i preadolescencji. Zręby te zostały przekazane jednostce przez osoby z którymi jednostkę łączą pozytywne emocje.
Działanie agresywne – zachowanie, którego celem jest spowodowanie fizycznej lub psychicznej szkody.
Rodzaje agresji:
- wroga: akt agresji poprzedzony uczuciem gniewu, którego celem jest zadanie bólu lub zranienie.
- instrumentalna: akt agresji służący osiągnięciu innego celu poza zadaniem bólu czy zranieniem.
Teoria hydrauliczna – nieujawnione emocje ulegają kumulacji i wywołują stan napięcia ustępujący w chwili, gdy dojdzie do ekspresji tłumionych emocji.
Na ekspresję agresji mają wpływ:
- wrodzone popędy
- opanowane sposoby kontroli zachowania
- cechy sytuacji społecznej
Wniosek: nie udowodniono jaka jest natura agresji (instynktowna czy wyuczona) ale na pewno nie jest wyłącznie reakcją wrodzoną, czynniki społeczne i sytuacyjne modyfikują jej nasilenie i sposób przejawiania.
Konformizm – zmiana w zachowaniu na skutek rzeczywistego lub wyobrażonego wpływu innych ludzi.
Publiczny konformizm – dostosowanie się.
Informacyjny wpływ społeczny – wpływ innych ludzi, który prowadzi nas do konformizmu, ponieważ spostrzegamy te osoby jako źródło informacji, dające wskazówki dla naszego zachowania. Dostosowujemy się, ponieważ wierzymy, że cudza interpretacja niejasnej sytuacji jest bardziej poprawna niż nasza.
Normatywny wpływ społeczny – wpływ innych ludzi, który prowadzi nas do konformizmu, ponieważ chcemy być przez nich lubiani i akceptowani.
Konsekwencje opierania się normatywnemu wpływowi społecznemu:
a: etapy reakcji grupy na dewianta:
- monitorowanie: próba „zapędzenia z powrotem do grupy” głównie przez nasilenie komunikowania się
- przekonywanie: komentarze, dyskusje, nakłanianie do podporządkowania się
- odrzucenie: zmniejszenie natężenia komunikowania się
Kiedy ludzie podporządkowują się informacyjnemu wpływowi społecznemu?
- kiedy sytuacja jest niejasna: brak pewności, wiedzy
- kiedy sytuacja jest kryzysowa: brak czasu na zastanowienie, trzeba działać natychmiast
- kiedy inni ludzie są ekspertami
Autorytaryzm – osoby autorytarne są podporządkowane władzy, jednocześnie często przejawiają agresję wobec tych, którzy mają inne poglądy i prezentują odmienne postawy. Poddają się więc silnemu mechanizmowi dzielenia ludzi na grupę własną i obcą. W konsekwencji pojawia się dyskryminacja, wrogość, a czasami agresja słowna i fizyczna.
Autorytarny przywódca – kontroluje dyskusje w grupie i wyraźnie przedstawia swoje życzenia.
Totalitaryzm – charakterystycznymi cechami są:
- autokratyzm: kontrolowanie przez władzę wszystkich dziedzin życia i ingerencja w przekonania, poglądy, zachowania obywateli a także rozbudowana propaganda (m.in. fałszująca obraz rzeczywistości) i pełna kontrola nad siłami zbrojnymi, policją i wymiarem sprawiedliwości (wykorzystywanymi jako elementy represji przeciwko społeczeństwu).
Autoprezentacja – celowe działanie podmiotu które jest ukierunkowane na wzbudzenie u innych osób takiego obrazu własnej osoby, który jest najbardziej pożądany z punktu widzenia potrzeb i interesów tego podmiotu. Zjawisko wpisujące się w zjawisko wywierania wpływu, zdobywanie kontroli.
Strategie autoprezentacji:
- ingracjacja: chcemy sprawić wrażenie osoby miłej, prawimy komplementy, mrugamy znacząco, kiwamy zachęcająco, nagradzamy drugą osobę, miłe jest się z nim kontaktować -> często zauważamy w stałych parach, np. odsuwanie krzesła czy podanie poduszki.
- autopromocja: promowanie siebie, stwarzanie wrażenia osoby silnej, skutecznej, chwalimy się, pokazujemy się jako osoba pełna sił i wigoru, przydatne w rozmowach o pracę, dostosowanie pochwał swojej osoby do odbiorcy.
- doskonałość moralna: chcemy pokazać się jako osoba nieskazitelna, która ceni wartości duchowe, religijne, jako osoba przyzwoita, uczuciowa, lojalna, wierna; ciężkie do weryfikacji.
- zastraszanie: chcemy się wydać osobą groźną, która ma władzę, która będzie potrafiła stworzyć problemy, osoby które nie będą robić tego chcę źle skończą.
- autoprezentacja bezradnościowa: chcemy się wydać osobą biedną, niesamodzielną, wykonującą polecenia, nie potrafię ale szybko się nauczę.
Taksonomia stylów autoprezentacji – albo dążymy do sprawienia dobrego wrażenia albo chcemy unikać sprawienia złego wrażenia.
Autoprezentacja ofensywna – my chcemy panować nad sytuacją, wybielanie siebie kosztem innych.
Autoprezentacje asertywne – ujawnianie swoich mocnych stron: ingracjacja, odbijanie czyjegoś blasku, autopromocja, rozdymanie sukcesów.
Autoprezentacje obronne – nie narzucanie się, uciekanie z centrum zainteresowania, szara myszka, nie zagrażająca osoba.
Autoprezentacja defensywna – aktywne zwalczanie sprawieniu złego wrażenia: zaprzeczanie, bagatelizowanie, usprawiedliwianie czynu, pomniejszanie własnej odpowiedzialności, autoprezentacja kompensacyjna (co z tego że Cię zdradzam, ale za to bardzo Cię kocham).
Argumentacja zgodna z toposem uniwersalizacji – odwoływanie się do tego co ogólne i wspólne dla całej społeczności, np. dobro człowieka, tradycja narodowa, honor.
Argumentacja dramatyzacji – odwołuje się do emocji odbiorcy, do gry na jego uczuciach, czyli do komponenty emocjonalnej postawy, np. opis żebraka.
Argumentacja zgodna z toposem konfrontacji – wskazywanie wroga, np. pasożyty w organizmie społecznym, układów, baronów, które należy usunąć.
Argumentacja odwołująca się do obrazowości języka – wykorzystywanie metafor i alegorii, które oddziałują silnie na wyobraźnię, np. zgniłe instytucje.
Argumentacja repetycji – wielokrotne powtarzanie tych samych haseł, treści – po to aby utrwaliły się w pamięci odbiorcy, np. naprawa systemu, ochrona wartości.
Argumentacja zgodnie z toposem alienacji – nadawca akcentuje swoją odrębność od innego nadawcy.
Wyuczona bezradność – pojawia się w sytuacji społecznej, w której człowiek nie ma wpływu na skutki swych działań (a); wiąże się z przekonaniem o braku osobistego wpływu na wydarzenia (c).
Socjalizacja – polega na wytrenowaniu nawyków u biernej jednostki za pomocą systemu kar wg Skinner (b).
Modelowanie jest mechanizmem transmisji wpływów społecznych, którego efektywność: wymaga obecności modela (a), wzrasta gdy model jest członkiem grupy do której aspiruje jednostka (b), wzrasta gdy model jest pod jakimś względem podobnym do socjalizacji jednostki (d).
Małą grupą nazywamy grupę: złożoną przynajmniej z dwóch osób (a).
Struktura grupowa: określa hierarchię pozycji i ról poszczególnych członków (b).
W przypadku agresji wrogiej: cierpienie ofiary jest głównym celem sprawcy (a), zasadniczym celem jest zadanie cierpienia drugiemu człowiekowi (c).
Autoprezentacja służby realizacji określonych celów jednostki: poprawienie wizerunku „ja” we własnych oczach (a), zyskaniu aprobaty społecznej (d).
Zachowanie polegające na publicznym ujawnianiu słabości partnera lub konkurenta, grożenie zrobieniem przedstawienia lub zemstą jest typowe dla strategii autoprezentacyjnej: zastraszania (c), ofensywnej (d).
Struktura procesu socjalizacji: cechuje się trójczłonowością (d) oraz cechuje się hierarchią (b).
W koncepcji rozwoju psychospołecznego Eriksona: utworzenie własnej tożsamości jest efektem pewnego poziomu dojrzałości osobowej koniecznej do podjęcia zadań dorosłości (b), utworzenie własnej tożsamości wiąże się z integracją wewnątrzpsychiczną i integracją ze środowiskiem społecznym (c).
Psychologia społeczna jest nauką: o regulacji wzajemnych stosunków ludzi z otoczeniem (b).
Teoria pola Kurta Lewina jest szczególnie przydatna do badania: dynamiki procesów zachodzących w małych grupach np. konfliktów w małżeństwie (a).
Rozważ następującą sytuację: Pan Adam lubi Pana Jana. Pan Jan ma psa o imieniu Reks. Pies stale warczy na Pana Adama , który z tego powodu nie lubi Reksa. Jednak Pan Jan lubi swojego psa: Pan Adam może zróżnicować swój stosunek do jednostki Pan Jan-Reks i lubić Pana Jana za pewne jego zachowania a nie za inne np. za tresurę psa (c).
Wyniki wielu eksperymentów nad wpływem społecznym na proces pamięci dowodzą: lepiej zapamiętujemy treści uznane za użyteczne (b).
Sytuację, w której osoba pracująca jest obserwowana przez osobę, która nie pracuje nazywamy: efektem audytorium (c).
Pierwsze lata życia człowieka uznaje się: za istotne dla kształtowania się przekonań na temat społeczeństwa i państwa ale nieistotne dla preferencji politycznych w ciągu całego życia (c).
Można oczekiwać świadomego pełnego angażowania się w życie społeczno-polityczne młodego człowieka którego tożsamość: uzyskała status tożsamości osiągniętej (c).
Grupy terrorystyczne: są niezbyt liczne i mają charakter tajny lub wpół tajny (d).
Określ cele działań terrorystycznych: destabilizacja władzy i jej struktur (b), zmiana osoby sprawującej władzę (c), wywołanie lęku i niezadowolenia w społeczeństwie (d).
Perswazji można uniknąć – nie ma charakteru nieuniknionego, a propagandy nie można uniknąć – atakuje zewsząd (d).
Dobre wystąpienie publiczne: powinno mieć przejrzysty układ logiczny oraz odwoływać się do prawdziwych faktów i rzetelnej władzy (a), powinno zawierać elementy ethosu, jak i oddziaływujące na emocje uczucia odbiorców – tzw.pathos (c).
Jakie cechy ludzi wpływają na podjęcie przez nich decyzji i kontynuowaniu znajomości po pierwszym spotkaniu: bliskość fizyczna (b) oraz walory fizyczne (c).
Jakie są objawy miłości romantycznej: podniecenie płciowe w towarzystwie wybranej osoby i poczucie bliskości duchowej (a).
Jeśli myśląc o kimś pragniesz przede wszystkim zalegalizować wasz związek to jest to przejaw miłości: pustej (b).
Zgodnie z modelem perswazji McGuire’a ostateczny efekt komunikatu perswazyjnego zależy od: zauważenia przez odbiorcę komunikatu wysyłanego przez nadawcę i poddania się mu (c).
Szansa na sukces w zabiegach dotyczących zmiany postawy odbiorcy w myśl powyższego modelu: maleje z etapu na etap (c).
Jeśli aktowi perswazji towarzyszy duża liczba reakcji poznawczych odbiorcy, które są przychylne wobec treści komunikatu perswazyjnego, to następuje zmiana postawy odbiorcy w kierunku zgodnym z komunikatem perswazyjnym. Twierdzenie to: jest prawdziwe o ile pojawiające się podczas perswazji dystraktory nie hamują dominujących reakcji odbiorcy na przekaz, czyli w przypadku słabej dystrakcji (d).
Zgodnie z modelem szans rozpracowania przekazu wg Petty;ego i Cacioppo zmiana postaw może dochodzić do skutku dwoma różnymi torami: peryferyjnym lub centralnym (c).
Zasadniczą różnicą między tymi torami jest: poziom siły argumentów (c), poziom rzeczywistego rozpracowania przez odbiorcę treści przekazu (b).
Prawdopodobieństwo zmiany postawy w kierunku zgodnym z treścią komunikatu perswazyjnego: w przypadku nadawcy wiarygodnego jest większe niż przypadku nadawcy urodziwego (a).
Efekt bumerangowy: polega na tym, że przekazy od osób uznawanych za ekspertów w danej dziedzinie, a także takich ocenianych jako o czystych intencjach, atrakcyjnych i wykazujących podobieństwo do odbiorcy komunikatu, wywołują silniejsze zmiany postaw niż przekazy uzyskiwane od nadawców o małej wiarygodności, niepewnych i nieatrakcyjnych. Efekt bumerangowy ma miejsce wtedy, gdy przekaz od źródła o bardzo niskiej kompetencji wywołuje zmiany w kierunku przeciwnym niż zamierzony.
W jakich warunkach niewiarygodny nadawca może zmienić postawę odbiorcy: jeśli nastąpi efekt przesypiania, czuli wtedy gdy nie będziemy odbiorcy przypominać o niskiej wiarygodności nadawcy komunikatu perswazyjnego (b).
Jednym z warunków skuteczności perswazji jest: podobieństwo nadawcy komunikatu do jego odbiorcy w percepcji odbiorcy (b), postrzeganie „czystych” intencji nadawcy (c), atrakcyjność nadawcy w ocenie odbiorcy (d).
Osoba o niskiej samoocenie po wysłuchaniu komunikatu zawierającego silne argumenty wzbudzające lęk: zaraz po odebraniu komunikatu pozostaje bierna wobec zawartych w nim argumentów ale po pewnym czasie – o ile komunikat zawierał wskazówki o sposobach przeciwdziałania zagrożeniom – zmienia swą postawę zgodnie z przekazem perswazyjnym (d), zmienia swą postawę w kierunku przeciwnym do sugerowanego w przekazie perswazyjnym ze względu na narastającą niechęć wobec nadawcy postrzeganego jako osobę zagrażającą jej samoocenie (e). -à teoria reaktancji
Jaki rodzaj badań jest najbardziej przydatny do poznania sposobu funkcjonowania sekty: obserwacja uczestnicząca (a).
Badaniem przynoszącym informację o zależności przyczynowo-skutkowej jest: eksperyment laboratoryjny (c).
1. Wymień pięć najczęstszych odpowiedzi występujących w skali postaw typu Likerta: – zdecydowanie nie zgadzam się,
2. – raczej się nie zgadzam,
3. – nie mam zdania,
4. – raczej się zgadzam,
5. – zdecydowanie się zgadzam.
Przedstaw konstrukcję kompletnej postawy: poznawczy, emocjonalny, behawioralny.
Procesualny model perswazji McGuire’a: X-dwuczynnikowy, Y-utrzymanie zmienionej postawy, Z-zachowanie odbiorcy (d).
qbgirl