Psychologia egzystencjalna- Rollo May i V.E. Frankl
Ø początki połowa XIX w. Kierkegaard
Ø kojarzyć można nurt ten z nazwiskami: nazwiskami: M. Heideggera, K. Jaspersa,
E. Husserla
Ø tematyka poruszana: skończoność życia, samoświadomość, bark pewności siebie, granice wolności, autentyczność, odpowiedzialność za własny los, za rozwój i za innych ludzi.
Ø przedstawiciele ze świata: Szwajcaria- L.Binswanger, M. Boss; Wiedeń- E. FRANKL Paryż- L. Minkowski; Ameryka- ROLLO MAY, A. Van Kaam,
J. Bugental;
Ø przyczyny powstania psychologii egzystencjalnej:
-prądy filozoficzne i literackie
-wydarzenia historyczne /dwie wojny światowe pokazujące, do jakich okrucieństw jesteśmy zdolni, ale i jak wielkie czyny heroiczne nami kierują. na tym etapie zaczynają się pytania o granice wolności, odp. za siebie, o godność
-potrzeby ludzi zgłaszających się po II WŚ do psychologów innych specjalistów
Co decyduje o zachowaniu?
Ø twórcy psych. egz. Koncentrowali się na świadomości i wolności wyboru, przyjmowali psychoanalityczna strukturę osobowości z nieświadomością,
Ø koncepcja psychodynamiczną za punkt odniesienia- zaczynał Frankl
co różni psychoanalizę i egzystencjalnej psych.?
Ø egzystencjaliści chcieli jednak wprowadzić zmiany, np.
nieświadomość wg Rollo May to potencjalności poznawania i doświadczania, których jednostka nie może lub nie bedzie aktualizować
nieświadomość wg Franka ma dwa wymiary: popędowy i duchowy- w niej zakodowana najgłębsza tendencja kierunkowa człowieka-wola sensu, posiadania i rozumienia celu egzystencji
Psychoanaliza
egzystencjalizm
Eksplorowanie metodami psychologicznymi biospolecznej warstwy człowieka, poszukiwanie popędowych refleksów w psychice
Eksplorowanie Warstwy duchowej metodami psychologicznymi
Wychylona wstecz, tzn. instynkty wynikają najczęściej z odczuwanego niedoboru
Wychylona wprzód tzn. ze sens i znaczenia odnoszą się do celów i maja związek przede wszystkim z przyszłością
Przyczynowość i zachowanie energii
problematyka: unikalność, wolność, intencjonalność
przypadek: kobieta z problemami akceptacja w dzieciństwie ma problemy podobne w życiu dorosłym
Wg Freuda problemy w życiu dorosłym powstały na skutek doświadczeń z dzieciństwa/brak poczucia bezpieczeństwa itp./
Traumatyczne wydarzenia z dzieciństwa nie są przyczyna zaburzeń emocjonalnych życiu dorosłym, aktualne zachowanie wynika ze specyficznej interpretacji aktualnej sytuacji egzystencjalnej /świat zagrażający a ludzie nieprzychylni/
Ø W psychologii egz. zasade przyczynowości zastąpiono zasada rozumienia i interpretacji, postępowanie czl. I jego uczucia wynikają ze sposobu interpretacji aktualnej sytuacji życiowej, mamy szanse wyboru sposobu istnienia i przekraczania emocjonalnych urazów
Ø zdolność do transcendencji wyraża się nieskrępowaną możliwością kreowania nowych znaczeń i przekraczania ograniczeń zewn. I wewn.
czy wolność i odpowiedzialność maja ograniczenia?
Ø Zakres ludzkiej wolności jest znaczny i sami decydujemy o kształcie naszej egzystencji
Ø ograniczenia wolonosci wynikają z osnowy egzystencjalnej
(wrzucenie w świat, w którym panuje przemoc lub inna patologia ogranicza wolność człowieka; a kiedy prowadzi do uzależnienia od alkoholu lub narkotyków albo zaburza rozwój jednostki- odbiera jej wolność. Zaakceptowanie środowiska egzystencji daje szanse na autentyczne istnienie i stawanie się
Ø Autentyczne istnienie polega na spełnianiu swych możliwości. Możliwości związane są zarówno posiadanymi zdolnościami jak i ze świadomymi wyborami osoby, są pochodna indywidualnego sposobu rozumienia świata, modelu rzeczywistości wytworzonego przez podmiot. Możliwości maja charakter świadomy, osoba dostrzega potencjalne zadania, widzi sposoby dążenia do rozwoju, lub do rezygnacji z niego. Osoba sama ponosi odpowiedzialność za swoje działania
Ø Dlaczego tak wiele patologii pomimo prostego wyjaśnienia? Przyczyna są nieoptymalne lub błędne wybory dokonywane przez osoby (uleganie modzie, kulturze, sukcesowi, prestiżowi, zamiast realizowania swych potencjalności i szans- życie jakby cudzym życiem)
Człowiek-w-swiecie
Ø Życie osoby przebiega w swiecie.
DASEIN- być tu, być tu oto-czyli w swiecie -formula egzystencjalna ma dawać wyraz otwartości wobec świata, chodzi o nierozerwalny związek osoby ze światem
Dasein analiza dotyczy, zatem osoby świecie, całości tego unikalnego założenia
Dasein odnosi się do trzech wymiarów:
o Umwelt- świat fizyczny, otoczenie, krajobraz, klimat. Oznacza z jednej strony biologiczne uwarunkowania organizmu, konieczność snu, odpoczynku, potrzeby zmiany, potrzeby ciszy, z drugiej strony środowisko fizyczne ze wszelkimi czynnikami klimatycznymi, właściwościami środowiska naturalnego, miejscem do mieszkania itp.
Czas ma właściwości czasu fizycznego, który nieodwołalnie mija powodując zmiany w organizmie i przybliżając człowieka do śmierci
Przestrzeń odznacza się obiektywnością
o Mitwelt- świat relacji międzyludzkich, międzyludzkich tym społeczne uwarunkowania indywidualnych działań, świadomość obyczajów, koniecznej rywalizacji, powiązań i zależności. Tu człowiek może przyjąć sposoby funkcjonowania tj.:
ü Dualny- oznaczający bliska relacje z drugim człowiekiem, oparta na wspólnym rozumieniu świata i autentycznym dialogu
ü Pluralny- to wybór kontaktów opartych na stosunkach formalnych i rolach społecznych, rywalizacji i walce
ü Pojedyncze- życie samotne z wyboru
ü Anonimowy- zagubienie w świecie ludzi, ale bez kontaktu z nimi, zupełnie jak przechodzeń w tłumie obcych ludzi
Czas i przestrzeń w tym wymiarze nabierają cech psychologicznych
o Eigenwelt- wnętrze człowieka, jego przeżycia, uczucia i myśli, oraz ciało, w pełnym przezywaniu rzeczywistości i autentycznym życiu w sposób konieczny łączy się z Umwelt i Mitwelt. W tym wymiarze rozgrywa się dramat osobistej wolności i odpowiedzialności, człowiek tworzy swój własny projekt świata i z jego perspektywy interpretuje rzeczywistośc oraz podejmuje decyzje. Projekt świata, czyli model jednostkowego bycia w świecie może być zbyt ciasny, kiedy jednostka ogranicza swoje możliwości,. Optymalna sytuacje mamy wtedy, gdy projekt świata jest dostosowany do osobistych możliwości
ü Czas i przestrzeń traktowane są czysto subiektywnie. Spostrzegamy czas własnego życia wraz z poczuciem jego skończoności może być czynnikiem silnie mobilizującym do autentycznego życia i odpowiedzialności za każdy wybór.
ü Śmierć spostrzegana jako ten jeden fakt w życiu, który nie jest względny, ale ostateczny, a świadomość tego nadaje egzystencji i temu, co dana jednostka robi ostateczna jakość. Istnienie ku śmierci nakłada na człowieka odpowiedzialność za jak najpełniejsze wykorzystanie każdej chwili i spełnienie swych możliwości.
Ø Zdrowy człowiek- czyje jednocześnie w każdym z tych trzech światów.
Każdy z wymiarów egzystencji charakteryzuje specyficzne leki:
Umwelt- lek przed kataklizmem( powódź, trzęsienie ziemi)
Mitwelt- leki społeczne( opinie w oczach innych ludzi, naradzenie się na śmieszność)
Eigenwelt- lek przed niespełnieniem, zmarnowaniem życia, przed śmiercią i wina egzystencjalna
Co to jest lek egzystencjalny?
Świadomość egzystencjiàświadomość skończonościàlek egzystencjalny
Człowiek wobec wartości
FRANKL
Ø relacja ja-swiat zawiera pewne obiektywne wartości, które człowiek może odkryć w sytuacji cierpienia, zagrodzenia życia, śmierci. Wartości istnieją obiektywnie w świecie, a zadaniem człowieka jest odkrycie ich i stosowanie do nich swej egzystencji. Istnieją wartości trzech rodzajów, stad i źródła sensu życia sa trzy:
nośniki sensu maja charakter pozytywny i negatywny (to różni go od innych egzystencjonalistow).
Ø Egzystencja nie jest statyczna, zdrowa jednostka jest zmuszona by stawać się pełnym czlowiekiem, przekraczać siebie, wykorzystywać wszystkie posiadane możliwości. Odmowa rozwoju powoduje fobie przymusy, urojenia i inne zaburzenia zdrowia psychicznego.
Ø Słabość egzystencjalna polega na tym, ze osoba nie bierze odpowiedzialności sama za swoje życie, a zdaje się na innych (rezygnuje z autentyczności i stawania się).
Ø Ludzie sa w stanie przezwyciężyć urazy z dzieciństwa aby budować swoje relacje z innymi nowy sposób. Nie sa zdeterminowani wydarzeniami życiowymi, raczej odwrotnie- historia życia traktowana jest jako bogactwo doświadczeń, które mogą być rozmaicie interpretowane i wykorzystywane. Nowe sposoby bycia w świecie osiągnę sa dzięki...
mofek