Obiekty z listy światowego dziedzictwa UNESCO w Azji
Lista światowego dziedzictwa UNESCO w Turcji
Lista światowego dziedzictwa UNESCO w Turcji – lista miejsc w Turcji wpisanych na listę światowego dziedzictwa UNESCO, ustanowionej na mocy Konwencji w sprawie ochrony światowego dziedzictwa kulturowego i naturalnego, przyjętej przez UNESCO na 17. sesji w Paryżu 16 listopada 1972[1] i ratyfikowanej przez Turcję 16 marca 1983 roku[2].
Obecnie (stan w 2017 roku) na liście znajdują się 16 obiektów: 14 dziedzictwa kulturowego i 2 o charakterze kulturowo–przyrodniczym[2].
Na tureckiej liście informacyjnej UNESCO – liście obiektów, które Turcja zamierza rozpatrzyć do zgłoszenia do wpisu na listę światowego dziedzictwa, znajdują się 72 obiekty (stan w roku 2017)[2].
Obiekty na liście światowego dziedzictwa UNESCO
Mapa lokalizacyjna Turcji
Stambuł
Park Narodowy Göreme
Wielki meczet i szpital Divriği
Hattusa
Nemrut
Hierapolis-Pamukkale
Ksantos-Letoon
Safranbolu
Troja
Selimiye
Çatalhöyük
Bursa
Cumalıkızık
Pergamon
Cytadela w Diyarbakır
iCytadela w Diyarbakır i ogrody Havsel – krajobraz kulturowy
Efez
Ani
Obiekty wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO
W Wikimedia Commons znajdują się multimedia związane z tematem:
Poniższa tabela przedstawia tureckie obiekty na liście światowego dziedzictwa UNESCO:
Nr ref. – numer referencyjny UNESCO;
Obiekt – polskie tłumaczenie nazwy wpisu na liście wraz z jej angielskim oryginałem[2];
Położenie – miasto, region; współrzędne geograficzne;
Typ – klasyfikacja według Komitetu Światowego Dziedzictwa[3]:
kulturowe (K),
przyrodnicze (P),
kulturowo–przyrodnicze (K,P);
Rok wpisu – rok wpisu na listę;
Opis – krótki opis obiektu wraz z informacjami o jego zagrożeniu.
Nr ref. Obiekt Zdjęcie Położenie Typ Rok Opis
356 Zabytkowe dzielnice Stambułu
Historic Areas of Istanbul Hagia Sophia Mars 2013.jpg Stambuł
41°00′00″N 29°00′00″E K
(i)(ii)(iii)(iv) 1985 Stambuł z uwagi na swoje położenie geograficzne i ponad dwutysięczną historię ma wiele unikalnych zabytków, m.in. meczet Sulejmana, Błękitny Meczet, pałac Topkapı, Hagia Sophia, kościół Chora czy pozostałości murów Konstantynopola[4].
357 Park Narodowy Göreme i zabytki skalne w Kapadocji
Göreme National Park and the Rock Sites of Cappadocia Göreme town and valley 2015.JPG Nevşehir
38°40′00″N 34°51′00″E K, P
(i)(iii)(v)(vii) 1985 W dolinie Göreme, której skały trawi erozja, znajdują się wykute w skale sanktuaria – unikalne świadectwo sztuki bizantyjskiej z okresu post-ikonoklastycznego, a także wydrążone w skale całe miasta i wioski – pozostałości tradycyjnego osadnictwa od IV w.[5]
358 Wielki meczet i szpital Divriği
Great Mosque and Hospital of Divriği Divrigi,Moschee-Kale.jpg Divriği, Sivas
39°22′16,5″N 38°07′18,3″E K
(i)(iv) 1985 Meczet i kompleks szpitalny założone w latach 1228–29[6]. Meczet miał pojedynczą salę modlitw i był przekryty dwiema kopułami[6]. Architektura meczetu charakteryzuje się wymyślną techniką konstrukcji sklepień i pomysłową dekoracją rzeźbiarską – zwłaszcza na trzech portalach, w kontraście do surowych ścian wewnętrznych[6].
377 Hattusa
Hattusha: the Hittite Capital Lion Gate, Hattusa 01.jpg Çorum
40°00′50,0″N 34°37′14,0″E K
(i)(ii)(iii)(iv) 1986 Hattusa – dawna stolica państwa Hetytów, współcześnie stanowisko archeologiczne z pozostałościami (świątyń, rezydencji królewskich i fortyfikacji, ruinami bram miejskich: Bramy Lwów i Bramy Królewskiej oraz zespołem skalnym Yazilikaya[7].
448 Nemrut
Nemrut Dağ East Terrace (4961356591).jpg Adıyaman
37°58′54,0″N 38°44′28,0″E K
(i)(iii)(iv) 1987 Kompleks świątynno-sepulkralny (hierotezjon) wzniesiony na górze Nemrut przez króla Kommageny Antiocha I Theosa Dikajosa Epifanesa Filoromajosa Filhellena (69–34 p.n.e.) – świadectwo jednego z największych przedsięwzięć budowlanych epoki hellenistycznej[8].
484 Ksantos-Letoon
Xanthos-Letoon Reconstruction Nereid Monument BM.jpg
Letoon tempel axb01.jpg Antalya
Muğla
36°20′06″N 29°19′13″E K
(ii)(iii) 1988 Ksantos – starożytna stolica Licji, rozbudowana w okresie hellenistyczno-rzymskim, obecnie stanowisko archeologiczne[9]. Do dziś zachowały się pozostałości grobowców filarowych z cellą i sarkofagiem na szczycie, na monolitowych słupach, bogato zdobione reliefami, pochodzące z V–II wieku p.n.e.[9] Letoon – starożytne sanktuarium i wyrocznia, najważniejsze miejsce kultu religijnego w Licji, sanktuarium związkowe Federacji Licyjskiej, obecnie stanowisko archeologiczne, z pozostałościami świątyń Latony, Artemidy i Apollona[9].
485 Hierapolis-Pamukkale
Hierapolis-Pamukkale Hierapolis kolumnana RB.jpg
Pamukkale3.jpg Denizli
37°55′26,8″N 29°07′29,2″E K,P
(iii)(iv)(vii) 1988 Pamukkale – gorące źródła wody bogatej w związki wapnia i dwutlenek węgla, z której po ochłodzeniu na powierzchni, wytrąca się węglan wapnia, tworząc unikalny krajobraz z lasów mineralnych, skamieniałych wodospadów oraz rozległych, piętrowych tarasów[10]. Hierapolis – starożytne uzdrowisko położone na zboczu góry Cökelez, powyżej wapiennych tarasów Pamukkale, założone ok. II w. p.n.e. przez królów Pergamonu z dynastii Attalidów[10]. Współcześnie zachowały się tu ruiny urządzeń termalnych, świątyń i innych zabudowań greckich[10].
614 Miasto Safranbolu
City of Safranbolu Safranbolu traditional houses.jpg Karabük
41°14′57,8″N 32°40′59,5″E K
(ii)(iv)(v) 1994 Główny ośrodek na szlaku handlowym między Wschodem i Zachodem od XIII w. do początku XX w., z wieloma zabytkami z okresu największej świetności miasta, m.in. Starym Meczetem, łaźniami i medresą Sulejmana Paszy (1316–1357) z XIV w.[11]
849 Troja – stanowisko archeologiczne
Archaeological Site of Troy Troja mury obronne RB.jpg Çanakkale
39°57′27,0″N 26°14′20,0″E K
(ii)(iii)(vi) 1998 Starożytne miasto, znane z wojny, opisanej w starogreckim poemacie epickim Iliada przypisywanemu Homerowi[12]. Obecnie stanowisko archeologiczne, odkryte w 1870 roku przez Heinricha Schliemanna (1822–1890)[12]. Pozostałości Troi stanowią najbardziej znaczące świadectwo pierwszych kontaktów między cywilizacjami Anatolii i basenu Morza Śródziemnego[12].
1366 Zespół zabytkowy z meczetem Selimiye w Edirne
Selimiye Mosque and its Social Complex Selimiye Mosque 2009.jpg Edirne
Edirne
41°40′41″N 26°33′34″E K
(i)(iv) 2011 Zespół budowli külliye w Edirne (pierwszej stolicy Imperium Osmańskiego), wzniesiony dla sułtana Selima II w latach 1569–1575 przez tureckiego architekta Sinana obejmujący m.in. meczet, dwie medresy (szkoła koraniczna i szkoła prawnicza) oraz halę targową[13].
1405 Çatalhöyük
Neolithic Site of Çatalhöyük Çatalhöyük with surroundings..jpg Konya
Konya
37°39′59,4″N 32°49′31,7″E K
(iii)(iv) 2012 Pozostałości osady neolitycznej, stanowisko archeologiczne obejmujące dwa kopce: wschodni kopiec z osiemnastoma warstwami zawierającymi ślady działalności człowieka z epoki neolitu, z okresu 7400–6200 p.n.e., m.in. malowidła, płaskorzeźby, rzeźby oraz inne obiekty artystyczne lub o charakterze symbolicznym; oraz kopiec zachodni ze śladami działalności człowieka z okresu 6200-5200 p.n.e. Znajdują się tu pozostałości unikalnych osad bez ulic, złożonych ze skupisk domostw przylegających do siebie tylnymi ścianami, do których wejścia prowadziły przez dach[14].
1452 Bursa i Cumalıkızık: narodziny Imperium Osmańskiego
Bursa and Cumalıkızık: the Birth of the Ottoman Empire Bursa018.jpg
Cumalıkızık 7121.jpg Bursa
40°11′00″N 29°04′00″E
40°10′36″N 29°10′20″E K
(i)(ii)(iv)(vi) 2014 Osiem miejsc na terenie miasta Bursy i pobliskiej wioski Cumalıkızık, które są świadectwem rozwoju systemu miejskiego i wiejskiego stanowiącego podstawę Imperium Osmańskiego, m.in. handlowe dzielnice chanów, kompleksy külliye z meczetami, szkołami religijnymi, publicznymi łaźniami i kuchnią dla ubogich, a także grobowiec Orchana, założyciela dynastii osmańskiej[15].
1457 Krajobraz kulturowy – świadectwo różnych epok w Pergamonie
Pergamon and its Multi-Layered Cultural Landscape Pergamon - 01.jpg Izmir
39°08′00″N 27°11′00″E ...
wieslaw2011