Kto układa twoje życie?
Wszystkie siedem nawyków, które w drodze do naszego szczęścia warte są opanowania, działają w oparciu o fundamentalne zasady, czyli znane ludzkości od wieków oczywiste prawa (podobnie jak pewniki w matematyce). Nawyki te są godne polecenia, ponieważ wynikają z ekonomicznej zasady efektywności. Zasada ta zgrabnie ujęta jest w bajce Ezopa o gęsi, która znosiła złote jajka. Dopóki właściciel dbał o gęś, regularnie otrzymywał jej produkt. Kiedy jednak postanowił zajrzeć do wnętrza ptaka, żeby od razu wydobyć wszystkie jajka, jajek tam nie znalazł. Zniszczył jednocześnie środek produkcji i zaprzepaścił szansę dalszego produkowania. Podobnie jest z nami. Jesteśmy środkiem produkcji, a godne i szczęśliwe życie jest produktem. Od nas zależy równowaga między tymi elementami efektywności w wielu aspektach naszego życia.Nawyki, o których chcę opowiedzieć, są szczególne, bo dotyczą zmiany sposobu myślenia dla wszystkich z nas, którzy tych nawyków do tej pory nie opanowali. Pierwsze trzy prowadzą nas od fizycznej, emocjonalnej i umysłowej zależności do niezależności w tych samych trzech płaszczyznach.Zacznijmy od pierwszego z nich: proaktywności. Nawyk ten w przeciwieństwie do reaktywności polega na wykorzystaniu jedynie ludzkich zdolności różniących nas od zwierząt, mianowicie samoświadomości, wyobraźni, sumienia i wolnej woli. Dzięki tym cechom możliwe jest dokonanie świadomego wyboru reakcji na zadany bodziec.
określona reakcja na określony bodziec - reaktywność
dostrzeganie wolnej przestrzeni między bodźcem a reakcją- proaktywność
Dzięki przestrzeni odkrytej między bodźcem a reakcją możemy zatrzymać się w niej na chwilę, obejrzeć dokładnie bodziec, na który mamy zareagować i... wybrać taką reakcję, jaka będzie zgodna z wcześniej przemyślanymi i uwewnętrznionymi wartościami.Jeśli tej wolnej przestrzeni nie zauważamy, motorem naszego działania będą emocje, okoliczności, środowisko i wszystkie inne warunki zewnętrzne. Na określony bodziec - określona reakcja.W większości przypadków nie zdajemy sobie nawet sprawy, jak bardzo okoliczności lub inni ludzie wpływają na nasze zachowania. Zbyt często przyczyny naszych problemów widzimy na zewnątrz nas. Żeby coś zmieniło się u nas, myślimy, że musi się najpierw zmienić coś tam. Wojny mają przyczyny w świadomości jednej nacji, że tylko zagłada tej drugiej może rozwiązać konflikt. To są postawy reaktywne.Tymczasem osoby proaktywne wiedzą, że mogą niezależnie od okoliczności, na które nie mają wpływu, ułożyć własny program reagowania według preferowanych zasad, na co wpływ mają.
Jednym ze sposobów na uświadomienie sobie stopnia własnej proaktywności jest analiza naszych zainteresowań, na które poświęcamy najwięcej czasu i energii. Każdy z nas interesuje się bardzo wieloma sprawami na co dzień. Część z nich to sprawy, na które mamy wpływ, a część to sprawy, na które wpływu nie mamy. Krąg wpływu leży wewnątrz kręgu zainteresowania, a na zewnątrz tych kręgów znajdują się wszystkie sprawy, które nas wcale nie interesują. Stosunek pola kręgu wpływu do pola kręgu zainteresowania będzie wyznacznikiem naszej proaktywności.
Postawa reaktywna poprzez nagminne skupianie się na rzeczach, na które nie mamy wpływu i przejmowanie się nimi sprawia, że krąg wpływu będzie się kurczył. Jeśli skupiamy się na rzeczach, które zależą od nas, krąg wpływu będzie się powiększał.Drugim sposobem na sprawdzenie stopnia proaktywności jest kontrola naszego języka, czyli naszej mowy. Jeżeli chcemy być proaktywni, powinniśmy czasownik "muszę" zastępować czasownikiem "chcę". Zamiast mówić: "Muszę rano wcześnie wstać do pracy" - mówmy - "Chcę rano wcześnie wstać". Wstając z krzesła w czasie wizyty u znajomych powiedzmy: "Chcę już iść do domu" - zamiast: "Muszę już iść". Nikt nas przecież nie zmusza do niczego oprócz nas samych.Pracujmy nad "być" zamiast nad "mieć". Nie ma znaczenia, czego ludzie nie robią, ani co powinni robić. Liczy się tylko to, co my samodzielnie wybierzemy w danej sytuacji. Liczy się reakcja wybrana przez nas na dany bodziec. Jeśli zorientujesz się, że przyczynę problemu widzisz na zewnątrz, natychmiast zmień sposób myślenia. Szukaj rozwiązania poprzez krąg wpływu. Sprawdź, czy rzeczywiście nie możesz wrócić do domu z powodu burzy. Może ktoś pożyczy ci parasol i pelerynę. Upewnij się, czy czegoś nie potrafisz. Być może dasz radę nauczyć się tego.Nie pozwól sobie na życie według scenariuszy pisanych przez społeczeństwo. Sam je napisz. To pierwszy krok. Bądź odpowiedzialnym programistą. W następnym odcinku zajmiemy się kolejnym nawykiem wartym przyswojenia.Taki jest mój kierunek. A jaki jest twój? Kto układa twoje życie? Co myślisz, szukając odpowiedzi na to pytanie? Jestem ciekawy. Jeżeli nie chcesz dzielić się z nami swoim zdaniem, to też jest w porządku. Sprecyzuj jednak odpowiedź dla siebie. Jeśli odpowiesz sobie, będziesz zdumiony, jak wszystko dokoła ciebie zacznie się zmieniać.
SaZbyszek