paragruźlica, paratuberkuloza
Występowanie:
- najczęściej na terenach podmokłych, bagnistych
- we wszystkich krajach świata
- wrażliwe: najczęściej u dorosłego bydła, Ov, Cap, Eq, dzikie Ru
Etiologia:
prątek Mycobacterium paratuberculosis
- spokrewniony antygenowo z prątkiem ptasim
- wykazuje dużą oporność na działanie czynników zewnętrznych – w ziemi, nawozie żyje ponad 12 mies.
- wytwarza charakterystyczną substancję zwaną joniną (paratuberkuliną)
- łatwo barwi się met. Ziehl-Neelsena, kwasooporna, nie wytwarza przetrwalników, G (+)
Epizootiologia:
- występuje najczęściej u Bo w wieku 3 – 6 lat, najczęściej po porodzie
- zakażone zwierzęta są b. długo bezobjawowymi nosicielami
Źródła:
- zwierzęta chore wydalające zarazek z kałem, moczem, mlekiem na długo przed wystąpieniem objawów klinicznych
Wrota:
- p.o. zanieczyszczona pasza lub woda
Patogeneza:
- prątki ® podśluzówka jelit (namnażanie) ® bujanie tkanki łącznej ® kurczy się, bliznowacieje ® pofałdownie śluzówki jelita, zaburzenia w trawieniu i wychudzenie.
Objawy:
- są skutkiem przerostu błony śluzowej i pofałdowania błon śluzowych jelit cienkich
- Wyróżniamy dwa okresy w jej przebiegu:
· utajony:
- okres ten może trwać do 13 miesięcy
- charakteryzuje się silnym siewstwem
- powoli narastają zmiany patologiczne w zakresie przewodu pokarmowego
- (+) odczyn alergiczny lub obecność prątków w kale
· jawny:
- znaczne nasilenie się zmian: objawy biegunkowe nie dające się zahamować środkami farmakologicznymi; kał płynnej konsystencji, cuchnący, żółto-zielonkawy z pęcherzykami gazu; wychudzenie, wzrost pragnienia, spadek mleczności i apetytu, bladość błon śluzowych, BRAK GORĄCZKI
- rektalnie stwierdzamy zgrubienie jelit
- objawy mogą trwać nawet do 2 lat!
Choroba kończy się śmiercią, w okresie ciąży przechodzi w stan utajony.
U Ov i Cp objawy są dużo słabsze.
AP:
- zwłoki są wychudzone
- przewlekłe, przerostowe zapalenie błony śluzowej jelit (czcze, biodrowe, dwunastnica, rzadko – ślepe i okrężnica), błona śluzowa – kilkukrotnie zgrubiała, pofałdowana (wygląd zwojów mózgowych), z licznymi wybroczynami
- powierzchnia błony śluzowej pokryta jest bezkształtną, sucha masą koloru szarożółtego lub szarobiałego
- brak zmian martwicowych i owrzodzeń na błonie śluzowej
- regionalne węzły chłonne mogą być powiększone – brak serowatych zmian gruźliczych
HP:
- nacieki komórkowe: komórki nabłonkowate, komórki olbrzymie w tym również typu Langhansa,
- plazmatyczne, limfoidalne, liczne eozynofile (brak w ziarninie gruźliczej)
- komórki nabłonkowate zawierają dużą ilość prątków
Diagnostyka różnicowa:
- gruźlica jelit
- grzybica jelit
- VD/MD
- kokcydioza ( u młodego bydła do 2 lat trwa krótko, biegunka krwawa)
- inwazja strongylidów.
Badania laboratoryjne:
Badania alergiczne:
- podajemy joninę śródskórnie
- oceniamy zgrubienie fałdu skóry po 72 godzinach:
≥ 7 mm (+)
5 – 7 mm (+/–)
< 5 mm (–)
- stan uczulenia utrzymuje się w okresie utajonym przez kilka miesięcy, zanika gdy pojawią się objawy kliniczne
- wynik ujemny nie wyklucza zakażenia
W drugim okresie diagnostyka opiera się na: wywiadzie, objawach klinicznych, badaniu bakteriologicznym i serologicznym ( OWD, IF pośrednia)
Zapobieganie i zwalczanie:
- usunięcie chorych zwierząt
- kontrolne badania na terenach zakażonych
- okres karencji 1 rok dla zakażonych pastwisk i wodopojów
Piśmiennictwo:
1. wykłady - Epizootiologia
2. Kaszubkiewicz Cz.: „Patogeneza i anatomia patologiczna chorób zakaźnych zwierząt”, Wrocław 1990, skrypt nr 356, 213-214
ozzi18