RozDział X Sytuacja mężczyzny i kobiety w rodzinie Sytuacja ojca Orientalne znaczenie słowa "ojciec". Na Bliskim Wschodzie rodzina to małe królestwo, w którym ojciec jest najwyższym władcš. Każda grupa podróż- nych, plemię, społecznoć, rodzina musi mieć "ojca" - przy- wódcę. Wynalazcę nazywa się "ojcem" wynalazku. Jubal był "praojcem mieszkajšcych pod namiotami i pasterzy", a od Jaba- la "pochodzš wszyscy grajšcy na cytrze i flecie" (Rdz 4,20-21). Niektóre przekłady Biblii zwš Józefa "ojcem faraona", ponie- waż był on doradcš króla i "władcš całego Egiptu" (Rdz 45,8). Człowiek Wschodu nie jest w stanie wyobrazić sobie, że mo- głaby istnieć grupa pozbawiona "ojca"-przywódcy. Przywództwo ojca w systemie patriarchalnym. Władza ojca rozcišgała się na żonę, dzieci, wnuki, służbę i całe gospodar- stwo. Szejkowie sprawowali ponadto władzę nad całym plemie- niem. W systemie patriarchalnym żyli Abraham, Izaak i Jakub. W Prawie Mojżeszowym władza rodzicielska, a szczególnie oj- cowska, została utrzymana. Jedno z dziesięciorga przykazań brzmi:, ,Czcij ojca twego i matkę twojš" (Wj 20,12). Pod wieloma wzglę- dami ojciec był najwyższym sędziš w sprawach domu. Przekazywanie władzy. W większoci przypadków wła- dza ojcowska przechodziła na najstarszego syna, który obej- mował przywództwo z chwilš mierci ojca. Dlatego Izaak stał się nowym "szejkiem" rodziny po zgonie Abrahama. Przedtem razem z Rebekš żył pod władzš ojca. Izmael, jako syn niewolnicy, nie mógł objšć dziedzictwa ojca (Rdz 25). Niekiedy ojciec przekazywał władzę jednemu z młodszych synów, jak Izaak Jakubowi zamiast Ezawowi (Rdz 27). Czeć okazywana ojcu przez dzieci. Szacunek dla rodzi- ców, szczególnie dla ojca, jest na Bliskim Wschodzie od dawna powszechny. U Arabów nieposłuszeństwo syna na- leży do rzadkoci. Nie jest niczym niezwykłym, że syn, wita- jšc się rano z ojcem, całuje go w rękę, a potem stoi przed nim w pokorze i czeka na rozkazy albo pozwolenie odej- cia. Dzieci sš często brane na łono ojca. Posłuszeństwa wobec rodziców wymaga Prawo Mojżeszo- we, zezwalajšc na ukaranie nieposłusznego lub buntownicze- go syna mierciš (Pwt 21,18-21). Apostoł Paweł powtórzył na- kaz posłuszeństwa dzieci wobec rodziców (Ef 6,1; Kol 3,20). Sytuacja żony i matki Sytuacja żony w stosunku do męża. Jest ona niższa, jeli nie w praktyce, to w teorii. Starożytne Izraelitki nie cieszyły się nieograniczonš swobodš, jakš majš współczesne kobie- ty Zachodu. Społeczne kontakty między płciami sš nazna- czone nie znanš gdzie indziej powcišgliwociš. Thomson stwierdza: "Kobiet wschodnich nie traktuje się ani nie uwa- ża za równe mężczyznom". Nigdy nie jadajš z mężczyznami - żona, matka i siostry obsługujš najpierw męża i braci, cze- kajšc na to, co zostanie po nich do zjedzenia. Kobieta nigdy nie idzie ramię w ramię z mężczyznš, zachowuje pełen sza- cunku dystans. Kobietę z reguły trzyma się w cisłym za- mknięciu i zazdronie nadzoruje; na zewnštrz może wycho- dzić tylko zasłonięta od stóp do głów. Taki stosunek do kobiet widać w Biblii. Zauważmy, że żony Jakuba podróżujšc z nim miały wyznaczone osobne miejsca (Rdz 32). Nie mówi się też nic o obecnoci matki syna marno- trawnego na uczcie, którš wydał jego ojciec (Łk 15;11-32). Wszystko to było zgodne z bliskowschodnim obycza- jem, pamiętajmy jednak, że Stary Testament nie przedsta- wia żony wyłšcznie jako niewolnicy męża. Na kartach Bi- blii znajdziemy liczne przykłady kobiet, które wywierały ogromny wpływ na mężów, tak dobry, jak i zły, a także wielu mężów, którzy okazywali swym połowicom ogrom- ny szacunek. Abraham traktował Sarę jak królowš, ona za samodzielnie decydowała o wielu sprawach. Gdy Hagar urodziła Izmaela, Abraham rzekł do Sary: "Przecież niewol- nica twoja jest w twojej mocy: postšp z niš, jak będziesz uważała za dobre" (Rdz 16,6). Kończšcy Księgę Przysłów Poemat o dzielnej niewiecie wiadczy o tym, iż żydowska kobieta mogła mieć bardzo znaczšcš rolę w rodzinie. Czy- tamy tam: ",Serce małżonka jej ufa" (Prz 31,11); "Otwiera usta z mšdrociš" (Prz 31,26); "Powstajš synowie, by szczę- cie jej uznać, i mšż, ażeby jš sławić" (Prz 31,28). Stosunek dzieci do matki. Dzieci na Bliskim Wschodzie okazujš matce prawie tak wielki szacunek jak ojcu. Oboje rodziców uznaje się za przedstawicieli władzy Boskiej; bez względu na to, jak wywišzujš się ze swoich obowišzków. O tym, że Izraelici bardzo szanowali swe rodzicielki także po wejciu w wiek dojrzały, wiadczy choćby wpływ, jaki wywierały królowe-matki na władców Izraela i Judy (por. np. 1 Krl 2,19; 2 Krl 11,1; 24,12 itd.). Sytuacja Izraelitek a pozycja poganek. Degradacja kobiety na Bliskim Wschodzie jest ogólnie znana. W wielu przypad- kach kobietę traktuje się jak służšcš, niewolnicę czy zabaw- kę w rękach mężczyzny, a nie jak jego towarzyszkę. Trwa to od wieków. Niemniej, sytuacja Izraelitek była o wiele lepsza niż poganek, i to na długo przed powstaniem chrzecijań- stwa. Thomson tak oto porównuje pozycję kobiety izrael- skiej i arabskiej: Pozycja kobiety była u nich o wiele lepsza niż u Arabów, a charakter Izraelitek musiał umożliwiać domaganie się i utrzymanie tego statusu. Arabowie nie mogš przedstawić takiej listy pobożnych i wspaniałych kobiet, jaka ozdabia historię Hebrajczyków. Matka beduińska nigdy nie wygłosiła ani nie mogła wygłosić takiego "proroctwa", jakie usłyszał król Lemuel od swojej rodzicielki. Podobnie wizerunek "dzielnej niewiasty" z ostatniego rozdziału Księgi Przysłów nie mógłby być dziełem Araba. Sama myl o takiej postaci nigdy nie postałaby mu w głowie.
waldiizet