michalak@ukw.edu.pl
egzamin test+ pyt. otwarte
Definicje niepełnosprawności
Disabled Pearson’sAct
Człowiek z niepełnosprawnością to ktoś, kto z powodu uszkodzenia, chroby lub wrodzonej deformacj/kalectwa jest rzeczywiście upośledzony w otrzymaniu i utrzymaniu zatrudnienia lub podjęcia pracy na własny rachunek, z wyjątkiem uszkodzenia, choroby lub kalectwa.
Komitet Rehabilitacji Readaptacji Człowieka PAN (1978)
Niepełnosprawnymi są osoby o naruszonej sprawności psychofizycznej powodującej ograniczenia funkcjonalne sprawności lub aktywności życiowej w stopniu utrudniającym pełnienie właściwych dla nich ról społecznych
Karta praw osób niepełnosprawnych (uchwała Sejmu RP)
Niepełnosprawnymi są osoby, których stan fizyczny, psychiczny lub umysłowy trwale lub okresowo utrudnia, ograniczenia bądź uniemożliwia wypełnianie ról społecznych, a w szczególności ogranicza zdolności do wykonywania pracy zawodowej.
Ossowski (1999)
Osoba niepełnosprawna jest jednostką w pełni swoich praw. Znajdującą się w sytuacji upośledzającą ją, stworzonej przez bariery środowiskowe, ekonomiczne i społeczne, których nie może tak jak inni ludzie przezwyciężyć wskutek występujących w niej uszkodzeń.
WHO (2007)
Niepełnosprawność to wielowymiarowe zjawisko wynikające ze wzajemnych oddziaływań między ludźmi a ich fizycznym i społecznym otoczeniem, efekt barier napotykanych w otoczeniu fizycznym społecznym.
Perspektywa historyczna myślenia o niepełnosprawności
Ø Plemiona koczownicze- osoby niepełnosprawne= ciężar (nie zbierają pożywienia), porzucane podczas zmiany miejsca pobytu. Żeby plemię mogło dalej funkcjonować odrzucano osoby, które nie były w stanie zbierać pożywienie.
Ø Starożytny Egipt- traktowanie osób niepełnosprawnych na równi z innymi obywatelami
Ø Starożytna Grecja i Rzym (kult pięknego ciała, siły fizycznej, odwagi i męstwa) niepełnosprawność utożsamiana ze złem= zalecana eksterminacja niepełnosprawnych
Arystoteles: eliminować dzieci, jeśli nie są doskonałe
Platon: pozostawić dzieci z deformacjami na słońcu lub topić
Ø Starożytny Rzym: nie sprawne dzieci rzucane pod końskie kopyta podczas spektakli
Ø Stary Testament- niesprawność= kara boska za grzechy, niepełnosprawny nie mógł być kapłanem
Ø Tradycja wczesnochrześcijańska- człowiek stworzony na podobieństwo Boga, na swoje podobieństwo, wszystko co nie odpowiadało temu wizerunkowi= skutek grzechu lub nieczystości
Ø Średniowiecze: jednostki opętane przez demony, złe duchy, zesłane przez Boga kara za grzechy rodziców.
Niesprawność- przejaw nieczystości, umartwianie się, modlitwa do Boga= szansa na oczyszczenie i przebaczenie np. biczownicy wędrujący po Europie w nadziei na pozbycie się złych mocy i odwrócone groźby choroby
Z niepełnosprawnością wiązano także czary, czarownice
Ø Renesans : osoby niepełnosprawne akceptowane jako część rodziny grup pracujących na wsi lub w małych warsztatach
Osoby niepełnosprawne jako np. błazny królewskie
Występki, zbrodnie przypisywane osobom o szczególnych cechach
Początki myślenia o instytucjonalizacji
Ø Okres od oświecenia do końca XIX w.
Naukowe przesłanki przyczyn i pełniejszego rozumienia niepełnosprawności
Podejmowanie coraz skuteczniejszych form terapii, efektywniejszych sposobów rehabilitowania osób z niepełnosprawnością.
„statki szaleńców”
Ø Rewolucja francuska- podejmowanie prób rozwiązania problemów osób z niepełnosprawnością, wyspecjalizowane
Ø I WŚ- gwałtowny wzrost osób, które utraciły sprawność
Tworzenie programów umożliwiających podejmowanie pracy. Rządowe programy rehabilitacyjne dla weteranów (początek USA)
Ø Hitler u władz- ekstremalna postać ruchu eugenicznego
Projekt T-4 eliminacja osób niepełnosprawnych.
Pojęcie rehabilitacja jako postępowanie medyczne użyto w 1919 roku (Mallurite)
Dzisiaj rehabilitacja oznacza wszelkie akcje naprawcze, umożliwiające życie osobom niepełnosprawnym w społeczeństwie w warunkach integracyjnych
WHO: rehabilitacja to kompleksowe postępowanie w odniesieniu do osób niepełnospr. Fizycznie i psychicznie, które ma na celu przywrócenie pełnej lub możliwej do osiągnięcia sprawności
- fizycznej i psychicznej
- zdolności do pracy zarobkowej
- zdolności do brania czynnego udziału w życiu społecznym
Światowy Program Działania na Rzecz Osób Niepełnosprawnych:
Rehabilitacja jest zorientowanym na określony cel i ograniczonym w czasie procesem, który powinien umożliwić osobie niepełnospr. Osiągnięcie optymalnego poziomu funkcjonalnego, umysłowego, fizycznego albo społecznego pozwalającego osobie uzyskania
31.03
-Rehabilitacja- łac. Habilitas- zdatność, przydatność, re- znów, na nowo
- Rewalidacja- łac. Validus- zdrowy, mocny, sprawny
Psych. Rehabilitacji wyodrębniła się po II WŚ,
Chirurdzy- obserwowali reakcje psychologiczne pacjentów na pochorobowe lub powypadkowe uszkodzenia ciała, jako pierwsi opisali te reakcje i zaczęli je uwzględniać w procesie leczenia.
Amputacje- by w jak najmniejszym stopniu naruszyć funkcjonalność narządu.
Dbano by uszkodzenie było jak najmniej widoczne
Wyposażenie niepełnosprawnych w protezy
Po I WŚ- wzrost zainteresowania rehabilitacją ruchową, pojawienie się pierwszych placówek doradztwa zawodowego.
Levinton- opracowywała zagadnienia wzajemnych relacji psychologii i medycyny rehabilitacyjnej. Możliwe było podjęcie badań nad rolą czynników psychologicznych w procesie przystosowania się do kalcetwa
Dembo i Wright- dynamika reakcji psychicznych na zaistniałe kalectwo. Reakcje te są kluczowe dla zaangażowania się niepełnosprawnych w proces rehabilitacji
- praca środkiem do uzyskania niezależnego życia
- Barker- Podstawowe znaczenie ,środowiska osoby niepełnosprawnej w procesie przystosowania się do kalectwa i skuteczności rehabilitacji
- Garret –konferencja naukowa psychologów rehabilitacji, pierwsze publikacje
Wiktor Dega: twórca polskiej szkoły rehabilitacji, lekarz ortopeda
- konieczność uzupelnania rehabilitacji medycznej rehabilitacją zawodową i społeczną, psychologiczną.
- leczenie człowieka a nie tylko chorego narządu
- organizator oddziały ortopedycznego szpitala w Bydgoszczy( do wybuchu II WŚ- jednen z najbardziej nowoczesnych oddziałów w Polsce
- wszechstronne oddziaływanie na chorego
Klinika ortopedii w Poznaniu:
- Oddział Rehabilitacji został uruchomiony w roku 1948, drugi na świecie ośrodek oparty na naukowych podstawach kompleksowej, zespołowej rehabilitacji medycznej
- Model uznany za WHO jako godny naśladowania i upowszechniania na świecie (1970)
- 1952 Krajowy Specjalista ds. Rehabilitacji
Marian Weiss – organizator i propagator idei kompleksowej rehabilitacji, przywiązywał wagę do ruchu jako środka leczniczego.
Aleksander Hulek wkład w :
- naukowe podstawy rehabilitacji
- rozwój rehabilitacji zawodowej
- kształcenie kadr
- propagowanie w świecie polskich osiągnęć z zakresu rehabilitacji
Helena Larkowa
- organizatorka 3 ogólnokrajowych konferencji poświęconych psych. Rehabilitacji
- pionierskie badania z zakrsu psych. Rehabilitacji
- upowszechniania amerykańskich osiągnięć psych. Rehab. Na terenie Polski.
Kowalik, Obuchowska
Specjalność: psychologiczne rehabilitacyjna
- studia psychologiczne
- studia medyczne
Rehabilitacja kompensacyjna- uprawnienia (protezy, laski, trąbki słuchowe)
Rehabilitacja adaptacyjna- holizm w ujęciu problemów, praca dla niepełnosprawnych
Rehabilitacja integracyjna- nie ma barier, zbyt duże nadzieje
Rehabilitacja współodpowiedzialna- nauczyć niepełnosprawnych odpowiedzialności za własne życie.
Proces prawidłowego leczenia określają wg
Ruska (pionier rehabilitacji w USA) trzy etay
I- Rozpoznanie
II- Leczenie podstawowe (zabieg operacyjny)
III- Rehabilitacja prowadzona w odrębnym ośrodku rehabilitacyjnym
Cechy systemu rehabilitacji (Dega)
- wprowadzenie nauki szkolnej, kiedy dzieci leżały w szpitalu
- wprowadzenie opieki psychologicznej w ośrodkach leczniczych
Postulaty:
1. Powszechność
2. Wczesne zapoczątkowanie, możliwie jeszcze w okresie leczenia
3. Kompleksowość- uwzględnienie od początku wszystkich aspektów rehabilitacji
4. Ciągłość – rehabilitacja lecznicza ma zabezpieczoną ciągłość z rehabilitacją zawodową i społeczną
Powszechność rehabilitacji
- pełna dostępność do oddziaływań rehabilitacyjnych dla wszystkich potrzebujących
- bez rehabilitacji większość osób z ograniczeniami zostaje niepełnosprawnymi lub ograniczenie sprawności jest niewspółmierne do rodzaju i przebiegu schorzenia
Wczesne zapoczątkowanie rehalititacji:
- przesunięcie do fazy leczenia
- rozpoczęcie od najwcześniejszej fazy zycia- jeśli uszkodzenie ma charakter wrodzony
- przykład: oddziaływania rehabilitacyjne na osoby przygotowane do laryngektomii całkowitej w związku z rakiem krtani
- rehabilitacja przed operacją (kształcenie głosu i mowy zastępczej- kształtowanie nowego obrazu sytuacji własnej, z nadzieją)
Kompleksowość rehabilitacji:
Działania kompensacyjne- ukierunkowane na rozwój nowych możliwych sprawności np. nauka czytania systemem Braile’a gdy osoba traci wzrok
-Działania przystosowawcze- tworzenie ułatwień w prawidłowym funkcjonowaniu osoby z naruszoną sprawnością- pomoc osobom samotnym , zatrudnienie w zakładzie pracy, przebudowa mieszkania
- usprawnianie chorego ale i jego otocznia
Ciągłość rehabilitacji:
- rehabilitacja ma być nieprzerwana, jednoczasowo być prowadzona rehabilitacja medyczna, zawodowa, społecznia
- pojęcie ciągłości rehabilitacji oznacza również kontynuację leczenia po opuszczeniu ośrodka szpitalnego czyli rehabilitację środowiskową
- ciągłość +/- systematyczność
- rehabilitacja jest efektywna gdy zabiegi usprawniające są realizowane systematycznie
- przerwy bądź zaniedbania powodują :
- opóźnienie w uzyskaniu widocznych rezultatów
- obniżają motywację do rehabilitacji
- nieobliczalne szkody
- powiązanie z rehabilitacją społeczną i zawodową
Cele rehabilitacji:
- pod względem medycznym: poprawa stanu fizycznego i fizjologicznego jednostki
- pod względem ekonomicznym: pełna lub zwiększona niezależność
- pod względem zawodowym: uzyskanie statusu osoby pracującej
- pod względem psychologicznym niepełnosprawny- korzystnie akceptuje niepełnosprawność , ma poczucie sprawstwa i sensu w życiu (podmiot działań)
- pod względem społecznym : niepełnosprawny zintegrowany z rodziną, grupą
Do osiągnięcia celów potrzebne są 3 składniki:
Rehabilitacja medyczna (lecznicza)à rehabilitacja psychologiczna à rehabilitacja społeczna
Rehabilitacja psychologiczna jest skuteczna wtedy kiedy współwystępuje, przenika przez pniższe rodzaje rehabilitacji:
- medyczna
- społeczna
- zawodowa
- pedagogiczna
Rehabilitacja medyczna:
Zabieg lecznicze przenikają zabiegi rehabilitacyjne
- akcent na prewencję wtórną: zwalczanie ryzyka powrotu choroby np. palenie, nadwaga, nadciśnienie, brak ruchu, edukacja zdrowotna (bardzo ważny element, często zaniedbywany )
Rehabilitacja społeczna :
- uczestnictwo osoby niepełnosprawnej w społeczeństwie musi dotyczyć wszystkich wymiarów życia i na wszystkich poziomach wiekowych w granicach możliwości osoby niepełnosprawnej:
-> integracja a segregacja
-> normalność a nie wyjątkowość à AOON
-> dostępność osiągnięć cywilizacyjnych a nie upośledzenie
Podjęcie pracy zawodowej – szczególny i istotny przejaw rehabilitacji społeczne:
- praca- porządek dnia/ rytm
- zabezpieczenie egzystencji (prestiż , dom, rodzina, realizacja sensu zycia)
- bezrobocie – destrukcyjne działanie,
Rehabilitacja psychologiczna – nie powinna sprowadzać się do leczenia zaburzeń psychicznych wynikających z pojawienia się fizycznego kalectwa, ale koncentrowanie się na stymulowaniu osób niepełnosprawności do przezwyciężania istniejących trudności w doążeniu do osobistego rozwoju (Ossowski)
Osoba niepełnosprawna powinna:
- realnie oceniać swoje możliwości w życiu codziennym, w pracy zawodowej i innych formach własnej aktywności
- możliwie szybko przyjąć i pogodzić się ze swoim
...
qbgirl