TH-13.pdf

(4018 KB) Pobierz
I
'\0/
i
I
~
JĘZY K
I KULTURA
POKREWIEŃSTWO JĘZYKÓW ŚWIATA
Grupa
językowa
Indoeuropejskie
Uralskie
Drawidyjskie
N
120
20
40
%
Siedziby kilka tys.
lat
temu
Prawd. pd.-wsch
.
Europa
lub Azja Mniejsza
(obecnie
caly
św
iat
)
Europa Wsch.,
zach.
Syberia
Azja Pd.-Zach.
(Iran?),
obecnie gl.
Indie Pd.
Afryka
Pn., Piw.
Arabski
Kaukaz
Piw. Iberyjski
Azja
Środk.-Wsch.
Azja
Ś
rodk.-Wsch.
Azja Wsch.
Japo nia
Korea
Przykladowe
języki
(L)
Hi
ndi
400,
h
i
szpański
350, angielski
320,
bengalski
200,
portugalski
165,
rosyjski
150,
polski 40
Węgierski
Uwagi
a
a,
b
a,
b
a
a,
d
e
a, c
a,
c
a, c
f
f
45
0,5
3,9
5,4
0,15
0,Q2
2,3
0, 1
0,1
2,3
1,3
II
,
fiński
5,
estoński
I
Telugu 77, Tamilski
67,
malajalam
37
Arabski
205,
hausa
30 ,
jęz.
berberyjskie
12,
hebrajski 5
Gruziński
Afroazjatyckie
(500)
(,,semitochamickie")
Kaukaskie
40
I
40
10
4,
kabardyński
czeczeński
I,
0,4, inguski 0,2
Baskijski
Tureckie
Mongolskie
Mandżurs kie
Japoński
Koreański
Baskijski
I
Turecki 5
1,
uzbecki 18,
azerski
15,
kazachski 10, jakucki 0,4
Mongolski
2,
buriacki 0,4
Mandżurski
Japoń
s
ki
10
I
I
10
I
(50)
(50)
(150)
(500)
(1000)
(100)
50
(10)
(?),
ewenkijski
0,03
125
7I
Koreańsk
i
Paleoa4faryckie
0,001 Pierwotne ludy Syberii
0,001 Hindukusz
22,5
1,5
1,7
4,9
6,3
0,6
Chiny
Pd. Chiny
Pd.-wsch. Chiny (?)
Indochiny
Afryka
Zach.
i
Środk.
(obecnie
większość
Afryki)
Sudan
Czukocki 0,015
,
kecki 0,0005
Buruszaski 0,03
Chiński
tybet
ański
Buruszaski
C
h
iń
s
ko-tybetań-
skie
Syjamskie
Austroazjatyckie
Austronezyjskie
Niger-kordofań-
1200,
birmański
33,
4
Tajski 40,
laotań
s
ki
20
Jawaj
ski
70, bisaja
27,
maoryski 0,3
Wietnamski
67,
khmerski 8
Joruba
26, fulbe 25,
malinke 5,
zulu
8,
xhosa 7. wolof
3
Dinka
3,
mangbetu
2
NamaO,05
eskimoskie 0,1,
aleuckie
0,001
Keczua 7,
ajmara
I, maja 0,7,
nahuaU I,
nawaho
O,
I
5
Mabuiag
(0,005)
Enga 0,25, Czimbu 0,2
h
i,j
k
I
g
skie (w
tym bantu)
Ni
lo-saharyjskie
Khoi-san
Eskimo-aleuckie
Indiatiskie
Australijskie
Papuaskie
Pierwotna
ludność
Afryki
0,006
Pd.
(m
.in.
Buszmeni)
0,002 Azja
Pn
.-Wsch.,
Alaska
0,3
Ameryka
(pochodzenie
z
Azji Pn.-Wsch.)
Nowa Gwinea
(2000)
(250)
(700)
0,003 Australia
0,1
%
-
odsetek
ludnośc i
świata,
ocena, N
-
orientacyjna
liczba
języków
u
żywanych
współcześnie
(dokladna ocena
nie jest
moż
l
iwa
ze
wzg
l
ędu
na
slabe
zbadanie wielu
języków
i brak jednoznacznych
kryteriów
rozróż n
ienia mię­
dzy dialektem i
językiem),
L -
ocena
liczby
osób, dla
których dany
język
jest
językiem
ojczystym
(w milionach,
1995)
Kursywą
zaznaczono grupy
języków
utworzone
sztucznie
jest dyskusyjne)
(obejmują
one wiele
rodzin,
których
pokrewień
stwo
z wymienionych w
tabeli rodzin
językowych
obejmuje
języki,
które
wedle wszelkiego
prawdopo-
od
wsp6lnego
prajęzyka
istniejącego
kilka tys. lat temu.
Pokrew
i
eń
stwo
bardziej odlegle
jest
bardzo
trudne do udowodnienia
obecnymi
metodami.
Uwaga:
dobień
stwa
pochodzą
każda
a
_
być może
lu
i
no
spokrewnione (hipoteza
nostratyczna),
b
_
prawd.
spokrewnione; c
-
często
lączone
w
grupę
jęz
.
altajskich;
d
_
trzy
rodziny,
być może
spokrewnione;
e
-
być może
pokrewny kaukaskim;
f
-
być może
spo-
krewno z
altaj skimil
g
-Iączone
w
jedną rodzinę, być może
spokrewnioną
z nilo-saharyjskimi;
h -
hipotezy
.pokre-
wieństwa
z
h
i
potetyczną
grupą nostratyczną;
'-
wiele rodzin (wg
niekt.
hipotez
spokrewnionych
ze
sobą);
J_
najp6iniej
do Ameryki przybyli przodkowie
Indian
rodziny na-dene
(m
.in.
Nawaho. Apacze),
ich
języki mogą
być
spokrewnione z
niekt.
językami
Syberii
;
k
-
liczne
rodziny
O
niejasnych
powiązaniach
;
1_
slabo
zbadane
JĘZYK
I KULTURA
........
O.1~
O•
.,nli-,1P
WYBRANE SYSTEMY PISMA
Okres
stosowania
Zapisywane
języki
Próbka
(3000
p.n.e.-
III
w.
n.e.)
egipski
egipski
kilkaset
kilkaset
ok.
600
46
22
22
kilkaset
87
grecki
większość
jęz.
3
Pismo
ok. 800
Typ
Pochodzenie
Liczba
znaków
Uwagi
Zapisy
kute
w
kamieniu
Często
Egipskie
hieroglificzne
(2700 w.
p.n.e.-
III
w.
n.e.)
VIII w.
p.n.e.-
VW.n.e.
egipski
sumeryjski,
akadyjski
i in.
staroperski
fenicki
hebrajski,
niekiedy inne
?
IF
Miejscowe pismo
obrazkowe
~~~rurp'l
-9-1
7r!ę-~
Egipskie
hieratyczne
,;,....".u...l
..
;...
,,~
.1,.fII""''''łA~..,:JftoU''
IF
Uproszczone znaki
pisma
hieroglificznego
~~~~~lł
napisy na
sarkofa-
gach,
notatki
świeckie
Gl. do pisania na papirusie
Egipskie
demotyczne
(3l00
p.n.e.-
I tys. p.n.e.)
VI-
IV
w.
p.n.e.
przed 1000
p.n.e.-II
w.
n.e.
od
IV
w.
p.n.e.
1800-1450
p.n.e.
1450-1200 p.n.e.
od ok. 800
p.n.e.
od ok. 600
p.n.e.
od
862 n.e.
od ok.
900 n.e.
grecki
IF
Uproszczone
znaki
pisma
hieratycznego
Klinowe
(sumeryjskie)
IS
Miejscowe pismo
obrazkowe
Pierwotnie do
zapisu
'~l;i ~l
nianych
tabliczkach
na
gli-
Klinowe
(perskie)
AS
Starsze formy
pisma
klinowego
if
in
~I I~
.1:<;;
Pierwotnie do
zapisu
na
-I.
t-l
ił
"'"
«If«
glinianych
tabliczkach
«
Fenickie
A
Starsze
formy alfabetów
se-
mickich
(od ok.
1500 p.n.e.)
Hebrajskie
A
Pólnocnosemickie
(aramejskie)
UVI.J-I{Iv"l
~1
Najbardziej
znane z
pism
j>i9:1'xZ)
f't"',
semickich
C'f.l!0~I::;::t1
W X-
VI w.
p.n.e.
u
żywano
tzw.
pisma paleohebrajskiego
Linearne
(kreteńskie)
A
(S)
Miejscowe
(?)
M~~"
~"If f&'i'łn
.HHI111tt~
Dotychczas nie
odczytane
C...."
Linearne
(kreteńskie)
B
S
Być może
związane
z
pismem linearnym
A
~~.ftfn@J
24
b
lin~nN,'ii'''':M
M'f'OU
tU ..
~..u,
21
europejskich
c
~~
xaxOÓI;
pn,
Zapis
m.in. na tabliczkach
glinianych
Greckie
A
Gl.
alfabet semicki (fenicki)
r....
i(
eN
ńv-«
ul
fD.ouc;
C1l
odmian
W
starożytności
kilka
.ITI
Łacińskie
A
Alfabet grecki
I XllIVMDOMIN05\
W I
w.
p.n.e. dodano litery
NACR IOMVNDVM\I
y
oraz
Z
N
-<
A
starocerkiewno-
-slowiański
Glagolica
A
Oryginalne,
ulożone
przez
św.
Cyryla
40
niekt.
slowiańskie
,
wiele
jęz.
b. ZSRR
43
d
P&_~vaA,,'"
A
,qps,aa,'
. ,. . . . .
Sporadycznie do
dziś
w
Kościele
w
Dalmacji
C
Cyrylica
A
Pismo
greckie
!:j
....
IfO"ąA~,.O."
·
WeJJ'
ą"''''f
.
"AOnH'rfCAln
W XVIII w. uproszczone w
Rosji
("grażdanka")
C
s:
.m
Pismo
od
kon.
IV
w.
36
b1. l"bf'
~
...1.b",
...,~
w
XII
w.
anneń ski
Typ
Próbka
/ł-n'l
IllnlPJn,L{!
d
Pochodzenie
Okres
stosowania
I
Zapisywane
języki
Uwagi
Liczba
znaków
~
A
Onniańskie
A
przez
Mesropa
Masztoca
od
lV
w.
33
gruziński
Ulożone
""·1
litery dodane
Dwie
C
C
A
Gru-
ziń skie
A
Syryjska
odmiana
pisma
aramejskiego
~b
H
~) ~ooIl
Postać
współczesna
w
XI
w.
Liczne
odmiany lokalne,
rozwinięta
kaligrafia
Nie
odczytane
do
dziś
~
~bo,,~~Jl~3~3
Arabskie
pocz.
VI
w.
n.e.
2300-1750
p.n.e.
od
VU
w.
od
odX
l
w.
od
11
tys.
p.n.e.
i in.
jęz.
Chin
j
apoń ski
j
apo
ń
ski
chiń ski
A
Aramejskie
2S
kilkaset
C
arabski,
perski
i
wiele
in.
~T~..1~T
'"
......
»
;;O
Protoindyjskie
sanskryt,
hindi i
liczne
inne
j
ęz.
Indii
?
Miejscowe
?
iIR'~
im
~ ~ ~
Dewanagari
I
AS
I
Gl.
pismo brahmi
47
30
Tybetańskie
binnański
AS
Pismo
indyjskie
vn
w.
tybetański
Bardzo precyzyj ny
zapis
~~~~I~
wymowy
~·"C:·.j"0I·~41·"'·:F
Obecnie
znacznie odbiega
!·",~q·0I~·q';'·(l\Q4I·n
od wymowy
I
I
Binnańskie
AS
I
Pismo
indyjskie
42
ok.
50
tys:
~' ~fm""='~1
Pierwotnie
zapis
na
liściach
,
.:~~{c"l:u1<j
palmowych
Chińskie
LF
od
lX
w.
(hentaigana)
odl X
w.
(itaigana)
od
od
lV
w.
I
tys. n.e.-
XVlw.
ł
446
Miejscowe
pismo
obrazkowe
>I<
łl
it-I
lf
l'
li';
~
Gl
.
pisane tuszem
na
ID
l!..
ft!l
~
!e
$2
~
jedwabiu
,
papierze
I
4S
bc
J
apoń skie
(hiragana)
IS
Pismo
chiń skie
~
t1.IHJ
C
0).:b;I!IE.J1!~
O)iViJ.ll
4S
bc
W praktyce uzupelniane
ideogramami
Zapisywane
najczęśc i
ej
s
łowa
obcoj ęzyczn e
J
apońskie
(katagana)
IS
Pismo
chiń skie
ft1"!}1'
J.
'J
J..
7
?
Koreańs kie
A
Oryginalne, pod
wpływem
chiń .
koreański
"-
~
pismokobiet
2S
d
,
40
ab
"-
.A ....
~ł".
-II
'l
.
i"''''
of"'''
IPierwotnie
warst
społ .
"dl
~+1I
'li"
i
ni
ższych
Etiopskie
S
Pismo
pd.-arabskie
(powsta-
łe
przed
III
w.
p.n.e.)
geez, amharski
,
tigrinia, tigre
j
ęzyki
ponad
200
z
rodziny maja
ok. SOO
3
-
I
Majów
lF
Miejscowe
lJIOU:
\1OO'H
:
?I~tC
:
Samogłoski
modyfikują
ł.V,fI'fII:
'hM!
:
(Dt\~
:
,.li
znaki
spółgłoskowe
Odczytane
częściowo
~:~f.~
~m~~
w2
pol.
XX
w.
nie
licząc
spomdycznie
używanych
ideogramów;
b -
wspólcze~­
Typy pisma:
IS
-
ideogrdficzno-sylabiczne,
IF
-
ideograficzno-fonetyczne, S - sylabiczne, A -
alfabelyczne;
nie;
'
-
klasyczne;
d
_
pierwotnie;
e -
W
pmktyce
używane
ok. 4 tys.
ideogmmów

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin