Piotr Zychowicz - Ukraińcy, którzy ratowali Polaków.pdf

(275 KB) Pobierz
Ukraińcy, którzy ratowali Polaków
Piotr Zychowicz
Spis artykułów
Biskup Jan Bagiński uratowany jako 11-letni chłopiec
z rzezi wołyńskiej w 1943 r. przez Ukraińca Makara Najstruka (fot. Paweł Stauffer).
Wiele lat temu narażali się, by pomóc polskim sąsiadom. Dziś, pod koniec życia, sami
potrzebują wsparcia.
Biskup Jan Bagiński urodził się we wsi Kamionka w województwie wołyńskim. W 1943 roku, gdy
ukraińscy nacjonaliści wymordowali polskich mieszkańców miejscowości, miał 11 lat. - To, że teraz z
panem rozmawiam, zawdzięczam naszemu sąsiadowi Makarowi Najstrukowi - mówi biskup.
Wieczorem do domu Bagińskich przybiegła córka Najstruka. Powiedziała, że przysłał ją ojciec. W ich
domu zgromadzili się banderowcy i zamierzają w nocy zaatakować polskie domostwa. Jeżeli
Bagińscy chcą żyć, powinni szybko uciekać. Rodzina natychmiast opuściła wieś. Została tylko
prababcia, która powiedziała, że "jej starej na pewno nie ruszą".
- Tej nocy Polacy zostali wyrżnięci. Prababcię zasztyletowano, a naszych sąsiadów porąbano
siekierami. Zginęła między innymi spokrewniona z nami rodzina Burakowskich. 12-letnia dziewczynka
próbowała uciekać, Ukraińcy dopadli ją w polu... - opowiada duchowny.
Makar Najstruk, uprzedzając rodzinę Bagińskich, podjął wielkie ryzyko. Inny Ukrainiec, dzięki któremu
uratowała się kolejna polska rodzina z tej wsi, pomoc przypłacił życiem swoim i bliskich. Upowcy
dowiedzieli się, że wywiózł ich z Kamionki. - Powiedzieli im: "Uratowaliście Polaków, to musicie
zginąć za nich". On, jego żona i dwójka dzieci zostali uduszeni pętami do krępowania bydła -
wspomina Jan Bagiński.
Po 67 latach biskup wciąż wspomina Najstruków z "wielkim wzruszeniem i wdzięcznością". - Każdy,
kto był wtedy na Wołyniu, wie, o czym mówię. Ta straszliwa eksplozja nienawiści, płonące wsie,
rzezie, strach. A jednak znaleźli się Ukraińcy, którzy potrafili zachować człowieczeństwo. Mamy
wobec tych ludzi dług - uważa.
Na celowniku UPA znaleźli się także członkowie mieszanych rodzin. Ukraińcy, którzy brali ślub z
Polakami, uważani byli przez nacjonalistów za zdrajców. - Za pierwszego Sowieta w 1940 r. tatę
wzięli do Armii Czerwonej. Został tylko dziadek, mama, braciszek i ja. Byliśmy łatwym celem ataku -
opowiada Jan Storożug.
Jego ojciec był Ukraińcem, a mama Polką. Mieszkali na futorze Matwiejowce, w pobliżu znajdowało
się kilka ukraińskich gospodarstw. To właśnie ci ludzie: Kryzowie, Oksentowie, Krywuty i Łomniccy,
uratowali im życie. Od wiosny 1943 r. do wiosny 1944 r. rodzina każdą noc spędzała w obejściu
któregoś z sąsiadów. W stodole, oborze, stogu siana czy na strychu.
- Każdy z tych ludzi zdawał sobie sprawę, że pomagając nam, wydaje na siebie wyrok śmierci.
Dlaczego to robili? Nie ma sensu po latach szukać jakichś górnolotnych słów. To był po prostu
odruch. Poczucie, że człowiek musi pomóc człowiekowi. Sąsiad sąsiadowi - mówi Storożug.
W okolicy banderowcy zamordowali wiele polskich rodzin, m.in. Zabłockich i Adamskich. Użyli do
tego cepów, wideł i siekier.
- Wydali wyrok także na nas - mówi Storożug. - Mieliśmy zostać utopieni w miejscowej studni.
Wieczorem przyszedł do mamy pan Łomnicki, Ukrainiec z polskim nazwiskiem, i powiedział, że musimy
uciekać. Wsadził naszą rodzinę na wóz i zawiózł nocą do miasteczka. Gdyby w drodze zaskoczył nas
patrol UPA, zginąłby razem z nami.
W marcu 1943 roku banderowcy zamordowali ojca pana Karola Żarczyńskiego. Miał wówczas osiem
lat, rodzina mieszkała w osadzie Podzbuż.
- Tatę porwano na drodze. Rano znaleziono jego zmasakrowane ciało na poboczu i przywieziono do
nas do domu. Dostał pięć kul, co było wówczas rzadkością - opowiada Żarczyński.
Po zabójstwie ojca banderowcy postanowili się wziąć za rodzinę - żonę, małego Karola i dwójkę
jego rodzeństwa. Wówczas pojawił się Marko. - Byłem wtedy małym dzieckiem i niestety nie mam
pojęcia, jak ten człowiek miał na nazwisko. To właśnie jemu zawdzięczamy ocalenie - mówi Karol
Żarczyński.
Marko był zaprzyjaźniony z jego rodzicami. Często pomagał przy zbiorach. Gdy zabrakło pana
Żarczyńskiego, wprowadził się do ich domu i pełnił nocne warty. Gdy tylko w okolicy pojawiał się
oddział UPA, natychmiast wysyłał polską rodzinę do kryjówki w lesie.
- W pewnym momencie stało się jasne, że dłużej tak nie przetrwamy - wspomina Żarczyński. -
Marko, ryzykując życie, wywiózł nas do Kostopola. Potem wrócił do naszego domu. Trzy dni później
przyszła banda. Około 50 ludzi. Jego pobito, a nasz majątek zagrabiono.
Co by się stało, gdyby Polacy zostali? - W pobliżu znajdował się młyn państwa Bartosiewiczów. Mieli
dwójkę dzieci. Upowcy zamordowali je w lesie - mówi Karol Żarczyński. - Dziewczynkę zgwałcili.
Następnie położyli oboje na ziemi i przywalili wielkim, ściętym drzewem. Pozostawione w ten sposób
dzieci umarły z głodu. Nam szykowali podobny los.
Dopiero dwa lata temu pojechał w rodzinne strony. Na miejscu jego domu rośnie las. Żarczyński: -
Okolica jest bardzo uboga. Wioski ukraińskie są biedniejsze niż przed wojną za "polskich czasów".
Starsi ludzie, także ci, którzy ratowali Polaków, znajdują się w trudnej sytuacji finansowej. Być
może Polska powinna ich jakoś wesprzeć. Pokazać, że o nich nie zapomnieliśmy.
Piotr Zychowicz ("Rzeczpospolita", 25.10.2010)
Powrót do strony główne j se rwisu "W ołyń naszych przodk ów"
www.nawolyniu.pl

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin